Zysie seksualne dzikich(1).doc

B. Malinowski, Życie seksualne dzikich, Stanowisko kobiety w życiu plemiennym (rozdz.2)

·         przekonanie o wyłącznym udziale matki w płodzeniu dzieci

·         znaczny udział kobiety w życiu gospodarczym

·         duża rola kobiety w społeczeństwie trobriandzkim

·         kobieta kontynuuje ród, mężczyzna go reprezentuje

·         władza i wszelkie funkcje należące do rodziny spadają na mężczyzn, kobiety je przekazują

I.                    PRZYWILEJE I CIĘŻARY STANOWISKA SPOŁECZNEGO

·         w pojęciu krajowców tak kobieta jak i mężczyzna są nieodzowni do stworzenia rodziny – obie płci są jednakowo ważne i jednakowo wartościowe

·         krajowcy łączą kwestie kontynuacji rodu z liczbą żyjących kobiet; mówiąc o stosunkach rozwodzą się nad liczbą sióstr i ich żeńskiego potomstwa

·         na przyjście na świat dziewczynki rodzice patrzą równie chętnie jak na chłopca, jednakowo je kochają

RANGA

·         przeświadczenie o istotnej wyższości społecznej pewnych ludzi na skutek uprawnień, jakie daje im urodzenie

·         ważny element stanowiska społecznego

·         istnieje 5 lub 6 kategorii rang ( Malinowski tego nie precyzuje)

·         ranga jako jedyne wyróżnienie społeczne przysługuje na równi kobiecie jak i mężczyźnie; obie płci są traktowane na równi we wszystkich konkretnych przejawach rangi (tj. tradycji, życiu społecznym)

·         ranga stanowi nie tylko wyróżnienie społeczne ale daje także prawo do rządów – najstarszy mężczyzna podklanu jast naczelnikiem wsi, jeżeli podklan jest najwyższy rangą, wówczas najstarszy mężczyzna jest nie tylko naczelnikiem swej wsi, ale sprawuje również nadrzędną władzę nad całym okręgiem – jest wodzem

·         ranga przejawia się w zawiłym systemie tabu, na równi obowiązującym kobietę jak i mężczyznę;

o        tabu związane z rangą:

- zakaz spożywania niektórych zwierząt (np. leśnych świń)

- zakaz używania innej wody niż z dołów w koralowej skale

o        Kto złamie tabu tego nawiedzi choroba ;

o        Jeżeli kobieta wychodzi za mąż za człowieka niższego rangą (co się zdarza)musi mieć oddzielne od męża cały sprzęt kuchenny, naczynia na wodę, wszystkie zapasy. Innym rozwiązaniem w tej sytuacji jest wyrzeczenie się przez męża wszelkich potraw, które zabronione są jego żonie przez tabu.

·         ranga uprawnia do specjalnych ozdób

o        bransoleta noszona na przedramieniu oznaką najwyższej arystokracji

o        czerwone krążki muszli spondylusa noszone na czole i tyle głowy – znak władzy i stanowiska społecznego tylko dla osób z wyższych warstw, te same muszle noszone jako pasy i naramienniki dla osób niższych w hierarchii

o        kobiety jak i mężczyźni stosują się do tych samych reguł jeśli chodzi o ozdoby, chociaż na ogół stosują o wiele więcej ozdób od mężczyzn

o        przywilej charakterystycznego ozdabiania domów za pomocą specjalnie rzeźbionych desek oraz ornamentów z muszli zastrzeżone jest do użytku tylko wyższych warstw. Korzystają z niego w większej części mężczyźni lecz kobiety także mają do tego pełne prawo

·         okazywanie szacunku ludziom społecznie wyżej postawionym

o        osoba szlachetnego pochodzenie musi fizycznie wznosić się ponad społecznie niższych od siebie

o        wszyscy niżsi rangą w obecności osoby ze szlachetnego rodu zobowiązani są albo skłonić głowę, albo pochylić ciało (w zależności od stopnia niższości)

o        do chat wodzów dobudowuje się specjalne platformy ze stopniami, na których zasiada wódz bu być wyżej od obywateli

o        jeśli zwyczajny obywatel przechodzi koło siedzącej grupy szlachetnie urodzonych z daleka woła: tokay – zn. wstań. Wówczas wodzowie zrywają się i stoją dopóki ów schylony obywatel nie przejdzie.

o        kobiety wysokiej rangi mają takie same uprawnienia; gdy szlachcianka ma męża niższego od siebie rangą społeczną, maż także musi jej składać ukłony w obecności innych; na zgromadzeniach buduje się takiej kobiecie platformę aby była wyżej od swego męża stojącego wśród tłumu.

·         przejawem rangi jest także niedotykalność; głowa wodza – najświętszą częścią jego osoby, chronią ją surowe tabu, tylko równym rangą, żonom wodza i osobom specjalnie uprzywilejowanym wolno dotykać czoła, potylicy i szyi (świętych miejsc głowy) podczas mycia czy ozdabiania: głowy kobiet z wyższych podklanów są równie niedotykalne

W przestrzeganiu tabu i w obrzędach hołdowniczych kobieta posiada dokładnie te same przywileje rangi co mężczyzna. Nie posiada jednak władzy, która jest z nim związana. Kobieta nie bywa naczelnikiem podklanu, nie może zostać wodzem.

Istnieje wiele funkcji społecznych związanych z rangą, które zależą wyłącznie od mężczyzn, uczestniczące w nich kobiety korzystają tylko z prestiżu społecznego np.

·         prawo posiadania łodzi należy do naczelnika wsi, choć wszyscy mieszkańcy częściowo w nim uczestniczą. Przywilej mówienia o łodziach jako o swojej własności i chwalenia się nimi mają tylko kobiety z rodu naczelnika

·         wojna to wyłączne pole działania mężczyzn, choć kobiety uczestniczą we wszystkich przygotowaniach i wstępnych obrzędach

Omówiona rola i stanowisko obu płci, dotyczy tak męża i żony jak brata i siostry. Siostra i brat w ustroju matrylinearnym to naturalnie złączeni przedstawiciele męskiej i żeńskiej linii, zarówno w kwestiach pawnych jak i zwyczajowych

·         brat w sprawach rodzinnych jest naturalnym opiekunem swej siostry oraz jej dzieci

·         ich wzajemne stosunki i powinności są ściśle uregulowane

·         dzieli ich szereg ścisłych tabu

Kobieta odsunięta jest od sprawowania władzy i posiadania ziemi (oraz wielu innych przywilejów społecznych). Nie uczestniczy w zgromadzeniach plemiennych, nie ma prawa głosu w sprawach tj. uprawa ogrodów, rybołówstwo, polowanie, wyprawy morskie, wojna, obrzędowy handel, uroczystości i tańce.

II.                  UROCZYSTOŚCI I OBRZĘDY ŻAŁOBNE

Istnieją obrzędy, w których kobiety mają dużo do powiedzenia i wykonania – obrzędy żałobne.

Do kobiety należy:

·         czuwanie przy zwłokach

·         okazywanie żalu na pogrzebie

·         branie udziału w długim i bardzo złożonym systemie uroczystego rozdziału żywności

W uroczystościach takich, trwających czasem (w przypadku śmierci bardziej znakomitego przedstawiciela plemienia) z przerwami całymi miesiącami, a nawet latami, kobiety odgrywają ważną rolę i mają ściśle określone obowiązki:

·         kobiety połączone ze zmarłym pokrewieństwem mają obowiązek „pieścić ciało zmarłego i trzymać je na kolanach”

·         inne krewne kobiety odbywają na dworze obrzęd żałobny – poruszają się na głównym placu w takt żałobnej pieśni w przód i w tył, trzymając w ręku przedmiot, który zmarły nosił lub posiadał (takie relikwie odgrywają znaczną rolę w obrzędzie)

·         owijanie ciała i czuwanie nad grobem należy innych krewnych kobiet

Ciężar okazywania żalu spada głównie na kobiety. Żałoba wdowy twa dłużej niż wdowca, podobnie dłuższa jest żałoba matki niż ojca, krewnej czy krewnego tego samego stopnia.

Kobiety same dokonują części obrzędowego podziału żywności i majątku (opierając się przy tym na zasadzie, że członkowie podklanu zmarłego zobowiązani są wynagrodzić innym krewnym ich udział w żałobie).

Reszta czynności należy do mężczyzn (w tym krajanie zwłok).

Kobiety są również głównymi aktorkami w obrzędach pierwszej ciąży, obrzędach magii piękności.

Udział kobiet w tańcach:

·         W tańcu w pełnym stroju przede wszystkim mężczyźni ujawniają piękno swego ciała.

·         w niektórych tańcach biorą udział tylko mężczyźni

·         kobietom zwyczaj pozwala brać udział tylko w jednym tradycyjnym tańcu (do którego mężczyźni zakładają niewieści strój)

·         kobiety odgrywają istotną rolę w biernym udziale w tańcach, w charakterze świadków

III.              UDZIAŁ KOBIETY W MAGII

·         Magia (megwa) stanowi specjalną dziedzinę życia. Jest niezbędna we wszystkich ważniejszych czynnościach, nad których skutkami człowiek nie panuje (przy czynnościach ogrodowych, połowach ryb, cenniejszych muszli, budowie większych łodzi, w sprawach pogody, wojny, miłości, zdrowia).

·         Krajowcy wierzą, że sukces lub niepowodzenie, bieda czy dostatek, choroba czy zdrowie zależą od właściwych praktyk magicznych, zastosowanych we właściwych okolicznościach.

·         Magia składa się z zaklęć (w których tkwi główna siła magiczna) oraz z obrzędów czarodziejskich (służących do przenoszenia zaklęć, słów czarownika na przedmiot lub osobę).

·         Krajowcy wierzą, że formuły magiczne przetrwały niezmiennie od czasów mitycznych.

·         Magia jest najskuteczniejszym i najczęściej stosowanym narzędziem władzy

·         Systemy magiczne są dziedziczone, każdy w innym podklanie. Tylko członek podklanu może wykonywać jego magię. Mimo tego, że magię dziedziczy się w linii żeńskiej, magię wykonują mężczyźni. Jedynie w kilku wypadkach dziedziczną magię mogą praktykować kobiety.

·         Magia łączy w sobie 2 funkcje – kierowniczą i magiczną, które są nierozdzielnie złączone w rękach jednej osoby np.:

o        budowa łodzi – ta sama osoba która kieruje stroną techniczną wyprawy, jest jej przywódcą posiada równocześnie przywilej wykonywania magii

o        podobnie jest w przypadku magii ogrodowej: czarownik jest organizatorem i kierownikiem prac

Skoro magia jest tak ściśle związana z czynnościami, którym towarzyszy, oczywiste jest że podział ról według płci będzie za sobą pociągał zróżnicowanie czynności magicznych. W czynnościach, w których kobiety nie uczestniczą – czarownikami są wyłącznie mężczyźni. Istnieją także takie rodzaje magii, które wykluczają obecność mężczyzn, przynależą kobietom.

Podział czynności magicznych pomiędzy płci

Ścisły podział władzy czarodziejskiej pomiędzy płci występuje w czarnej magii:

mężczyźni:

·         wykonują magię za pomocą innych zaklęć i obrzędów

·         inaczej działają na ciało ofiary

·         czarna magia w wykonaniu mężczyzn posiada wyraźniej zarysowane metody

·         nadnaturalne własności czarownika sprowadzają się do: stawania się wedle woli niewidzialnym, emanowania z siebie światłem, posiadania wspólników wśród ptactwa nocnego

·         władza czarownika jest o wiele mniejsza, działa znacznie wolniej, w najlepszym razie może wywołać przewlekłą chorobę, która jeśli mu sprzyja szczęście może uśmiercić ofiarę

·         czary jednego czarownika może odwrócić inny

kobiety:

według wierzeń:

·                                               wyruszają na nocne wyprawy w postaci niewidzialnego sobowtóra

·                                               potrafią latać

·                                               ukazują się ludziom jako spadające gwiazdy

·                                               mogą w każdej chwili przemienić się w robaczka świętojańskiego, ptaka nocnego czy nietoperza

·                                               mają pociąg do zjadania mięsa ludzkiego

·         choroby, które wywołują czarownice są gwałtowne, nieuleczalne, z reguły przynoszące śmierć, wywołuje je pożerając ofierze wnętrzności

·                                               nie ma szans by unicestwić uroki czarownicy

·         główna różnica między praktykami czarnej magii mężczyzn a kobiet; mężczyźni wykonują faktycznie swój zawód, działalność czarownic tkwi tylko w podaniach i wyobraźniach krajowców

·         za pomocą praktyk czarodziejskich kobiety potrafią sprowadzić na mężczyzn:

              - ból zębów

              - wrzody i opuchnięcia

              - obrzęki jąder

              - rzeżączke

·         moc czarownicy przynosi jej sławę

...