70. Oman wielki Oman wielki-Inulae radix – Inula helenium – Asteraceae - astrowate; SKŁAD: olejek eteryczny, laktony seskwiterpenowe: alantolakton, izoalantolakton; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztuśne, [/bakteryjne, p/grzybicze, moczopędne. EFEKTY UBOCZ.: reakcje alergiczne wywołane przez laktony seskwiterpenowe. MIESZ&PREP: Pectosol, Pectosan 71. Ostropest plamisty Ostropest plamisty-Silybi mariani fructus-Silybum marianum-Compositae – złożone - SKŁAD: • Flawonolignany: Sylibina, Sylikrystyna, Sylidiamina, Izosylimaryna, Sylibinomery • Flawonoidy: taksyfolina, dihydrokemferol, kemferol, kwercetyna, eriodyktiol • olej tłusty (20% - 30%) • sterole • olejek eteryczny (0,08%) • aminy biogenne • gorycze Preparaty: SYLIMAROL drażetki; SYLIVIT kapsułki twarde; LEGALON iniekcje; SYLICYNAR; SYLICYMAR; ARTECHOLIN; SYLIGRAN granulat. Mechanizm działania hepatoprotekcyjnego (sylimaryny): • stymulacja syntezy rRNA • hamowanie peroksydacji lipidów • blokowanie wiązania toksyn • regulacja poziomów enzymów wątrobowych • czynnik antyfibrotyczny • ochrona membran komórkowych przed wolnymi rodnikami stabilizacja membran komórkowych Sylimaryna – Sylibinina: • przeciwzapalnie • hepatoprotekcyjnie • przeciwnowotworowo (niewykorzystywane ze względu na słabą biodostepność flawonolignanów) Działanie Sylimaryny i Sylibininy: • hamowanie cyklooksygenazy • wpływ na limfocyty T • hamowanie NF- %B • hamowanie iNOS • homaowanie 5 - lipooksygenazy Sylimaryna Sylibinina • hamowanie wzrostu ludzkich linii kom. nowotworu prostaty LNCaP, DU 145, żołądka, piersi, szyjki macicy, jajnika A2780, modele in vivo i in vitro • hamowanie chemiczne indukowanej karcinogenezy nowotworu pęcherza moczowego, okrężnicy, brodawczaka skóry i języka • terapia łączona ( I faza badań klinicznych) - z doksorubicyną w nowotworze prostaty - z cisplatyną w nowotworze jajnika 72. Owies i słoma Owies i słoma – Avenae herba – Avena sp. – Poaceae – trawiaste – SKLAD: węglowodany, saponiny, sole mineralne – rozpuszczalna krzemionka w wodzie; DZIAŁ. I ZAST.: p/bólowy, diuretyczny, choroby reumatyczne, rwa kulszowa, choroby nerek, kamica moczowa. 73. Palma amerykańska Palma amerykańska – Fructus Sabalis serrulatae – Sabalis serrulatae – Palmae – palmy – SKŁAD: olej tłusty zawierający mieszaninę kwasów tłuszczowych, fitosterole, olejek eteryczny; DZIAŁ. I ZAST.: przeciwobrzękowe i przeciwzapalne, związki liofilowe działają natyandrogennie (beta-sitosterol, lipidy), frakcja polisacharydowa ma właściwości immunostymulujące. 74. Perz właściwy Perz właściwy-Agropyri rhizoma-Agropyron repens-Poaceae-trawy- SKŁAD: olejek eteryczny (poliacetyleny: kapilen, karwon), saponiny, związki cukrowe (tryty cyna, fruktoza, śluzy), sole mineralne bogate w rozpuszczalna krzemionkę; DZIAŁ. I ZAST.: moczopędny, zwiększenie wydalania moczu i szkodliwych produktów przemiany materii, łagodnie przeczyszczająco, żółciopędnie, p/gorączkowo, p/drobnoustrojowo, stany zapalne dróg moczowych, profilaktyka kamicy, marskość wątroby, gościec i dna moczanowa. MIESZ&PREP: Fito-mix XI. 75. Perz właściwy Perz właściwy-Agropyri rhizoma-Agropyron repens-Poaceae-trawy- SKŁAD: Polisacharydy (tryty cyna – fruktozan), olejek eteryczny (kapilen), zw. Mineralne, dużo Wit.K; DZIAŁ. I ZAST.: słabo moczopędny (głównie ze względu na zawartość potasu), kapilen ma słabe działanie antybiotyczne, w kamicy dróg moczowych. 76. Phyllantus Phyllantus - Phyllantus amarus, Ph. tenelus, P. virgatus, P. multiflorus - Euphorbiaceae – wilczomleczowate - SKŁAD: • Lignany: nirtetralina, nirantyna Działanie: • p/wirusowe wobec HBV – hamuje ekspresję antygenów powierzchniowych HBsAg i ABeAg • hamowanie aktywności polimerazy DNA wirusa HBV • hipoglikemiczne, antyhepatotoksyczne MIESZ&PREP: SYLICYMAR 77. Picrorhiza kurroa Picrorhiza kurroa Royle ex Benth -Scrophulariaceae – trędownikowate - SKŁAD: • glikozydy irydoidowe : kutkozyd, pikrozyd I, II, III • pikroliw – frakcja glikozydów irydoidowych MIESZ&PREP: Sylicymar. Działanie: hepatocurativum porównywalny z sylimaryną, działanie p/utleniające 78. Pieprz metystynowy Pieprz metystynowy (Kava-kava) - Piperis methystici radix – Piper methysticum –- Piperaceae – pieprzowate – SKŁAD: • kawalaktony = kawapiroby (kawaina) (5,5-8,3%) – warunkują działanie uspokajające, nasenne Przy zbyt długim stosowaniu objawy niepożądane – hepatotoksyczność (niewydolność wątroby), potęgowana przez alkohol – w Europie nie jest stosowany. Działanie biologiczne na OUN: Działają kawalaktony – wywołują sen, rozluźnienie mięśni, działają przeciwbólowo. W małych dawkach działają podobnie do benzodiazepin. Alkohol nasila działanie – nie przyjmować równocześnie. Polecany (w. komisji E): • niepokój • stres • rozdrażnienie • działanie nasenne Interakcje: • z alkoholem • z barbituranami 79. Pieprzowiec roczny Pieprzowiec roczny-Capsici fruc.-Capsicum annum-Solanaceae-psiankowate- SKŁAD: kaspaicyna, flawonoidy, witamina C; DZIAŁ. I ZAST.: zewnętrznie silne działanie drażniące na skórę, przekrwienie i zaczerwienienie na skutek rozszerzenia włosowatych naczyń krwionośnych, działanie drażniące na zakończenia nerwów czuciowych (daj uczucie ciepła, a następnie silnego pieczenia), może spowodować ich uszkodzenie; uśmierzenie bólów, ustąpienie obrzęków i stanów zapalnych; działanie rozgrzewające i p/zapalne. MIESZ&PREP: Kapsigel, Kapsiderm, Histadermin. Neokapsiderm, Kapsiplex. 80. Pierwiosnek lekarski Pierwiosnek lekarski-Primulae rad.-Primula officinalis-Primulaceae-pierwiosnkowate- SKŁAD: 10 & kwaśnych saponin – głownie primulasaponiny A; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztuśne, spazmolityczne (rozkurcz w obrębie dróg oddechowych), nieżyty dróg oddechowych, przewlekłe choroby zapalne oskrzeli, działania uboczne: nadwrażliwość na saponiny pierwiosnka; MIESZ&PREP: Herbapect, Bronhicum elixir, Bronchosol, Pulmosan. 81. Pietruszka zwyczajna Pietruszka zwyczajna-Petroselini fructus et radix – Petroselinum sativus – Apiaceae - selerowate; SKŁAD: olejek eteryczny: apiol (silnie neurotoksyczny), kumaryna, sole K, flawonoidy; DZIAŁ. I ZAST.: dzięki apiolowi surowiec działa diuretycznie, Apiol działa poprzez drażnienie kanalików nerkowych, ostrożnie u kobiet w ciąży, działa rozkurczowo, korzystanie w stanach skurczowych, w obrąbie miednicy mniejszej (kumaryna). 82. Podbiał pospolity Podbiał pospolity-Farfarae fol.-Tussilago farfara-Compositae-- SKŁAD: 8% Śluzu, garbniki (działanie p/zapalne w stanach zapalnych błony śluzowej gardła, ściągające); DZIAŁ. I ZAST.: łagodząco na błony śluzowe gardła, mukulitycznie, wykrztuśnie, p/ zapalnie i p/bakteryjnie. Przeciwwskazania: nie wolno stosować u dzieci poniżej 6 roku życia (alkaloidy pirolizydynowe – działanie hapatotoksyczne), u dorosłych nie dłużej niż 4-6 tygodni w roku. MIESZ & PREP: Succus farfaeae, Mel farfarae, pulmosan, neopectosan. 83. Pokrzywa zwyczajna Pokrzywa zwyczajna-Urticae radix-Urtica dioica-Urticaceae- SKŁAD: chlorofiil, karoteny, ksantofil, witaminy: B, C, K, kwas krzemowy i mrówkowy, związki garbnikowe, związki aminowe, sole: Fe, K, Ca (w schorzeniach dróg moczowych dochodzi do wymywania potasu, w efekcie migotanie komór, drżenie mięsni); DZIAŁ. I ZAST.: moczopędnie, przecikrwotczne, krwiotwórcze, działanie przyśpieszające przemianę materii, działanie obniżające poziom cukru we krwi. 84. Pokrzywa zwyczajna Pokrzywa zwyczajna-Urticae radix-Urtica dioica-Urticaceae- SKŁAD: flawonoidy (glikozydy kwercetyny, kemferolu i ramnetyny), chlorofil, karotenoidy, sole mineralne (związki krzemu, w tym rozpuszczalna krzemionka, sole potasu, magnez), witaminy (C, z gr B, K), sterole, kwasy (mrówkowy, cytrynowy), aminy (histamina, cholina) ; DZIAŁ. I ZAST.: w stanach zapalnych dróg moczowych oraz profilaktyce i leczeniu kamicy nerkowej, wspomagający leczenie dolegliwości reumatycznych oraz leczenie dny moczanowej, dz. moczopędne i ogólnie odtruwające; w stanach zapalnych dróg moczowych oraz w profilaktyce i leczeniu kamicy nerkowej. MIESZ&PREP: Succus urticae. 85. Połonicznik nagi Połonicznik nagi-Herniariae herb.-Herniaria gabra - Equisetaceae – skrzypowate - SKŁAD: flawonoidy (poch. kwercetyny – rutozyd, izoramnetyna), kumaryny: umbeliferon, eter metylowy, herniaryny, saponiny triterpenowe, slady olejku eterycznego i małe ilości alkaloidów; DZIAŁ. I ZAST.: moczopędnie (w stanach zapalnych nerek i pęcherza moczowego, kamicy i kolce nerkowej, gdyż wykazuje działanie przeciwskurczowe), rzadko stosowany jako środek wykrztuśny w nieżytach oskrzeli, surowiec metaboliczny w obrzękach, powoduje rozpad kamieni nerkowych, utrudnia tworzenie się kamieni. 86. Porost islandzki Porost islandzki – Lichen islandicus – Cetraria islandica – Parmeliace – tarczownicowate – SKŁAD: związki śluzowe 50%, zw. goryczkowe (kwasy porostowe) ; DZIAŁ. I ZAST.: podrażnienia gardła oraz związany z tym suchy kaszel odruchowy, pobudza apatyty (kwasy porostowe), p/drobnoustrojowe. Napary, maceraty i przetwory galenowe – doustnie. MIESZ & PREP: Pestosol, Isla Moos, Isla Mint, Pulmosan. 87. Porzeczka czarna Porzeczka czarna-Rihis nigri fructus – Ribes nigrum – Saxifragaceae – skalnicowate; SKŁAD: Wit. C, antocyjany, pektyny, sole mineralne, kwasy organiczne, cukry; DZIAŁ. I ZAST.: wirusobójcze, działanie soku ze świeżych owoców. 88. Porzeczka czarna Porzeczka czarna – Ribis nigri folium – Ribes nigrum – Saxifragaceae – skalnicowate – SKŁAD: flawonoidy (poch.kemferolu, kwercetyny, myricetyny), sakunaretyna (dział...
karsic