RECEPTARIUSZ SZPITALNY
• Powinien składać się z co najmniej 2 części:
• - części ogólnej- zawierającej opis działania KT, zasady tworzenia receptariusza w tym zasady wprowadzania leków do receptariusza , zasady wykreślania leków z receptariusza , postępowanie w przypadku zaistnienia działania niepożądanego, postępowanie w przypadku podejrzenia wady jakościowej leku, zasady stosowania leków off-label
• - części szczegółowej, która zawiera leki najczęściej stosowane w szpitalu-
A NIE WSZYSTKIE ZAREJESTROWANE
• Trzecią częścią receptariusza mogą być zebrane standardy postępowania terapeutycznego- profilaktyka przeciwzakrzepowa , standardy farmakoterapii bólu, odmienności farmakoterapii pediatrycznej i geriatrycznej, stosowanie leków w szczególnych okresach życia- ciąża i okres karmienia piersią
• CZĘŚĆ OGÓLNA RECEPTARIUSZA
• Skład Komitetu Terapeutycznego – w receptariuszu powinny być opisane zasady działania KT jego skład oraz zadania .
• W części ogólnej powinny zostać opisane również zasady nadzoru nad skutecznością i bezpieczeństwem farmakoterapii, w KT powinna być wyznaczona osoba w sposób ciągły monitorująca dane na temat bezpieczeństwa farmakoterapii, co umożliwia szybką reakcję w sytuacji pojawienia się nowych danych na temat bezpieczeństwa stosowania leków
• - kryteria wprowadzenia leków do receptariusza – BARDZO WAŻNE , nie może to być wyłącznie uznanie wniosku , ale merytorycznie podjęta decyzja w oparciu o :
-Kryteria usuwania leków z receptariusza , w oparciu o:
• 1. zmianę standardów terapeutycznych
• 2. nowe dane o bezpieczeństwie produktu leczniczego- komunikaty bezpieczeństwa – www.urpl.gov.pl/komunikaty bezpieczeństwa
• 3. zakończenie produkcji
• 4. dużą liczbę zanotowanych działań niepożądanych
• Działanie niepożądane- definicja, co zrobić gdy wystąpi, jak zgłosić, komu zgłosić, gdzie wysłać, jak opisać działanie niepożądane aby zgłoszenie było kompletne , jakie są ramy czasowe zgłoszenia działania niepożądanego
• Wada jakościowa- komu i w jaki sposób zgłosić , jak zabezpieczyć lek podejrzany o wadę jakościową
• Jak odbywa się kontrola przestrzegania zasad zawartych w receptariuszu
• Kontrola preskrypcji- profilaktyka polipragmazji, ograniczenie powszechności off label, ograniczenie nieracjonalnej farmakoterapii
• Wyrażanie zgody na zastosowanie leków z poza receptariusza- kto, kiedy i na jakich zasadach
• CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA RECEPTARIUSZA
• UKŁAD LEKÓW W RECEPTARIUSZU
• - kategorie ATC
• - kategorie terapeutyczne np. leki krążeniowe, chemioterapeutyki przeciwbakteryjne
• - kategorie dostępności leków dla poszczególnych oddziałów lub grup pacjentów
Najlepiej funkcjonującym podziałem jest podział na:
• - leki , które mogą być stosowane przez wszystkie oddziały
• - leki specjalistyczne , które z uwagi na specyfikę działania jak i profil bezpieczeństwa powinny być zarezerwowane do użycia w określonych oddziałach szpitalnych
• CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA
• W receptariuszu w określonych grupach terapeutycznych nie powinny znajdować się wszystkie zarejestrowane leki, a jedynie świadomie wyselekcjonowane leki (skuteczność, badania kliniczne , ryzyko interakcji, działania niepożądane).
• Jeżeli zajdzie konieczność zastosowania innego leku zawsze istnieje możliwość sprowadzenia leku z poza receptariusza lub zamiany dotychczas podawanego leku na inny z tej samej grupy o profilu najczęściej korzystniejszym niż dotychczas stosowany
• Niezwykle ważna grupa to leki przeciwbakteryjne, konieczny podział na :
• - leki stosowane w profilaktyce okołozabiegowej
• - leki stosowane w terapii empirycznej
• - leki stosowane w terapii celowanej
• RECEPTARIUSZ SZPITALNY
• - powinien umożliwiać leczenie pacjentów zgodnych z obowiązującymi wytycznymi terapeutycznymi
• - nie oznacza to, że każdy lek jaki pojawi się na rynku ma znaleźć się w receptariuszu
• - przy wprowadzaniu leków do receptariusza należy odpowiedzieć na pytanie czy dany lek stanowi wartość dodaną w terapii
• - analiza interakcji leków w oparciu o analizę ordynacji lekarskich
• - analiza polekowych działań niepożądanych jakie występują w szpitalu
• - ochrona pacjentów z grup ryzyka w aspekcie prewencji polekowych działań niepożądanych
• JAK OCENIĆ SKUTECZNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANYCH W SZPITALU LEKÓW?
• 1. analiza dostępnych danych na temat skuteczności stosowanych leków
• 2. analiza dostępnych danych na temat bezpieczeństwa leków
• 3. zgodność stosowania leków z ChPL
• 4. ocena czynników ryzyka wystąpienia działań niepożądanych
• 5. ocena interakcji z innymi lekami
• NAJCZĘSTSZE DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE W PRAKTYCE SZPITALNEJ
• - hiperkaliemia
• - hipoglikemia
• - krwawienie z przewodu pokarmowego
• - zaburzenia rytmu serca
• - reakcje nadwrażliwości
• - nefrotoksyczność
• - hepatotoksyczność
• NAJCZĘSTSZE INTERAKCJE LEKÓW W PRAKTYCE KLINICZNEJ
• - IKA(ARB)+ diuretyki oszczędzające potas+ sole potasu- hiperkaliemia
• - NLPZ+ leki ulcerogenne- krwawienie z przewodu pokarmowego
• - doustne antykoagulanty+SSRI- krwawienia
• - antykoagulanty+leki przeciwpłytkowe- wzrost ryzyka krwawień
• -leki hipotensyjne+leki wazodilatacyjne- hipotonia
• - cefalosporyny III generacji + aminoglikozydy- nefrotoksyczność
• BŁĘDY STWIERDZANE PRZY OCENIE RECEPTARIUSZA
• - traktowanie receptariusza jako szpitalnej listy leków
• - obecność w receptariuszu leków o wątpliwej wartości terapeutycznej oraz suplementów diety
• - powszechna dostępność wszystkich antybiotyków- brak podziału na terapię empiryczną i celowaną
• - brak systematycznej nowelizacji receptariusza
• - brak wytycznych postępowania w leczeniu farmakologicznym
• - brak monitorowania niepożądanych działań leków
• - obecność w receptariuszu leków, które są przeciwwskazane u leczonych pacjentów np. dzieci, kobiety karmiące
karsic