Wyklad 2.doc

(2625 KB) Pobierz

BOTANIKA

Formy ekologiczne roślin naczyniowych

1. Hydrofity

Rośliny żyjące całkowicie lub częściowo w środowisku wodnym; podwodne, z liśćmi pływającymi na powierzchni wody lub ziemnowodne)

-np. pistia, rzęsa wodna (A), lobelia jeziorna (B), grzybieni białych (C), tatarak, strzałka wodna (D), potamogeton, hiacynt wodny, pałka wodna

-słabo wykształcony system korzeniowy lub ich całkowity brak- pobieranie wody całą powierzchnią (gdy rośliny są całkowicie zanurzone)

-blaszka liściowa cienka, komórki epidermy często z chloroplastami, słabo wykształcona kutykula (szczególnie u całkowicie zanurzonych)

-tkanka przewodząca słabo wykształcona, tkanek mechanicznych brak (bo roślinki te nie mogą być sztywne)

-mogą tworzyć różne typy morfologiczne liści (zależnie od tego czy część rośliny jest zanurzona czy jest na powierzchni czy przy brzegu); tak jest np. u strzałki wodnej – HETEROFILIA (u bluszczu też występuje, ale on nie jest hydrofitem)

-liście podwodne – brak aparatów szparkowych

-liście pływające – aparaty tylko w górnej stronie liścia

-łodyga i liście – obecna aerenchyma (miękisz powietrzny) – przestwory miękiszu łączą się tworząc kanału powietrzne

-tkanka mechaniczna może pojawić się w pędzie (łodydze)

Aerenchyma – pełni funkcję przewietrzające (przestwory międzykomórkowe tworzą system kanałów, powietrzny rezerwuar gazów, ułatwia unoszenie się na wodzie, idioblasty obecne w miękiszu pełnią funkcję wzmacniającą)

Transpiracja i unoszenie na powierzchni wody umożliwia:

-obecność aerenchymy

-włoski (np. na dolnej stronie liścia umożliwiają unoszenie się na wodzie – dzięki nim dolna powierzchnia liścia jest sucha i mogą tu być aparaty szparkowe)

-rozdęte ogonki liściowe (np. hiacynt wodny) wypełnione aerenchymą

-zgięcie blaszki liściowej

-wosk (nie da się zwilżyć blaszki liściowej, spływanie wody z powierzchni liścia)

-przepona (diafragma) – kanały w łodydze np. u pałki wodnej à ściany ich są zbudowane z wielu komórek ale tylko z ich jednej warstwy, dzielą w ten sposób aerenchymę pędu na komory

(A)(B)

(C)(D)

2. Higrofity

Rośliny żyjące w środowisku wilgotnym

-cechy ułatwiające transpirację:

+cienkościenne komórki epidermy

+żywe włoski zwiększają powierzchnię epidermy (obecne brodawki – które również zwiększają tą powierzchnię)

+aparaty szparkowe po obu stronach blaszki liściowej (są one nieustannie otwarte)

+komórki miękiszu luźno ułożone (aby parowanie zachodziło swobodnie)

+słabo rozwinięty system korzeniowy

-np. impatiens noli-tangere , impatiens ryolei (niecierpki - A), szczawik pajęczy, szczawik błotny, knieć błotna (B)

(A)(B)

3. Ksenofity

Wysoka odporność na susze, rośliny pustynne, półpustynne i stepowe, obecne są u nich cechy kseromorficzne (cechy które będą ograniczać transpirację, chronić przed wysoką temperaturą)

I. Sklerofity

Sztywny przekrój, duża ilość sklerenchymy w pędach (może też w liściu jeśli brak pędu), cechy regulujące transpirację, dobrze rozwinięty system korzeniowy i tkanki przewodzące

-np. nerium oleander, phormium tenox (tęgosz mocny), len nowozelandzki (len traci wodę ale nadal jest sztywny bo ma dużo sklerenchymy - A), żarnowiec miotlasty (B), kolecja krzyżowa (C).

-gruba kutykula i pokrycie woskiem ograniczają transpirację

-zmniejszenie powierzchni liścia (igły), modyfikacja miękiszów (miękisz transfuzyjny), aparaty szparkowe w zagłębieniach, gruba kutykula, pokrycie woskiem

-u traw specyficzny kształt blaszki liściowej, pojawiają się ząbki umożliwiające zwijanie liścia przy stracie wody (obecne są również komórki pęcherzykowe)

(A) (B)(C)

II. Sukulenty (rośliny gruboszowate)

Rośliny mięsiste, soczyste, silnie rozwinięty miękisz wodny w liściach lub łodydze, obecność śluzu w komórkach, przekształcenie w organy sukulentne liści i łodyg, obecne ciernie (przekształcone liście np. u kaktusa)

-śluz ma zdolność wiązania wody- nasiona, owoce mogą więc szybciej kiełkować

-muszą oszczędzać wodę i dobrze nią gospodarować

-sukulenty można podzielić na łodygowe oraz liściowe (+ korzeniowe); łodygowe to kaktusy, liściowe to aloes lub rojnik zaś korzeniowe to wybrane pelargonie

-miękisz wodny ma duże komórki z dużymi wakuolami (magazynuje on wodę)

-kiedy komórka traci wodę miękisz kurczy się i wydostaje się z niego woda

-np. haworthia truchta, fenestraria rhopalophylla, agawa, aloes (A), rozchodnik, rojnik, grubosz, opuncja (B), portulaka pospolita, wilczomlecz, oleander (C)

(A)(B)(C)

4. Epifity (porośla)

Występują na pniach lub gałęziach drzew, najczęściej w obszarach tropikalnych

-nie zakorzeniają się w glebie

-przystosowane do pobierania i magazynowania wody z otoczenia (deszcz, mdła); wodę pobierają specjalne korzenie powietrzne otoczone gąbczastą martwą tkanką chłonącą wodę

-obecność korzeni powietrznych pokrytych welamenem (jest on złożony z kilku warstwa komórek martwych o porowatych, celulozowych ścianach)

-tworzą korzenie czepne

-np. oplątwa brodaczkowata (A), aechmea (B), diszidia Rafflesa(C), (rodziny paproci, ananasowatych, storczykowatych)

(A)

(B)(C)

5. Pnącza

Najliczniej występują w lasach tropikalnych, wykorzystują inne rośliny jako podpory (np. bluszcz)

-szybki wzrost na długość

-wytwarzają korzenie czepne, wąsy pędowe lub liściowe, włoski lub kolce czepne

-charakterystyczna budowa wnętrza – szerokie naczynia i tytki sitowe

-drewno nie tworzy jednolitego walca (poprzecinane, podzielone na grupy)

-np. bluszcz pospolity, chmiel zwyczajny (A), kielisznik zaroślowy, powojnik, powój polny, psianka słodkogórz, wiciokrzew, akebia pięciolistkowa, aktinidia, cytryniec chiński (B), dławisz, fasola, glicynia, groch, hortensja pnąca, kokornak, męczennica, miesięcznik, milin, obwojnik, pochrzyn chiński, rdest Auberta, róże pnące, tunbergia, winnik, winobluszcz, winorośl

(A)(B)(C)

6. Rośliny mięsożerne

Zdolne do fotosyntezy; źródłem związków azotowych są dla nich zwierzęta (drobne owady, skorupiaki)

-przekształcone liście służą do chwytania i trawienia zwierząt

-liście pokryte włoskami trawiennymi

-rosną na podłożach ubogich w sole mineralne (m.in. na bagnach)

-np. muchołówka (liście pokryte włoskami gruczołkowymi - A), rosiczka (B), pływacz, tłustosz, dzbanecznikowate (C)

-urticulari vulgaris (pływacz) – blaszki podzielone na wiele wąskich odcinków, niektóre końce przekształcone w pęcherzyki pułapkowe

-tłustosz (żyje w Tatrach) – lepkie liście pokryte gruczołami

-Nepenthaceae (dzbanecznikowate) – nasada liścia jest blaszkowato rozszerzana, zakończona wąsem, na którym znajduje się właściwa blaszka przekształcona w dzbaneczkowatą pułapkę

(A)(B)(C)