PMŚ
Państwowy monitoring środowiska, według art. 25 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska, jest systemem:
· pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska
oraz
· gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.
Celem PMŚ, zgodnie z art. 25 ust. 3 ww. ustawy, jest wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:
o jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów;
o występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.
Informacje wytworzone w ramach PMŚ wykorzystywane są przez jednostki administracji rządowej i samorządowej dla potrzeb operacyjnego zarządzania środowiskiem za pomocą instrumentów prawnych, takich jak: postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, programy i plany ochrony środowiska jako całości i jego poszczególnych elementów, plany zagospodarowania przestrzennego.
Informacje wytworzone w ramach PMŚ wykorzystywane są także do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach zarządzania.
W ramach PMŚ pozyskiwane są informacje niezbędne do obsługi międzynarodowych zobowiązań Polski, w tym procesu integracji z UE. W okresie przedakcesyjnym dane PMŚ były i są wykorzystywane w pracach związanych z formułowaniem stanowisk negocjacyjnych i programów implementacyjnych wielu przepisów Wspólnotowych a także z rozpoczętą przed akcesją współpracą z agendami UE, takimi jak Europejska Agencja Środowiska, Eurostat. Po akcesji, informacje te będą dodatkowo wykorzystywane m.in. dla potrzeb związanych z rozwojem regionalnym, funkcjonowaniem funduszy strukturalnych i funduszy spójności oraz sprawozdawczości w ramach Wspólnoty.
PMŚ zapewnia także dane podlegające udostępnianiu w myśl przepisów ustawy -Prawo ochrony środowiska, regulujących sprawy swobodnego dostępu do informacji.
Cele PMŚ osiągane są poprzez realizację następujących zadań cząstkowych:
· wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne elementy środowiska,
· prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,
· gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji,
· ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria,
· identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska,
· analizy przyczynowo-skutkowe,
· opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego, w tym za pomocą internetu.
W odniesieniu do wszystkich rodzajów zadań cząstkowych, zarówno tych o charakterze pomiarowo/badawczo/analitycznym jak i informacyjnym, w PMŚ obowiązuje zasada cykliczności oraz zasada jednolitości metod (art. 26, ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska).
Warunkiem wypełnienia celów PMŚ stawianych mu przez ustawę jest wiarygodność danych. Jest ona zagwarantowana poprzez kontynuację i doskonalenie takich działań jak:
· akredytacja laboratoriów badawczych;
· modernizacja infrastruktury pomiarowej;
· modernizacja narzędzi informatycznych do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych;
· opracowania metodyczne;
· wdrażanie systemów jakości w podsystemach monitoringu;
· organizacja i udział w krajowych i międzynarodowych badaniach porównawczych;
· szkolenia.
Państwowy monitoring środowiska jest systemem składającym się z bloków i podsystemów. Strukturę funkcjonalną systemu prezentuje poniższy rysunek:
System PMŚ składa się z trzech bloków: JAKOŚĆ ŚRODOWISKA, EMISJA, OCENY i PROGNOZY , różniących się istotnie pod względem funkcji jakie pełnią w systemie.
Podstawowym blokiem jest JAKOŚĆ ŚRODOWISKA, w ramach którego wytwarzane są dane pierwotne, dotyczące stanu poszczególnych elementów środowiska. Programy pomiarowo-badawcze realizowane są w ramach jedenastu podsystemów reprezentujących poszczególne media środowiskowe lub specyficzne oddziaływania.
W ramach bloku EMISJE gromadzone są dane o ładunkach zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, do wód lub ziemi, niezbędne do realizacji celów PMŚ. W bloku tym, na obecnym etapie, w większości przypadków nie przewiduje się wytwarzania danych pierwotnych lecz korzystanie ze źródeł danych, funkcjonujących poza systemem PMŚ, takich jak systemy administracyjne oraz system statystyki publicznej
Dane gromadzone w ramach bloku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA oraz bloku EMISJA zasilają blok PROGNOZY i OCENY, w ramach którego wykonywane są zintegrowane oceny i prognozy jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe wiążące istniejący stan środowiska z czynnikami kształtującymi ten stan, mającymi swoje źródło w społeczno-gospodarczej działalności człowieka.
ZMŚP
W Polsce, ustawą z dnia 21 lipca 1991 r. została powołana Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska i utworzona sieć państwowego monitoringu środowiska, którą kieruje Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Program monitoringowy realizują stałe stacje pomiarowe krajowe, regionalne i lokalne, prowadzone przez administrację państwową i samorządową, instytuty naukowo-badawcze, szkoły wyższe i zakłady przemysłowe. Państwowy system monitoringowy składa się z kilku podsystemów, jednym z nich jest Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP).
Teoretyczne podstawy ZMŚP zostały wypracowane na kolejnych ogólnopolskich seminariach w Szczecinku i Storkowie w latach 1991-1993, organizowanych z inicjatywy i pod kierunkiem Profesora Andrzeja Kostrzewskiego przez Instytut Badań Czwartorzędu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Według przyjętej koncepcji przedmiotem badań jest uformowany w długotrwałym procesie współoddziaływania czynników strefowych i astrefowych krajobraz czyli geoekosystem. Składa się on z części fizycznej (siedliska) i części biotycznej (biocenozy), pomiędzy którymi ustala się stan dynamicznej równowagi. Celem badań ZMŚP jest zdefiniowanie prawidłowości funkcjonowania wybranych przewodnich (charakterystycznych) geoekosystemów, określenie jakościowe i ilościowe toczących się w nim procesów, ich powtarzalności w czasie (okresowość) oraz występujących zakłóceń i kierunku zmian.
Założenia ogólne programu:
Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) funkcjonuje w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a jego zadaniem w odróżnieniu od monitoringów specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji możliwie jak największej liczby elementów środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe, zorganizowane badania stacjonarne. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania.
Program ZMŚP jest programem monitoringu funkcjonowania geoekosystemów (krajobrazów), służy zachowaniu struktury krajobrazowej Polski. Pod względem metodologicznym program ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjonowania systemu, realizuje założenia zachowania georóżnorodności i bioróżnorodności całego kraju. Podstawowym obiektem badań w ZMŚP jest zlewnia rzeczna (jeziorna), w zasięgu której zlokalizowane są testowe powierzchnie badawcze, ujmujące możliwie wszystkie typy ekosystemów badanego krajobrazu.
Podstawą realizacji programu ZMŚP jest dobrze zorganizowany system pomiarowy w Stacjach Bazowych oraz sprawny system informatyczny. Docelowo Stacje Bazowe winny być zlokalizowane na obszarach reprezentujących przez podstawowe typy krajobrazów naszego kraju. Chodzi bowiem o stałą informację dotyczącą stanu środowiska i struktury krajobrazowej Polski. Stabilność funkcjonowania Stacji Bazowych to niezbędny warunek prowadzenia studiów modelowych i symulacyjnych środowiska przyrodniczego Polski. Stacje Bazowe winny gwarantować uzyskanie wieloletnich serii obserwacyjnych. Dlatego między innymi planowano organizację Stacji Bazowych na terenie wszystkich Parków Narodowych. Zebrana informacja o środowisku przyrodniczym winna być szybko udostępniana do wykorzystania. W związku z tym istotną sprawą jest organizacja systemu informatycznego, zabezpieczającego przekazywanie, gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych.
Program ZMŚP w zakresie organizacji systemu pomiarowego i metod badań nawiązuje do programu europejskiego Integrated Monitoring (International Co-operative Programme on Integrated Monitoring on Air Pollution Effects = ICP/IM).
Stacje Bazowe ZMŚP w Polsce:
· 01ZM - Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Puszcza Borecka, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa
· 05ZM - Stacja Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Wigry, Wigierski Park Narodowy, Krzywe
· 06ZM - Stacja Geoekologiczna w Storkowie, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań
· 07ZM - Ośrodek Biologii Stosowanej w Koniczynce, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika, Toruń
· 08ZM - Stacja Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Pożary, Kampinoski Park Narodowy, Granica
· 09ZM - Stacja Geoekologiczna Św. Krzyż, Akademia Świętokrzyska, Kielce
· 10ZM - Stacja Naukowo-Badawcza w Szymbarku, Polska Akademia Nauk, Warszawa
· 12ZM - Stacja Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w Białej Górze, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań
01ZM
Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska "Puszcza Borecka"
(woj. warmińsko-mazurskie)Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa
Zlewnia jeziora Łękuk znajduje się w mezoregionie Pojezierza Ełckiego, makroregionu Pojezierza Mazurskiego na terenie podprowincji Pojezierza Wschodniobałtyckiego. Pojezierze Ełckie, zwane Mazurami Garbatymi, nie stanowi jednolitego regionu fizycznogeograficznego. Najwyższą, północną część Pojezierza stanowi Wał Gór Piłackich oraz przyległy, silnie pagórkowaty mikroregion Puszczy Boreckiej.
Pogranicze obszarów Gór Piłackich i Puszczy Boreckiej tworzy swoisty krajobraz zlewni jeziora Łękuk, obfitujący w pagóry, strome zbocza i bezodpływowe niecki. Kulminację terenu zlewni stanowi wzgórze o wysokości 217,4 m n.p.m. Ujście wód zlewni do jeziora Gołdapiwo znajduje się na wysokości 117,3 m n.p.m. Maksymalna różnica wysokości terenu wynosi więc około 100 m. Spadki terenu w zlewni przekraczają 20°, a średnie wynoszą 4-7°.
Jezioro Łękuk położone jest na długości geograficznej wschodniej 22°02' i na szerokości geograficznej północnej 54°08'. Rzędna zwierciadła wody położona jest na wysokości 127 m n.p.m. Powierzchnia jeziora wynosi 21,5 ha, zaś powierzchnia zlewni jeziora wynosi 13,3 km2.
Podłoże krystaliczne występuje na głębokości około 1500 m. Na nim zalegają skały osadowe paleozoiku, mezozoiku (trias, jura, kreda) i kenozoiku. Ostatnie spoczywają na górnej kredzie (opoki, gezy, rzadziej piaski kwarcowe i glaukonitowe). Miąższość utworów kredowych wynosi około 250 m.
Zlewnia jeziora Łękuk należy do zlewni Węgorapy (dorzecze Pregoły). Stanowi ona górną część zlewni cieku uchodzącego do jeziora Gołdapiwo.
Jezioro Łękuk ma długość linii brzegowej około 2 km. Objętość jeziora, oszacowana na podstawie planu batymetrycznego, wynosi w przybliżeniu 110 tys. m3. Przyjmuje ono wody z czterech dopływów. Trzy z nich, mające ujścia we wschodniej i południowo-wschodniej części jeziora, odwadniają około 95% powierzchni zlewni. Wody z jeziora Łękuk odpływają w północno-zachodnim kierunku, do jeziora Gołdapiwo.
Gmina Kruklanki, na terenie której znajduje się Stacja KMŚ Puszcza Borecka, ma wybitnie leśno-rolniczy charakter użytkowania ziemi. Grunty orne stanowią tu tylko około 20% powierzchni, łąki i pastwiska 13%, a lasy 53%. Powierzchnia terenów użytkowanych do celów komunikacyjnych oraz obszarów zajętych przez osiedla i kopalnie nie osiągnęła znaczącego udziału. Drogi stanowią około 3%, koleje 0,1%, a osiedla 1,5% powierzchni terenu gminy. Dość znaczny jest udział nieużytków (około 5,7% powierzchni gruntów).
Na terenie zlewni jeziora Łękuk występują żyzne i dobrze uwilgotnione gleby, sprzyjające bogactwu flory i różnorodności biocenoz, które zachowały znaczny stopień naturalności, zwłaszcza w Puszczy Boreckiej. Lasy są wysokopienne, bogate w gatunki, z bujnie rozwiniętą warstwą podszytu i obfitym runem. Dominuje świerk pospolity, często przy znaczącym udziale drzew liściastych (przewaga siedlisk leśnych), a w miejscach wilgotnych olcha czarna i jesion wyniosły. Świerk występuje zwykle z grabem, dębem szypułkowym, lipą drobnolistną, miejscami z sosną zwyczajną. Na omawianym terenie występuje większość podstawowych zespołów leśnych, typowych dla północno-wschodniej Polski. W zlewni jeziora Łękuk dominują fitocenozy leśne.
Na obszarze Puszczy Boreckiej występuje około 40 gatunków roślin chronionych oraz bardzo wiele gatunków roślin rzadkich, które nie są objęte ochroną prawną, w tym wiele z nich na obszarze zlewni jeziora Łękuk.
Stwierdzono występowanie 141 gatunków ptaków, a wśród nich wiele gatunków zagrożonych wyginięciem. Duża liczba miejsc występowania i często znaczna wielkość populacji stwarza prawdopodobieństwo długoterminowego przetrwania populacji tych gatunków. Cenną grupą są ptaki drapieżne. Wstępna inwentaryzacja wykazała istnienie gniazd orła bielika, rybołowa, myszołowa, gołębiarza i innych. Zarejestrowano również obecność bociana czarnego.
Urozmaicona rzeźba terenu, różnorodność i naturalność siedlisk stwarzają dobre warunki rozwoju zwierząt łownych. Występuje tu m.in. żubr na wolności (drugie miejsce po Puszczy Białowieskiej). Spotykane są także duże drapieżniki (ryś, wilk), zaś pospolicie występują małe (lis, jenot, borsuk, kuna leśna, tchórz i piżmak).
05ZM
Stacja ZMŚP "Wigry"
(woj. podlaskie)Wigierski Park Narodowy, Krzywe
Zlewnia eksperymentalna Wigierskiej Stacji Bazowej leży w zachodniej części Wigierskiego Parku Narodowego i zajmuje obszar o powierzchni 7,44 km2, należący do przyrzecza Czarnej Hańczy. Obszar ten zalicza się do Pojezierza Wigierskiego, mikroregionu należącego do Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Morfologia zlewni eksperymentalnej jest genetycznie związana z akumulacyjną i erozyjną działalnością dwóch ostatnich zlodowaceń: środkowopolskiego i północnopolskiego. Ostatecznie krajobraz ukształtowały utwory i formy lodowcowe i wodnolodowcowe z okresu recesji lądolodu fazy pomorskiej.
Rzeźba terenu jest zróżnicowana. Deniwelacje osiągają w obrębie badanej zlewni 50 m; średni spadek zlewni dochodzi do 18%o. Główną jednostką geomorfologiczną w obrębie omawianej zlewni jest płaskodenna, podmokła dolina Czarnej Hańczy; jej szerokość w obrębie omawianego obszaru zmienia się od 0,5 km do 2 km. Od północnego wschodu do doliny rzeki przylegają moreny czołowe oscylacyjne, powstałe z wygniatania i akumulacji czołowej; strefa ta urywa się stromą krawędzią ku dolinie rzecznej. Od południa dolina Czarnej Hańczy graniczy ze strefą brzeżną sandru suwalsko-augustowskiego. Brzegi rzeki są zbudowane z piasków i żwirów glacjofluwialnych warstwowanych poziomo. W dolinie występują liczne zabagnienia i torfowiska.
W podłożu zlewni występują piaski o różnej miąższości. Są to na ogół piaski luźne, piaski gliniaste lekkie, miejscami tylko piaski gliniaste mocne. W dolinie rzeki zalegają piaski dużej miąższości. Są one przykryte namułami piaszczystymi, a na niektórych odcinkach torfami. Mozaikę glebową zlewni tworzą w zdecydowanej większości gleby piaskowe, tj. bielicowe, rdzawe i brunatne kwaśne; w dolinie Czarnej Hańczy występują gleby torfowe i murszowo-torfowe.
Pod względem klimatycznym zlewnia eksperymentalna znajduje się w Regionie Mazursko-Podlaskim, obejmującym swym zasięgiem wschodnią część Pojezierza Mazurskiego oraz część Podlasia. Cały region, pomimo niewielkiej odległości od Morza Bałtyckiego, pozostaje pod znacznym wpływem rozciągającego się na wschód bloku kontynentalnego Eurazji. Z tego też względu obszar ten ma najsurowsze warunki klimatyczne w całej nizinnej części kraju. Średnia miesięczna temperatura powietrza z wielolecia waha się od -6,7°C (styczeń) do 16,6°C (sierpień) przy średniej rocznej 5,3°C. Zima rozpoczyna się już 19 listopada i trwa do 8 kwietnia, tj. prawie 5 miesięcy. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych wynosi 593 mm (maksymalnie 743 mm, minimalnie 442 mm, a w roku przeciętnym największe miesięczne sumy opadów są notowane w sierpniu (74 mm), minimalne zaś w lutym (34 mm).
Na terenie zlewni występuje 21 gatunków gleb, z których najliczniej spotykane są płytkie piaski gliniaste na piasku zwykłym (ok. 27,3% powierzchni), piaski słabo gliniaste na żwirze piaszczystym (19,5%), torfy niskie głębokie i średnio głębokie (8,8%) oraz różne rodzaje piasków gliniastych. Poza glebami organogenicznymi - torfami i murszami, w zlewni zdecydowanie przeważają gleby zawierające, oprócz dominującej frakcji piasku, od ok. 5 do ok. 20% części spławialnych i nie więcej niż 25% frakcji pyłu. Udział glin jest na terenie zlewni niewielki.
06ZM
Stacja Geoekologiczna w Storkowie
(woj. zachodniopomorskie)Uniwersytet im. A.Mickiewicza, Poznań
Zlewnia górnej Parsęty położona jest w obrębie Pomorza Środkowego, w mezoregionie Pojezierza Drawskiego. Można ją uznać za reprezentatywną dla obszarów młodoglacjalnych umiarkowanej strefy klimatycznej.
Zlewnia leży na północnym skłonie strefy marginalnej fazy pomorskiej zlodowacenia vistuliańskiego. Jej rzeźba jest efektem złożonych procesów paleoglacjalnych lobu Parsęty, które przejawiały się w postaci deglacjacji arealnej oraz prawdopodobnie również aktywnym ruchem mas lodowych na nieskonsolidowanych osadach podłoża. Dalszy etap rozwoju rzeźby zachodził podczas holoceńskiego cyklu morfogenetycznego. Na współczesną rzeźbę składa się zróżnicowany zespół form: wzgórza moreny kemowej, faliste równiny moreny dennej, formy szczelinowe, sandry i zagłębienia wytopiskowe. Z morfogenezą holoceńską związane są doliny rzeczne, rozcięcia erozyjne, zastoiska pojezierne, stożki napływowe i obszary torfowisk, wśród których największą powierzchnię zajmuje Chwalimskie Bagno.
Wśród utworów powierzchniowych najczęściej występują piaski i żwiry o różnej strukturze, gliny morenowe, osady stokowe i mineralno-organiczne wypełnienia zagłębień bezodpływowych i dolin rzecznych. Pokrywa glebowa charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem jednostek glebowych na stosunkowo niewielkim obszarze. Wśród użytków rolnych dominują gleby brunatne i płowe oraz rzadziej czarne ziemie i mady. Oprócz gleb mineralnych występują gleby mineralno-organiczne i organiczne (torfowo-mułowe, torfowe torfowisk niskich, murszaste).
Cechą charakterystyczną struktury użytkowania ziemi jest mozaikowy układ użytków, nawiązujący do głównych form rzeźby i rozkładu litologii i gleb. Grunty orne stanowią 43,4% powierzchni zlewni i są związane głównie z moreną denną we wschodniej części zlewni i moreną czołową w części południowej. Lasy zajmują 34,6% powierzchni i koncentrują się na obszarach sandrowych i częściowo czołowomorenowych. Użytki zielone, stanowiące 15,4% powierzchni zlewni, zajmują przede wszystkim zagłębienia wytopiskowe i obniżenia dolinne.
Powierzchnia zlewni górnej Parsęty, zamkniętej przekrojem hydrometrycznym w Storkowie na 13 km długości rzeki, wynosi 74 km2. Deniwelacja wynosi 120 m; od 203 m n.p.m. - Polska Góra, do 83 m n.p.m. - profil zamykający zlewnię. Daje to średni spadek powierzchni zlewni 8,4%o. Gęstość sieci rzecznej, przy uwzględnieniu cieków stałych i okresowych wynosi 2,24 km/km2.
W granicach zlewni górnej Parsęty wydzielono 10 zlewni cząstkowych, różniących się wielkością, morfologią, litologią, glebami i użytkowaniem. Wśród nich jest zlewnia Młyńskiego Potoku, lewobrzeżnego dopływu Parsęty, w której również realizowany jest program ZMŚP. Jej obszar leży w zasięgu wysoczyzny morenowej, zbudowanej głównie z piasków i piasków gliniastych. Powierzchnia zlewni zajmuje 3,94 km2, przy czym 35% zajmują lasy, 39,5% grunty orne a 22,7% łąki i pastwiska.
Zlewnia jeziora Czarnego, w której rozpoczęto realizację programu ZMŚP, ma powierzchnię około 15 ha i jest położona na międzyrzeczu Parsęty, zlewni Kłudy i zlewni Skalneńskiego Potoku. Zlewnia leży na piaszczystych obszarach sandrowych powierzchni fluwioglacjalnej. Jest to powierzchnia leśna z borem sosnowym świeżym.
07ZM
Ośrodek Biologii Stosowanej w Koniczynce
(woj. kujawsko-pomorskie)Uniwersytet im. M.Kopernika, Toruń
Zlewnia reprezentatywna stanowi środkową część dorzecza Strugi Toruńskiej, położoną w obrębie Równiny Chełmżyńskiej wchodzącej w skład mezoregionu Pojezierza Chełmińskiego. Od północy ograniczona jest wodowskazem w Lipowcu, a od południa wodowskazem w Koniczynce. Większość stanowisk i poletek badawczych związanych z ZMŚP znajduje się w otoczeniu Stacji Bazowej na obszarze zlewni Rowu Koniczyńskiego, na powierzchni 1,17 km2. W jej ramach wydzielono jeszcze mniejsze tzw. zlewnie drenarskie (I, II, III, V i VI).
Powierzchnia zlewni reprezentatywnej wynosi 35,173 km2, najniższy punkt zlewni o wysokości 78,75 m n.p.m. znajduje się w pobliżu wodowskazu Koniczynka, a najwyższy o wysokości 101,4 m n.p.m., leży nieco na północ od Jeziora Kamionkowskiego. Długość odcinka Strugi Toruńskiej tej zlewni wynosi 9,7 km, a średni spadek 0,54%o. Powierzchnia zlewni jest silnie, choć w niejednakowym stopniu, zdrenowana. Stopień zdrenowania oceniamy na 50-80%.
Zlewnię stanowi płaska morena denna ze zlodowacenia bałtyckiego fazy poznańskiej rozcięta pasem równiny wód roztopowych. Występują tutaj trzy pasy litologiczno-glebowe o przebiegu południkowym. Środkowy pas, biegnący wzdłuż Strugi Toruńskiej charakteryzuje się utworami piaszczystymi, na których wytworzyły się gleby bielicowe, a w obniżeniach terenowych czarne ziemie, czarne ziemie zdegradowane oraz gleby murszaste. W pozostałych dwóch pasach występują gleby wytworzone z piasków gliniastych mocnych i glin lekkich pylastych. Są to przede wszystkim gleby brunatne właściwe, lokalnie czarne ziemie, gleby brunatne wyługowane oraz sporadycznie gleby płowe i szaroziemy.
Największą część zlewni stanowią grunty orne, zajmujące łącznie 86,6%, a ponadto łąki (9,1%), zabudowa wiejska z ogrodami (2,5%) oraz parki i zadrzewienia śródpolne (1,8%).
08ZM
Stacja ZMŚP "Pożary"
(woj. mazowieckie)Kampinoski Park Narodowy, Kampinos
Obszar Kampinoskiego Parku Narodowego położony jest w Dziale Bałtyckim, podziale Pasa Wielkich Dolin, Krainie Mazowieckiej Okręgu Warszawskiego. Według klasyfikacji przyrodniczo-leśnej Mroczkiewicza teren ten leży w Krainie Mazowiecko-Podlaskiej, dzielnicy Niziny Mazowiecko-Podlaskiej.
Pod względem administracyjnym Park położony jest na terenie województwa stołecznego warszawskiego, na obszarze gmin: Babice Stare, Czosnów, Izabelin, Leoncin, Leszno, Łomianki, Kampinos i Tułowice. Zlewnia "Pożary" jest umiejscowiona w gminach Kampinos, Leszno i Leoncin.
Granice Parku przebiegają na styku z Bzurą (zachodnia), Wisłą (północna), aglomeracją warszawską (wschodnia) i Równiną Błońską (południowa). Przeciętna wysokość terenu Puszczy Kampinoskiej, który jest zasadniczo równy, wynosi około 80 m n.p.m. Tutejszy krajobraz charakteryzuje równoleżnikowa pasowość. Od północy rozciąga się taras zalewowy Wisły. Dalej -w kierunku południowym- przebiega terasa Puszczy Kampinoskiej składająca się z dwóch naprzemianległych pasów wydmowych i bagiennych oraz terasa Równiny Błońskiej.
Stacja Bazowa "Pożary" bada górną część zlewni Kanału Olszowieckiego położoną w południowym pasie bagiennym oraz częściowo w południowym pasie wydmowym i na tarasie błońskim. Głównym polem obserwacji jest zatorfiona kotlina, stale lub okresowo podtapiana, pokryta głównie nieleśnymi zespołami dawnych łąk i pastwisk, obecnie w różnych fazach naturalnej sukcesji, a także olsami typowymi i rzadziej olsami jesionowymi. Gatunkiem panującym w zespołach leśnych jest tu brzoza oraz znacznie rzadsza olsza. Rzędne kotliny zawierają się w granicach 72,2 do 73,8 m n.p.m. Wysokość odgraniczającego zlewnię od północy pasa wydmowego dochodzi do 90 m. Występują tu zbiorowiska leśne sosnowych borów mieszanych (z dębem, brzozą i osiką), lasu świeżego i świetlistej dąbrowy. Od strony południowej i wschodniej kotlinę otacza zlewający się z tarasem błońskim kompleks "Korfowe". Dominują tu młode drzewostany głównie sosnowe lub -w obniżeniach- olszowe, bardzo często niedostosowane składem gatunkowym do siedliska. Część terenu jest również użytkowana rolniczo. Jego maksymalna wysokość osiąga 104,8 m n.p.m.
Zlewnia "Pożary" leży na holoceńskich utworach aluwialnych i eolicznych pradoliny Wisły, zbudowanych z piasków rzecznych teras akumulacyjnych. Pochodzenie plejstoceńskie ma jedynie południowa część obiektu badań.
09ZM
Świętokrzyska Stacja Geoekologiczna w Świętym Krzyżu
...
eko