Kant Immanuel (1724–1804), filozof niemiecki z Królewca, twórca ® transcendentalizmu. Początkowo zajmował się rozważaniami przyrodniczymi i kosmologicznymi, w tzw. okresie krytycznym badał strukturę i ograniczenia władz rozumu. W dziele Krytka czystego rozumu dokonał, jak sam to określał, „przewrotu kopernikańskiego” — to nie podmiot poznający dostosowuje się do przedmiotu poznania, lecz odwrotnie. Poznaje się tylko zjawiska, rzeczy same w sobie są poza granicami poznania. Wiedza opiera się na doświadczeniu, ale zjawiska, które poznajemy, są zawsze przetworzone przez naszą aparaturę poznawczą. K. analizował m.in. związki przyczynowe i uznał wbrew Davidowi Hume’owi, że są one konieczne na mocy zasad działania umysłu, a nie przypadkowe. K. dowiódł, że próby wykroczenia poza ograniczenia rozumu teoretycznego, np. podania poprawnych dowodów na istnienie Boga, są skazane na niepowodzenie. W Krytyce praktycznego rozumu podjął problem zasad moralności. Zasady te nie mogą być wywiedzione z faktów, lecz muszą pochodzić wyłącznie z samego rozumu i opierać się na ® imperatywie kategorycznym. Moralność wg K. jest możliwa tylko wtedy, gdy rozum praktyczny postuluje istnienie Boga. Krytyka władzy sądzenia dotyczy estetyki. Władza sądzenia (czyli władza wydająca osąd estetyczny) stanowi pośrednik między czystym rozumem, który zajmuje się faktami i nauką, a rozumem praktycznym, który zajmuje się zasadami moralności. K. pisał teksty publicystyczne i polemiczne, wśród których wyróżnia się manifest Co to jest Oświecenie. Filozofia po Kancie to w całości albo nawiązanie do jego twierdzeń, albo ich krytyka.
aramanda