STRAJKI LIPCOWO-SIERPNIOWE I ICH KONSEKWENCJE
Lata 80-te = stracona dekada. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce władzę w pełni sprawowała ekipa Jaruzelskiego. Dla polskiej demokracji i gospodarki był to również czas stracony, pojawiły się liczne problemy, inflacja, chaos międzynarodowy.
Sytuacja międzynarodowa
W listopadzie 1980 w USA odbyły się wybory prezydenckie. Prezydentem na kolejną kadencję nie pozostał demokrata – Carter, lecz wybory wygrał republikanin Reagan (mający wówczas 70 lat), który rządził Ameryką 8 lat. Reagan zostając prezydentem, chciał przywrócić hegemonię USA w świecie.
W listopadzie 1982 zaszły zmiany na Kremlu. Zmarł wówczas Breżniew, który wprowadził neostalinizm. W 1979 Rosjanie uderzyli na Afganistan, gdzie mieli „swój Wietnam” – przegrali. Amerykanie poparli wówczas afgańskich Talibów, którzy urosną w siłę, gdy upadną komuniści afgańscy.
Po śmierci Breżniewa I sekretarzem został Andropow – szef KGB, który rządził jednak krótko. Następnie jego stanowisko, również na niedługo, objął Czernienko. Nie wprowadzili oni żadnych reform, a zajęli się raczej konserwowaniem komunizmu.
W połowie lat 80-tych miedzy USA a ZSRR panowały złe stosunki. Reagan twierdził, że ZSRR to imperium zła, a Związek Radziecki uważał, że USA rozkręca spiralę zbrojeń (system „gwiezdne wojny” – zabezpieczenie przed bronią nuklearną). Do lat 80-tych Rosja technologicznie dotrzymywała kroku USA, potem jednak została z tyłu, więc miała się czego obawiać. Naukowcy twierdzili, że przy ówczesnym posiadaniu broni atomowej, świat można było zniszczyć 11 razy.
W marcu 1985 na I sekretarza KPZR wybrany został Gorbaczow. Był on młodszy od swoich poprzedników, miał inny styl bycia, sprawował rządy bardziej w stylu zachodnim (*np. bardzo często pokazywał się z żoną).
W listopadzie 1985 w Szwajcarii, w Genewie, odbyło się pierwsze spotkanie Gorbaczowa z Reaganem. Nastąpiło wówczas pewne przełamanie barier. W latach 1987-89 Rosjanie po interwencji powrócili z Afganistanu.
Rozmowy pod kryptonimami START i SALT, kontynuowane były także w okresie rządów Busha.
Gorbaczow zaakceptował przemiany w europie Środkowo-Wschodniej. Zerwał z Doktryna Breżniewa, a wprowadził :
- głasnost – jawność,
- pierestrojkę- działania natury gospodarczej,
- uskorieniję – przyspieszenie w kierunku demokratycznych przemian.
Również dzięki temu możliwa była, mająca później miejsce, jesień narodów.
Gorbaczow potem został także prezydentem ZSRR i za jego rządów – 31 grudnia 1991 przestało istnieć ZSRR ( zorganizowane przez Lenina w 1922).
Sytuacja międzynarodowa była więc napięta.
Lata 80-te w Polsce
Po 4 latach spokoju w lipcu i sierpniu zaczęły wybuchać strajki. Miały one podłoże ekonomiczne.
W lutym 1980 obył się VIII zjazd PZPR. Ludzie liczyli, że dokona się sąd nad tym co było złe. Jednak na zjeździe całą winę zwalono na Jaroszewicza, który został usunięty z funkcji premiera. Stanowisko to objął Edward Babiuch – „bezbarwny aparatczyk polityczny”, dążący do wykonywania zaleceń z Kremla.
2 lipca 1980 zaczęły wybuchać pierwsze strajki. Miały one miejsce w Świdniku, w fabryce sprzętu komunikacyjnego. Następnie w Polsce strajkowało ponad 2 tysiące zakładów pracy, ponad milion ludzi. Strajki miały więc charakter masowy. Strajkujących reprezentowały Międzyzakładowe Komitety Strajkowe (MKS-y). W Gdańsku na ich czele stał Wałęsa, w Szczecinie Jurczyk, a w Jastrzębiu J. Sienkiewicz.
Ekipa Gierka zastosowała elastyczną politykę, ponieważ została przyparta do muru. W związku z tym, wicepremierzy – Jagielski, Kopeć, Barcikowski, rozpoczęli rozmowy ze strajkującymi. Zakończyły się one porozumieniami sierpniowymi, zawartymi 30, 31 sierpnia oraz 3 września. Uznano wówczas za konieczne i możliwe powołanie w Polsce wolnych związków zawodowych.
VI Plenum KC PZPR usunęło z funkcji I sekretarza, oficjalnie chorego Gierka. Jego stanowisko przejął Stanisław Kania.
Nie zarejestrowany jeszcze NSZZ „Solidarność” w niedługim czasie skupił 9 milionów ludzi. Władza była bezradna. 10 listopada 1980 Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
W lutym 1981 zarejestrowano Niezależne Zrzeszenie Studentów, a 12 maja 1981 Solidarność Rolników Indywidualnych, będące niezależnymi centralami.
roofi54