SPIS TREŚCI:

1 definicja farmakologii klinicznej..zadania

2. farmakologia społeczna

     farmakokinetyka

3.  transport konwekcyjny

4.  efekt pierwszego przejścia?

5  wchłanianie leków z przewodu pokarmowego?

6. co to jest dostępność biologiczna leków i jakie znaczenie praktyczne ma jej oznaczanie?

7. omów pojęcia dostępności biologicznej leku,  parametry ją określające

8. co to jest kwasowo-zasadowa teoria podziału i czego dotyczy?

9 omów interakcje leków na etapie wchłaniania z przewodu pokarmowego i ich następstwa kliniczne

      powikłania polekowe

10. wymień i omów czynniki warunkujące wystąpienie powikłań polek.

11. kryteria rozpoznania odczynu uczuleniowego polekowego.

12 objawy alergii polek.z odczynem anafilaktycznym

      interakcje

13. podaj definicję interakcji leków

14.  jakie są kryteria klinicznego znaczenia interakcji leków?

15 jakie są czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia interakcji

16.  zaburzenia jakich procesów farmakokinetycznych mogą spowodować osłabienie działania farmakologicznego leków

17 zaburzenia jakich procesów farmakokinetycznych mogą spowodować nasilenie działania farmakologicznego leków

18.   leki stwarzające największe prawdopodobieństwo wystąpienia nieporządanych interakcji

19.  do leków oslabiających siłę dziłania pochodnych kumaryny

20.  do mechanizmów nasilających dziłanie pochodnych kumaryny  należy zaliczyć

21.  interakcje leków p.  cukrzycowych

22.  interakcje farmakodynamiczne glikozydów z lekami,

23.  interakcje leków hipotensyjnych

24.  inhibitory konwertazy angiotensyny

25.  interakcje leków przeciwpadaczkowych między sobą

26.  interakcje leków przeciwpadaczkowych z innymi lekami

27.  interakcje soli litu z innymi lekami

28.  interacje cytostatyków - metotreksatu i antracyklin - z innymi lekami

29.  interakcje teofiliny z innymi lekami

30.  interakcje cyklosporyny z innymi lekami

31.  interakcje leków z lekami przeciwbakteryjnymi powodujące nasilenie ich działań niepożądanych i toksycznych

32.  farmakokinetyczne interakcje leków przeciwbakteryjnych z innymi lekami

33.  interakcje antybiotyków makrolidowych i ryfampicyny z innymi lekami

34.  interakcje niesteroidowych leków przeciwzapalnych z innymi lekami

35.  interakcje doustnych środków antykoncepcyjnych z innymi lekami

36. zasady unikania niezgodności w  płynach do wstrzykiwań

  indywidualizacja farmakoterapii

37.1 i 2 odmienna farmakokinetyka dzieci w porównaniu z osobami dorosłymi .proces wchłaniania leków u dzieci

38. proces dystrybucji i wiązania z białkami krwi leków u dzieci

39. proces biotransformacji  i wydalania leków u dzieci

40. proces wchłaniania leków u ludzi starszych

41.  proces dystrybucji i wiązania leków z białkami krwi u ludzi starszych

42.  proces biotransformacji leków u ludzi starszych

43.  proces wydalania leków u ludzi starszych

44.  wpływ  starszego wieku na właściwości farmakodynamiczne leków

45.  leki o zwiększonym ryzyku wystąpienia powikłań u osób w podeszłym wieku

46.  ogólne wskazówki terapeutyczne wedle których należy zmniejszać dawki u ludzi starszych

47.  zasady i środki ostrożności które powinny być przestrzegane przez lekarzy prowadzących farmakoterapię chorych w podeszłym wieku

        ciaza

48. farmakokinetyka leków podczas ciąży

49. stosowanie w ciąży leków  przeciwbakteryjnych.

50.  stosowanie w ciąży leków  przeciwbółowych, przeciwgor, przeciwzapalnych.

51.  środki ostrożności podczas stosowania leków u kobiet w ciąży.

                karmienie

52.  omów ogólne zasady dotyczące karmienia piersią przez matki zażywające leki.

53.  leki  zdecydowanie przeciwskazane u karmiących

54.  leki które nie powinny być stosowane przez karmiące

               genetyka

55.  co to jest farmakogenetyka

56.  dziedzicznie  uwarunkowane,odmienne działanie leków u człowieka

57.  leki i niepożądane następstwa ich stos.u ludzi z dziedzicznie uwarunkowanym niedoborem dehydrogenazy gluk-6-p.sposoby zapobiegania i met lecz.

58.  niepożądane następstwa kliniczne genetycznych zmian kinetyki leków

59.  genet. uwarunk. zaburzenia metab. sukcynylocholiny, zapobieganie, leczenie.

60.  genetycznie uwarunkowane zaburzenia utleniania leków i następstwa klin.

61.  genet. uwarunkowane zaburzenia acetylacji leków i następstwa kliniczne

          wpływ środowiska

62.  wpływ czynników  środowiska na działanie leków

63chronofarmakologia kliniczna, chronofarmakokinetyka, chronestezja, chronergia, chronofarmakoterapia.

64.  wpływ rytmu dobowego na kinetykę leków.

65.  przykłady stosowania leków wg . zasad chronofarmakoterapii

       monitorowanie

66.  cel i istota terapii monitor.stężeniami lek.ów w surowicy krwi lub innych płynach organizmu

67, grupy leków których stęż. powinno być monitorowane

68, kryteria wyboru leków do manitorowania

69, podstawowe wskazania kliniczne do podjęcia farmakoterapii monitorowanej

70, czynniki które należy uwzględniać w interpretacji stężenia leku

71 czas w którym należy pobierać próbki krwi celem oznaczenia stężenia leku,.

72 dwa uproszczone wzory służące do obliczenia dawki i przedziału dawkowania dla leków podlegających prawom farmakokinetyki liniowej na podst. ich stęż. we krwi

73 wskazania do oznaczania stęż. wolnej frakcji leku

74 wskazania do monitorowania leczenia digoksyną i główne czynniki zmieniające kinetykę i działanie digoksyny

75 najważniejsze czynniki zmieniające kinetykę i działanie lekówp/arytmicznych

76 wskazania do monitorowania stężen leków p/padaczkowych igłówne czynniki zmieniające kinetykę idzałanie tych leków

77 wskazania do monitorowania stężeń antybiotyków aminiglikozydowuch i czynniki zmieniające kinetyke i działanie

78 wskazania do terapii monitorowanej metotreksatem i najważniejsze czynniki zmieniające jego kinetykę i działanie

79 najważniejsze czynniki zmieniające kinetrykę i działanie teofiliny

80, najważniejsze czynniki zmieniające kinetykę i działanie preparatów litu

81, najważniejsze czynniki zmieniające kinetykę i działanie cyklospotyny i preparatu takrolimus.

82, omów korzyści związane z prowadzeniem terapii monitorowanej stęż. leków w organizmire.

badania klin. leków

83 co oznacza skrót gcp

84 co to jest badanie kliniczne

85 na czym polegają badania pierwszej fazy

86 na czym polegają badania drugiej fazy

87 co to są badania trzeciej fazy

88 na czym polegają badania czwartej fazy

89 co to jest placebo

1.

definicja farmakologii klinicznej.2.zadania

®dyscyplina medycyny obejmująca wszystkie zagadnienia związane z działaniem leku na organizm człowieka i z reakcją org. ludz. na lek. główny jej cel to dążenie do zwiększenia bezpieczeństwa i skuteczności leczenia farmakologicznego. przedmiotem pracy badawczej farmakologa klinicznego powinny być :

a.badania farmakokinetycznych procesów skłądających się na losy leków w organizmie ludzkim, b.poznawanie mechanizmu działąnia leków u czł. , zależności między dawką, a siłą i czasem działąnia, c.określanie szkodliwych, niepożądanych działąń substancji leczniczych, sposobów zapobiegania tym działąniom i ich zwalczania, d.bad. dotyczące klinicznej oceny nowych leków, e.poznawanie czynników zmieniających dział. i losy leków w org, jak : proces chorobowy, genotyp, wiek, płeć, czynniki środowiska, równocześnie stosowane inne leki, f.określanie psychologicznych aspektów farmakoterapii.

* zadańia farmakologii klin. według who  : 1.poprawienie opieki nad pacjentem przez zalecanie i popieranie bezpieczniejszych i skuteczniejszych leków, 2. zwiększenie wiedzy o działąniu leków i właściwym  ich stosowaniu poprzez prawadzenie badań naukowych, 3.przekazywanie wiedzy przez dydaktykę, 4.świadczenie usług w klinikach poprzez wykonywanie analiz z zakresu farmakokinetyki, farmakodynamiki, dostarczanie informacji o leku, poradnictwo w dziedzinie planowania badań nad lekiem, w dziedzinie farmakoterapii.reasumując : podstawowe zadania to : praca badawcza, usługowa, naucznie.

2.

farmakologia społeczna.

poddyscyplina farmakologii klinicznej zajmująca się zjawiskami używania i nadużywania leków oraz prawnymi, ekonomicznymi i społecznymi aspektami farmakoterapii

farmakoterapia zindywidualizoweana - nowe postępowanie lecznicze uwzględniające duże różnice indywidualne polegające na braku efektu terapeutycznego lub wystąpieniu objawów zatrucia po podaniu tej samej dawki leku różnym pacjentom.istotnym elementem tego postępowania powinna być terapia monitorowana stężeniami leków w organizmie. należy też uwzględnić wszystkie czynniki modyfikujące u danego chorego działąnie leków jak : współistniejące choroby przewodu pokarmowego, wątroby, nerek, , genetycznie uwarunk. odmienne reakcje na leki, wiek, płeć, czynniki środowiska, równoczesne stosowanie innych substancji.

3.

na czym polega transport konwekcyjny?

polega na przenikaniu przez pory( wypełnione wodą kanaliki błony )wraz z rozpuszczalnikiem, leków nierozpuszczalnych w lipidach, natomiast rozpuszczalnych w wodzie. ponieważ pory mają średnicę 0,7-1,0 nm przechodzą przez nie jedynie leki o małej masie cząsteczkowej, jak amid kw. nikotynowego, niektóre sulfonamidy, nikotyna efedryna kw. askorbowy,kwas acetylosalicylowy, kofeina. szybkość tego procesu zależy od różnicy ciśnień hydrostatycznych, od lepkości, liczby porów i ich promienia

4.

co to jest efekt pierwszego przejścia?

są leki, które po podaniu doustnym dostają się do krwiobiegu prawie wyłącznie przez układ wrotnego krążenia wątrobowego. jeżeli taki lek jest intensywnie metabolizowany w wątrobie, to znaczna część wchłoniętej dawki ulegnie biotransformacji zanim dostanie się do krążenia ogólnego , co zmniejsza wydatnie jego dostępność biologiczna. zjawisko zmniejszenia ilości leku po jego wchłonięciu z przewodu pokarmowego, a przed dotarciem do krążenia ogólnego, nazywa się e. p.. p.  dla leków ulegających metabolizmowi pierwszego przejścia w niewydolności wątroby zwiększa się znacznie ich dostępność biologiczna ( d. b. propanololu normalnie 20%, może ulec zwiększeniu do 100%). w takiej sytuacji , aby uniknąć działania toksycznego leku należy zmniejszyć jego dawkę lub  zastąpić go innym lekiem , nie ulegającym metabolizmowi pierwszego przejścia. lidokaina nie może być podawana doustnie, ponieważ w czasie pierwszego przejścia przez wątrobę ulega intensywnej biotransformacji do nieaktywnych metabolitów.inne leki:   nitrogliceryna, acebutolol, alprenolol, amitryptylina, cyklosporyna, diltiazem, fluorouracyl, hydralazyna, hydrokortyzon, imipramina, izoprenalina, labetalol, metoklopramid, metoprolol, morfina, nalokson, nifedypina,pentazocyna, petydyna, prazosyna, tymolol, werapamil, a także kw. acetylosalicylowy, paracetamol, salicylamid.

5.

jakie czynniki mają wpływ na wchłanianie leków z przewodu pokarmowego? właściwości postaci leku,  stopień jonizacji leku, ph środowiska w świetle przewodu pokarmowego, aktywność enzymów trawiennychwobec leku, wypełnienie żołądka treściąpokarmową, rodzaj pokarmu,

ukrwienie prz. pokarmowego,

schorzenia prz. pokarmowego

równocześnie zastosowane inne leki

(wypełnienie treścią pokarmową-z powodu rozcieńczenia leku w tej treści. pokarm najczęściej opóźnia i ogranicza proces wchłaniania, choć nie jest to regułą. zależy to od leku, jego postaci i rodzaju pokarmu. przyczyny : adsorpcja leku (pektyny) , kompleksowanie (tetracykliny i jony wapniowe z mleka) , wytrącanie leku (alkaloidy i garbniki z herbaty) , wiązanie z białkiem pokarmowym (sulfonamidy) , konkurencja składników pokarmowych (aminokwasy i        l-dopa) , zmiana ph treści pokarmowej)

(napoje obojętne ułatwiają wchłnianie z żołądka), (dobre ukrwienie ułatwia wchłanianie), (choroby zmieniające wchłanianie: nieżyt żołądka z nadkwaśnością lub z niedoborem lub brakiem kwasu solnego, nieżyt jelit z biegunką, zespół złego wchłania

6.

co to jest dostępność biologiczna leków i jakie znaczenie praktyczne ma jej oznaczanie?

jest określana przez ułamek dawki substancji leczniczej, który dostaje się do krążenia ogólnego przy pozanaczyniowym podaniu leku, i przez szybkość z jaką zachodzi ten proces. jest pojęciem farmakokinetycznym ściśle związanym z procesem wchłaniania. w niektórych przypadkach stopień i szybkość wchłaniania subst. leczniczej nie jest jedynym czynnikiem warunkującym jej d. b. niektóre leki (propanolol) po podaniu doustnym dostają się do krwiobiegu prawie wyłącznie przez układ wrotny - znaczna część dawki ulegnie biotransformacji zanim dostanie się do krwiobiegu, co zmniejsza wydatnie jego d. b. (efekt pierwszego przejścia) w niewydolności wątroby zwiększa się znacznie d. b. leków ulegających metabolizmowi pierwszego przejścia (d. b. propanololu w normalnych warunkach 20% ulega zwiększeniu nawet do 100%) w takiej sytuacji, aby uniknąć działania toksycznego leku, należy zmniejszyć dawkę leku lub zastąpić go innym lekiem nie ulegającym metabolizmowi pierwszego przejścia. d. b. leku mogą zmieniać czynniki farmakotechniczne związane z postacią leku (postać fizyczna subst. leczniczej, postać chemiczna leku, obecność subst pomocniczych) jak i czynniki związane z żywym organizmem (odmienności osobnicze pacjenta, rodzaj choroby, czas i droga podania leku, stopień wypełnienia żołądka, rodzaj pokarmu lub inne równocześnie podane leki) różne leki mają różny stopień d. b. również w zależności od procesu technologicznego produkcji preparatu różna jest d. b. tego samego leku produkowanego przez różne firmy farmaceutyczne. parametrami określejącymi d.b. są wielkość powierzchni pod krzywą zmian stężenia leku we krwi (auc) , maksymalne stężenie leku we krwi ( c maks.), czas po którym zostaje osiągnięte stężenie maksymalne ( t maks. ) wszystkie trzy parametry należy wyznaczyć i traktować łacznie. auc kilku postaci leku mogą być identyczne ,jednak nie wszystkie postacie osiągają minimalne stęż. terapeutyczne albo czas osiągnięciastęż. terapeutycznego może być różny. kilka postaci leku może osiągać takie samo stęż terapeutyczne, ale auc tych postaci leku mogą być różne. obliczanie d. b. jest wykonywane na podstawie oznaczonych we krwi stężeń badanego leku lub badanej jego postaci po jednorazowym  podaniu określonej dawki, rzadziej na podstawie ilości leku wydalonego do moczu. bezwzględną d. b. oznaczamy porównując badany lek podany pozanaczyniowo z tym samym podanym donaczyniowo, posiadającym 100% d. b. względną d. b. oznaczamy porównując preparat badany z preparatem standardowym o znanej d. b.

pomiar powierzchni auc pozwala na obliczenie stopnia       d. b. leku ( eba ) ilościową ocenę eba umożliwia prawo odpowiadających sobie powierzchni dosta ,zgodnie z którym powierzchnie pól pod krzywymi opisującymi zmiany stężenia leku we krwi są jednakowe przy 100% jego wchłonięciu, niezaleznie od drogi podania leku. różnice powierzchni pól pod krzywymi opisującymi stężenie leku we krwi po podaniu dwóch różnych preparatów tą samą drogą lub tego samego leku dożylnie i pozanaczyniowo wskazują na niecałkowite wchłanianie leku. oznaczanie eba ma istotne znaczenie praktyczne dla producenta a lekarzowi pozwala na właściwy dobór rodzaju preparatu, postaci leku drogi podawania oraz dawkowania subst. leczniczej, ułatwia podjęcie decyzji o zmianie ustalonego sposobu leczenia w razie braku jego skuteczności.

7.

omów pojęcia dostępności biologicznej leku, wymień oraz omów parametry ją określające               

istnieją dwa pojęcia d. b. : bezwzględna i względna. bezwzględną oznaczamy porównując badany lek podany pozanaczyniowo z tym samym lekiem podanym donaczyniowo, posiadającym 100% d. b. ,aby ocenić jego wartość techniczną przy innej niż donaczyniowa drodze podania. względną oznaczamy porównując preparat badany z preparatem standardowym o znanej d. b. parametrami określającymi d. b. leku są: wielkość powierzchni pod krzywą zmian stężenia leku we krwi ( auc ), maksymalne stężenie leku we krwi ( c maks. ), czas, po którym zostaje osiągnięte stężenie maksymalne ( t maks. ) określając d. b.  należy wyznaczyć wszystkie trzy parametry i traktować je łącznie. pola pod krzywymi zmian stężenia kilku postaci leku we krwi mogą być identyczne, jednak nie wszystkie postacie osiągają minimalne stężenie terapeutyczne albo czas osiągnięcia tego stężenia moze być różny. kilka postaci leku może osiągać takie samo stężenie terapeutyczne, ale polapod krzywymi stężeń tych postaci mogą być różne. obliczanie d. b. jest  wykonywane na podstawie oznaczonych we krwi stężeń badanego leku lub badanej postaci leku po jednorazowym podaniu określonej dawki, rzadziej na podstawie ilości leku wydalonego do moczu. dokładność wyników osiąga się przy uwzględnieniu następujących warunków: stężenia leku we krwi należy oznaczać do czasu , gdy osiągną one wartości bliskie lub równe zeru, próbki krwi muszą być pobierane odpowiednio często, aby na krzywej stężeń zostały uwzględnione fazy wchłaniania, dystrybucji i eliminacji leku i aby pomiar pola pod krzywą był wystarczająco dokładny. pomiar powierzchni pola pod krzywą pozwala na obliczenie stopnia d. b. leku ( eba ) ilościową ocenę eba umożliwia prawo odpowiadających sobie powierzchni dosta,zgodnie z którym powierzchnie pól pod krzywymi opisującymi zmiany stężenia leku we krwi są jednakowe przy 100% wchłonięciu, niezależnie od drogi podania. różnice powierzchni pól pod krzywymi opisującymi stężenie leku we krwi po podaniu dwóch różnych preparatów tą samą drogą lub po podaniu tego samego leku dożylnie i pozanaczyniowo wskazują na niecałkowite wchłanianiie leku,będąc zarazem miarą tego wchłaniania.

8.

co to jest kwasowo-zasadowa teoria podziału i czego dotyczy?

na szybkość dyfuzji biernej ma wpływ stopień jonizacji związków. ponieważ  błona komórkowa jest lepiej przepuszczalna dla niezdysocjowanych cząsteczek leku niż dla jego jonów, przechodzenie leku przez błonę jest funkcją jego stałej dysocjacji i ph środowiska, w którym lek się znajduje. przy przesunięciu ph w stronę alkaliczną stopień jonizacji słabych kwasów rośnie, a słabych zasad maleje. słabe kwasy wchłaniają się więc lepiej ze środowiska kwaśnego- z żołądka, gdzie znajdują się w postaci niezjonizowanej, a słabe zasady lepiej wchłaniają się w środowisku zasadowym, czyli z dwunastnicy i jelit. zgodnie z kwasowo-zasadową teorią podziału, w kwaśnej treści żołądka nie ulegają wchłonięciu leki o właściwościach mocnych zasad oraz alkaloidy, ponadto leki rozkładane w kwaśnym środowisku żołądka oraz rozkładane przez enzymy trawienne. zmiana kwasowości soku żołądkowego spowodowana chorobą czy stosowaniem leków neutralizujących może zmieniać w sposób istotny wchłanianie leków

9.

omów interakcje leków na etapie wchłaniania z przewodu pokarmowego i ich następstwa kliniczne

leki wywierające wpływ na ukrwienie przewodu pokarmowego zmieniają wchłanianie innych leków. substancje upośledzające motorykę prz. pok. i zmniejszające sekrecję soków trawiennych ( preparaty z makowca, ganglioplegiki, leki antycholinergiczne ), wzmagają wchłanianie leków przez umożliwienie dłuższego kontaktu leku z dużą powierzchnią wchłaniającą jelita cienkiego. leki wzmagające motorykę ( środki przeczyszczające, parasympatykotoniki ), ut...