whisky.txt

Szkockiej whisky nie sposób zachwalać, bo każdy wie, że „szkocka” i „whisky” to synonimy. I chociaż uisge beatha tak naprawdę pochodzi z Irlandii, to właśnie potomkom Williama Wallace’a przypadło w udziale stworzenie imperium whisky słodowej, której niepowtarzalność pochodzi ze wszystkich zapachów szkockiej ziemi: jęczmienia, torfowych moczarów, mirtów, paproci, dymu, krystalicznych górskich źródeł, owoców, kwiatów, morskiego powietrza, wodorostów i wielu innych ulotnych aromatów. Na doskonały i nieskończenie różnorodny smak szkockiej whisky słodowej oczywiście wpływa także sposób jej przechowywania: w przypalanych od środka dębowych beczkach po bourbonie i sherry whisky pozbywa się ostrości, nabiera barwy i niuansów m.in. wina, dębu i wanilii. 

Tak naprawdę nie wiadomo, w jaki sposób alkohol otrzymywany z najprostszych surowców- jęczmienia i wody, nabiera tak bardzo złożonego i różnorodnego bukietu aromatycznego. Nic dziwnego, że jedna gorzelnia może produkować kilka gatunków whisky, ale już fakt, że whisky otrzymane z tych samych składników, destylowane w tych samych kotłach destylacyjnych i pochodzące z tej samej serii, po otworzeniu beczek różnią się między sobą, budzi najwyższe zdumienie. Co więcej, próby wyprodukowania whisky słodowej poza granicami kraju najczęściej kończyły się fiaskiem- wyjątkiem jest Japonia, która do produkcji własnej „Santori” transportuje ze Szkocji torf i wodę z górskich strumieni. 

Szkocką whisky słodową klasyfikuje się według gatunków i regionów pochodzenia. Gatunki to: single malt whisky, single cask malt whisky, pure malt whisky, blended whisky i grain whisky, natomiast główne regiony są trzy: Highlands (oraz Speyside i Campbeltown), Lowlands i Wyspy (w tym Islay). Obecnie na terenie Szkocji pracuje 100 gorzelni i wyrabia się ok. 2000 gatunków whisky. 

Single malt whisky 

Jest najbardziej charakterystyczną szkocką whisky, mimo że jej udział w światowej sprzedaży wynosi zaledwie 5%. Whisky single malt produkuje się ze słodu jęczmiennego, który poddaje się podwójnej destylacji w miedzianych alembikach. Otrzymane w ten sposób destylaty leżakowane są minimum 3 lata w wypalonych od środka dębowych beczkach po bourbonie i sherry. Po okresie maturacji destylaty przeznaczone do sprzedaży w butelkach rozcieńczane są wodą źródlaną do mocy 40- 43%, a następnie miesza się je z destylatami starszymi, w celu skomponowania whisky o smaku charakterystycznym dla danej gorzelni. 

Szkockie whisky słodowe pochodzą z kilku regionów, głównie Highlands, Lowlands i Wysp, i różnią się między sobą barwą (od słomkowej do ciemnobrązowej) oraz smakiem (od delikatnych i łagodnych tonów po ciężkie, z silnie wyczuwalnym aromatem dymu torfowego). Obecnie ok. 90% whisky słodowej pochodzi z Highlands, a co trzecia sprzedawana na świecie butelka to „Glenfiddich”. 

Na etykiecie whisky słodowej znajduje się kilka ważnych informacji. Po pierwsze, napis „single malt whisky” informuje nas, że whisky ta została wyprodukowana wyłącznie ze słodu jęczmiennego, bez dodatków w postaci innych ziaren czy whisky zbożowej; oraz, że wyprodukowano ją w jednej gorzelni, choć nie koniecznie z destylatów jednej partii. Ponadto widniejący na etykiecie wiek trunku np. „10”, oznacza, że najmłodszy destylat użyty do zestawienia whisky dojrzewał w beczce nie krócej niż 10 lat. 

Single cask malt whisky 

To whisky słodowa pochodząca z jednej gorzelni, z jednego destylatu i z jednej beczki. Single cask malt whisky poddawana jest co najwyżej ręcznej filtracji i nigdy nie rozcieńcza się jej wodą, przez co zachowuje „moc beczkową”- ok. 60% alk. Na etykiecie oprócz napisu „single cask” podana jest także data destylacji, butelkowania i numer beczki, z której rozlano whisky. Powszechnie uważa się ją za najcenniejszy rodzaj single malta, ponieważ pozwala na smakowanie nawet najbardziej subtelnych niuansów. 

Pure malt whisky 

Pure malt whisky to mieszanka różnych whisky słodowych pochodzących z jednej, albo z wielu gorzelni (zwykle sześciu). W przeciwieństwie do blendów, pure malty zestawia się wyłącznie z whisky słodowych, bez dodatku whisky zbożowej. Zadaniem Master Blendera jest takie zestawienie poszczególnych składników, aby otrzymana mieszanka miała harmonijny smak i była lepsza od każdego z destylatów składowych. 

Grain Whisky 

Dzieje whisky zbożowej sięgają 1827 roku, kiedy Robert Stein wynalazł aparat destylacyjny, który pracował w systemie ciągłym i nie wymagał jedynie jęczmienia do otrzymania destylatu. W przeciwieństwie do whisky słodowej, produkcja whisky zbożowej jest dużo tańsza, szybsza i opiera się w 90% na innych zbożach niż jęczmień, który jest z reguły kilkakrotnie droższy. Ponadto whisky zbożowa w czystej postaci ma moc 94% alk. Jej produkcja przebiega w wielkich zakładach, które sprzedają swoje wyroby do zestawiania blendów- niektóre z nich zawierają nawet 80% destylatu zbożowego. 

Blended Whisky 

Ten najbardziej popularny na świecie rodzaj whisky otrzymuje się przez zmieszanie ze sobą w odpowiednich proporcjach whisky słodowej (malt whisky) z whisky zbożową (grain whisky). Zawartość destylatu słodowego w blendzie zazwyczaj nie przekracza 35%, a jeśli tak, to wtedy na etykiecie znajduje się napis „de luxe”. Najczęściej producenci zamieszczają także informacje o wieku najmłodszego destylatu użytego do zestawienia blenda (w przypadku gdy producent nie zamieszcza takiej informacji na etykiecie, oznacza to, że najmłodszy z nich dojrzewał w beczce co najmniej 3 lata). 

Do produkcji jednego blenda używa się nierzadko nawet 40 słodowych destylatów. Ich zestawienie z destylatami zbożowymi jest najbardziej strzeżoną tajemnicą firmy, a osobą odpowiedzialną za kupażowanie whisky (tj. mieszanie) jest „master blender”. To od niego zależy, jakie single malty będą stanowiły bazę tworzonego blenda, a jakie destylaty tzw. dopełniacze.