Temu celowi sztuka partyjska służy: jej dzieła mają być ucieleśnieniem, nie zaś tylko przedstawieniem. Rzeźbiarza nie interesuje rzeczywistość świata, który go otacza; tworzy on inną rzeczywistość, w której bogowie i ludzie — to samodzielne byty, a nie ich wyobrażenia. Jakkolwiek kształt tej ostatniej sztuki starożytnych ludów, zamieszkujących kraj pomiędzy Eufratem i Tygrysem, wywodzi się z greckich wzorów, jej treść istotna tkwi głęboko w odwiecznych tradycjach Mezopotamii.
Zestawienie chronologiczne*
okres
kultura — miasto — władca
sztuka
O o
r-> T
kultura Dżarmo (ok. 6500--ok. 5800)
s «:
?i C
'.£ D.
U ^
l?
B. O
kultura Kassiina(ok. 5800--ok. 5100)
początki ceramiki malowanej ; ceramika Samarra (od ok. 5300)
a|
a^
^O
^ o
kultura Tell Halaf (ok. 5100-ok. 4300)
figurki terakotowe, ceramika malowana, tolosy w Arpaczija
S o
i-s >>
li
•- Ai
kultura Eridu (ok. 5300--ok. 4300)
•2 ? — o o o o.pi >n
kultura Hadżi Muhammad (ok. 4900-ok. 4300)
5) •X
i!|c
kultura al-Ubajd (ok. 4500--ok. 3500)
pierwsze świątynie w Eridu i Uruk
M rt o £
p- g
c'-= ^r S °
>1
o
_
kultura Uruk — sumeryjska (ok. 3500-ok. 2900)
„biała świątynia", „świątynia wapienna", mozaiki, pieczecie cylindryczne, „Dama z Uruk". Począski pisma
W Zestawieniu uwzględniono imiona najważniejszych władców (przy niektórych podano daty panowania) oraz najbardziej istotne zabytki i dzieła sztuki, o których jest mowa w książce. Daty do ok. 2100 r. p.n.e. są jedynie orientacyjne; od ok. 2100 do ok. 1500 r. p.n.e. oparte są na Izw. chronologii średniej, powszechnie dziś stosowanej (margines błędu między chronologią „długa" a „krótką" wynosi ok. 100 lat). Datowanie po 1500 r. p.n.c. można praktycznie wziąć za pewne. Polityczne znaczenie Mezopotamii kończy się upadkiem Babilonu w 539r. p.n.e. Dalsze dzieje Międzyrzecza - to panowanie Persów (528-331), Seleucydów (312-ok. 130) i Fartów (ok. 130 p.n.e.-ok. 230 n.e.).
okres akadyjski (kultura sumeryjsko-akadyjska)
okres starosumeryjski (wczesnodynastyczny)
O
i"
ok. 2340-2200 p.n.e.
ok. 2900-ok. 2400 p.n.e.
er
Szarkalisż
Naramsin 2223)
Manisztus -ok. 2260J
;/>
N
"o"
m
p
1 D. O O>
d
era i Ł 1
g 3
0 q-
Lagasz — m. i Urnansze Eannatum Entemena Urukagina l
1
f r
M '
•5'
Esznunna
Chafadża
C ;
-1 ;
?!i i l-la-
£.3 i p p
3 g.
M l
C
-t
O '
O S'
martanap8