Nietzsche - Krytyka chrześcijaństwa.pdf - Free - furiatto40

2. Krytyk a chrześcijaństw a

a) Do historii chrześcijaństwa

99.

Kapłani żydowscy wszystkie swoje uroszczenia umieli prezentować jako ustawę boską ,

jako zastosowanie się do przykazania boskiego... również wszystko, co służył o do tego, by

zachować Izraela, u możliwieni e jego egzystencji (np. sumę uczynków: obrzezanie, kult

ofiarny jako centrum narodowej świadomości), umieli wprowadzić nie jako naturę, lecz jako

"Boga". – Ten sposób postępowania ciągnie się dalej; w obrębie żydostwa, gdzie

konieczność "uczynków" nie była odczuwaną (mianowicie, jako odgrodzenie się na

zewnątrz), mogła była być powzięta koncepcja kapłańskiego rodzaju człowieka, którego

stosunek jest taki, jak "natury wytwornej" do arystokraty; niekastowa i niejako samorzutna

kapłańskość duszy, która, żeby przeciwieństwo swoje silnie odróżnić od siebie, przykładała

wartość nie do "uczynków", lecz do "zamiaru"...

W rzeczy samej chodziło znowu o to, by dopiąć pewnego oznaczonego typu duszy:

niejako powstan ie ludu w obrębie narodu kapłańskiego, pietys tyczny ruch z dołu

(grzesznicy, celnicy, niewiasty, chorzy). Jezus z Nazaretu był znakiem, po którym się

poznawali . I znowu, by móc wierzyć w siebie, potrzebują oni teologicznej

transfiguracji : potrzeba im niemałej rzeczy, bo "Syna Bożego", by zjednać sobie wiarę. I

zupełnie tak samo, jak kapłani fałszowali całą historię Izraela, tak zrobiono jeszcze próbę

fałszowania w ogóle historii ludzkości, żeby chrześcijaństwo mogło wydawać się

najkardynalniejszym zdarzeniem. Ruch ten mógł był powstać tylko na gruncie żydowskim:

którego czynem głównym było spleść razem winę i nieszczęście , i wszelką winę

zredukować do winy względem Boga : chrześcijaństwo jest tego drugą potęgą .

100.

Wierzący są świadomi tego, że chrześcijaństwu zawdzięczają nieskończenie wiele i

wnioskują zatem, że jego twórca jest osobistością pierwszorzędną... Wniosek ten jest

fałszywy, ale jest on typowym wnioskiem tych, którzy czczą. Obiektywnie patrząc, byłoby

możliwym, po pierwsze , żeby się mylili co do wartości tego, co chrześcijaństwu

zawdzięczają: przekonania nie dowodzą niczego na korzyść tego, o czym się jest

przekonanym, w religiach uzasadniają one raczej jeszcze podejrzenie przeciw... Po drugie ,

byłoby możliwym, że tego, co się chrześcijaństwu zawdzięcza, nie powinno się przypisywać

jego sprawcy, lecz właśnie gotowemu utworowi, całości, Kościołowi itd. Pojęcie "sprawca"

jest tak wieloznacznym, że może oznaczać nawet samą tylko przyczynę okolicznościową

jakiegoś ruchu: powiększono postać założyciela w tej mierze, jak Kościół rósł; ale właśn ie ta

optyka oddawania czci pozwala na wniosek, że kiedyś założyciel ten był czymś bardzo

niepewnym i nieustalonym – na początku... Proszę pomyśleć, z jaką swobodą Paweł

traktuje problem osoby Jezusa, prawie eskamotuje – ktoś, kto umarł, kogo po jego śmier ci

znowu widziano, ktoś, kogo Żydzi na śmierć skazali... Sam tylko "motyw": muzykę on

dorabia do tego.

101.

Także i chrześcijanie zrobili tak jak Żydzi, i to, co odczuwali jako warunek istnienia i

nowość, włożyli w usta swemu mistrzowi i inkrustowali t ym jego życie. Również oddali mu

całą mądrość przysłów – jednym słowem, faktycznie swoje życie i cierpienie przedstawili jako

posłuszeństwo i przez to uświęcili dla swojej propagandy.

Na czym wszystko polega, to okazuje się u Pawła: jest to m ało . Reszta jest wyrobieniem

typu świętego, z tego, co było przez nich uważanym za święte.

Cała "nauka o cudach", wliczając w to zmartwychwstanie, jest konsekwencją

samouświetnienia się gminy, która to, do czego sama sądziła się zdolną, w większym

jeszcze stopniu przypisywała swemu mistrzowi ( resp. z niego wyprowadzała swą siłę...).

102.

Chrześcijaństwo jest jeszcze możliwe w każdej chwili... Nie jest przywiązane do żadnego

z tych bezwstydnych dogmatów, które ustroiły się w jego imię: nie potrzebuje ani nauki o

Bog u osobowy m , ani nauki o grzechu , ani o nieśm iertelności , ani o zbawieniu , ani o

wierze ; nie potrzeba mu zgoła żadnej metafizyki, tym mniej ascetyzmu, tym mniej

chrześcijańskiego "przyrodoznawstwa"...

Kto by powiedział teraz "nie chcę być żołnierzem", "nie troszczę się o sądy", "nie

korzystam z usług policji", "nie chcę czynić nic takiego, co zakłóca spokój we mnie samym: a

jeśli mam z tego powodu cierpieć, to nic bardziej nie zachowa mi mego spokoju jak

cierpienie..." – ten byłby chrześcijaninem.

Cała nauka chrześcijańska o tym, w co wierzyć się powinno , cała chrześcijańska

"prawda" jest nikczemnym kłamstwem i oszukaństwem: i dokładnym przeciwieństwem tego,

co dało początek ruchowi chrześcijańskiemu.

To właśnie, co w k ościelnym znaczeniu jest chrześcijańs kim, to jest od razu

antychrześcijańskim : same tylko rzeczy i osoby zamiast symbolów, sama tylko historia

zamiast faktów wieczystych, same tylko formuły, obrządki, dogmaty zamiast praktyki życia.

Chrześcijańską jest zupełna obojętność na dogmaty, kult, kap łanów, Kościół, teologię.

Praktykowanie chrześcijaństwa nie jest żadnym dziwactwem, jak i praktykowanie

buddyzmu zgoła nim nie jest: jest ono środkiem do stania się szczęśliwym...

103.

Jezus życie rzeczywiste, życie w prawdzie, przeciwstawił owemu życ iu zwykłemu: od

niczego nie jest on bardziej dalekim, jak od tej prostackiej niedorzeczności "uwiecznionego

Piotra", wiecznego trwania osobowego. Co on zwalcza, to panoszenie się "osoby": jakże

może on chcieć tę właśnie uwieczniać?

On zwalcza również hier archię w obrębie gminy, nie obiecuje jakiejkolwiek proporcji

nagrody stosownie do czynu dokazanego: jakże mógł on mieć na myśli karę i nagrodę na

tamtym świecie!

104.

Twórca chrześcijaństwa musiał to odpokutować, iż zwrócił się do najniższej warstwy

żydowskiego społeczeństwa i inteligencji. Powzięła ona o nim koncepcję w tym duchu, który

pojmowała... Jest to prawdziwą hańbą, iż sfabrykowano jakąś historię zbawienia, jakiegoś

Boga osobowego, jakiegoś zbawiciela osobowego, jakąś nieśmiertelność osobową, i że z

nauki, która odmawia rzeczywistości wszystkiemu, co osobiste i historyczne, pozostawiono i

zatrzymano całą lichotę "osoby" i "historii"...

Legenda o zbawieniu zamiast symbolicznego "teraz i w każdym czasie", "tutaj i

wszędzie"; cud naoczny zamiast s ymbolu psychologicznego.

105.

Chrześcijaństwo pierwotne jest zniesieniem państwowości : zabrania przysięgi,

służby wojskowej, trybunałów, samoobrony i obrony jakiejkolwiek całości, różnicy między

rodakami i obcymi, również ustroju stanowego .

W zór Chrys tusa: nie opiera się tym, którzy mu zło wyrządzają; nie broni się; czyni

więcej: "nadstawia lewy policzek" (na pytanie "czy jesteś Chrystus?" odpowiada "i odtąd

ujrzycie Syna człowieczego, siedzącego po prawicy mocy i przychodzącego w obłokach

niebieskich"). Zabrania, by jego uczniowie bronili go; zwraca uwagę na to, że mógłby mieć

pomoc, ale nie chce .

Chrześcijaństwo jest także skasowaniem społeczeństwa : daje ono pierwszeństwo

wszystkiemu, co ono lekceważy, wyrasta z okrzyczanych, zniesławionych i skazany ch,

trędowatych wszelkiego rodzaju, "grzeszników", "celników", prostytutek, najgłupszego

pospólstwa ("rybaków"); gardzi bogatymi, uczonymi, wytwornymi, cnotliwymi, tymi, którzy są

korrekt ...

106.

Do psychologicznego problem u chrześcijaństwa. – Siła por uszająca zostaj e;

ressentiment , bunt ludu, bunt upośledzonych. (Z buddyzmem rzecz się ma inaczej: on nie

zrodził się z ruchu, wynikłego z ressentiment . On zwalcza je, ponieważ pobudza ono do

działania.)

To stronnictwo pokoju pojmuje, że zrezygnowanie z wr ogości w m yślach i

czynac h jest warunkiem odróżnienia i utrzymania. Tutaj tkwi trudność psychologiczna, która

przeszkodziła zrozumieniu chrześcijaństwa: popęd, który go stworzył , wymusza zasadnicze

zwalczanie jego samego.

Tylko jako stronnictwo pokoju i n iewinnośc i ten ruch buntowniczy ma możność

powodzenia: musi on zwyciężyć przez krańcową łagodność, słodycz, miękkość, jego instynkt

pojmuje to. – Sztuka : popęd, którego się jest wyrazem, zaprzeczyć, skazać, popisywać się

ustawicznie przeciwieństwem tego po pędu w czynach i słowach.

107.

"Ideał chrześcijański ": po żydowsku mądrze zainscenizowany. Psychologiczne

popędy zasadnicze , jego "natura": bunt przeciw panującej władzy duchownej; próba

uczynienia cnót, przy których możliwym jest szczęście najniższych , sędziowskim ideałem

wszelkich wartości, nazwania go Bogiem : instynkt zachowawczy warstw najuboższych w

życie; absolutne wstrzym anie się od wojny, opór usprawiedliwić na podstawie ideału,

również posłuszeństwo; miłość między sobą, jako następstwo miłości od Boga. Przeciwko

grzechowi każdego czasu gotowy i ostatni środek...

Fortel : zaprzeć się wszelkich mobilia naturalnych i odwrócić je na duchowno -

zaświatowe... cnotę i cześć dla niej wyzyskać całkiem i zupełnie dla siebie, krok za

krokiem odsunąć od niej wszystko, co niechrześcijańskie.

108.

Rzekom a m łodość. – Oszukuje się siebie, jeśli się marzy tutaj o jakimś naiwnym i

młodym bycie narodu, który odbija od starej kultury; istnieje przesąd, jakoby w tych

najniższych warstwach narodu, gdzie chrześcijańs two rosło i korzenie zapuszczało, wytrysło

znowu głębsze źródło życia: nie rozumie się nic z psychologii chrześcijaństwa, jeśli się je

uważa za wyraz nowo pojawiającej się młodości narodu i wzmocnienia rasy. Przeciwnie: jest

to typowa forma dekadentyzm u , wydelikacenie moralności i histeria w znużonej i

niemającej już celu, chorobliwej mieszaninie ludności. To dziwaczne towarzystwo, które tutaj

zgromadziło się dookoła tego mistrza w uwodzeniu ludu, powinno by właściwie występować

zbiorowo i z osobna w romans ie rosyjskim: wszystkie choroby nerwów dają sob ie w nich

rendez vous ... nieobecność zadań, instynkt, iż właściwie wszystko ma się już ku końcowi, iż

nic się już nie opłaca, zadowolenie w pewnym dolce far niente .

Potęga i pewność przyszłości żydowskiego in stynktu, potworność jego długotrwałej woli

życia i mocy tkwi w jego panującej klasie; warst w, które wywyższa młode chrześcijaństwo,

nic nie znamionuje lepiej niż znużenie instynktu. Ma się te go dość: to jest jedno – i jest się

zadowolonym, u siebie, w sobi e, dla siebie – to jest to drugie.

109.

Ta religia nihilistyczna wyszukuje sobie elementów dekadentyzm u i rzeczy

pokrewnych w starożytności; mianowicie:

a) stronnictwa słabych i nieudanych (odpadki świata starożytnego: to, co on najsilniej

od siebie odpychał...);

b) stronnictwa przem oralizowanych i antypogańskich ;

c) stronnictwa politycznie znużonych i indyferentnych (zblazowani Rzymianie...),

odnarodowionych , którym pozostała pustka;

d) stronnictwa tych, którzy mają siebie dość, którzy chętnie ucze stniczą w

przygotowywaniu jakiegoś podziem nego spisku.

110.

Życie chrześcijańsko - żydowskie : tutaj przeważało nie ressentiment . Dopiero

wielkie prześladowania spowodowały może takie wybujanie namiętności – zarówno żar

m iłości , jak i żar nienawiści .

Kiedy się widzi, jak najdroższe nam osoby padają ofiarą za naszą wiarę, wtedy człowiek

staje się agresywnym ; zwycięstwo chrześcijaństwa zawdzięcza się jego prześladowcom.

Ascetyzm w chrześcijaństwie nie jest specyficznym: Schopenhauer źle to zrozumiał; on

wrasta tylko w chrześcijaństwo, wszędzie tam, gdzie i bez chrześcijaństwa ascetyzm istnieje.

Chrześcijaństwo hipochondryczne , pastwienie się i torturowanie sumienia jest również

właściwością tylko pewnego gruntu, na którym wartości chrześcijańskie zapuściły korzenie:

nie jest on chrześcijaństwem samym. Chrześcijaństwo przyjęło w siebie wszelkiego rodzaju

choroby chorobliwych gruntów: można mu jedynie zarzucić, iż nie umiało się obronić przeciw

żadnej zarazie. Ale właśnie to jest jego istotą: chrześcijaństwo jest typem dekadentyzm u .

111.

Poganizm – chrześcijaństwo. – Pogańskim jest przytakiwanie temu, co naturalne,

uczucie niewinności w rzeczach naturalnych, "naturalność". Chrześcijańskim jest

zaprzeczanie temu, co naturalne, uczucie niegodziwości w rzecza ch naturalnych,

przeciwność naturze.

"Niewinnym" jest np. Petroniusz: chrześcijanin w porównaniu z tym szczęśliwcem stracił

niewinność raz na zawsze. Ale ponieważ ostatecznie także i chrześcijańsk i status musi

być tylko stanem natury, lecz nie wolno mu po jmować siebie takim, więc "chrześcijański "

oznacza "fałszerstwo", podniesione do zasady psychologicznej interpretacji ...

112.

Niewiedza in psychologicis – chrześcijanin nie ma wcale systemu nerwowego; pogarda

i samowolna chęć odwracania oczu od wymagań ciała, od odkrycia ciała; założenie, iż tak

jest zgodnie z wyższą naturą człowieka, iż duszy koniecznie wychodzi to na dobre ;

zasadnicza redukcja wszystkich uczuć ciała do moralnych wartości; sama choroba nawet

pomyślana jako uwarunkowana przez moralność, na przykład jako kara lub jako

doświadczenie lub też jako stan zbawienia, w którym człowiek staje się doskonalszym, niżby

nim mógł być w stanie zdrowym (myśl Pascala), w pewnych okolicznościach dobrowolne

czynienie się chorym. –

113.

Pogardzali oni ciałem: nie brali go wcale w rachubę; więcej jeszcze, traktowali go jak

wroga. Ich obłędem było mniemanie, iż można obnosić "piękną duszę" w tru pim potworze...

Aby uczynić to wiarygodnym i dla innych, musieli oni pojęcie "piękna dusza" inaczej

oznaczyć, wartość naturalną przemienić na inną, aż w końcu bladą, chorobliwą, idiotycznie

marzycielską istotę odczuwano jako doskonałość, jako "anielską", jako przemienienie, jako

człowieka wyższego.

114.

Rzeczywistością, na której chrześcijaństwo mogło wznosić swą budowlę, była mała

żydowsk a rodzina z epoki diaspory, z jej ciepłem i czułością, z jej w całym państwie

rzymskim niesłychaną i może niezrozumianą gotowością pomagania, ręczenia za siebie

Nietzsche - Krytyka chrześcijaństwa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: