PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kształcenie ogólne w szkole podstawowej tworzy fundament wykształcenia – szkoła łagodnie wpro­wadza uczniów w świat wiedzy, dbając o ich harmonijny rozwój intele­ktu­alny, etyczny, emo­cjo­­nalny, społeczny i fizyczny. Kształcenie to dzieli się na dwa etapy edukacyjne: I etap edukacyjny, obejmujący klasy I-III szkoły podstawowej – edukacja wczesnoszkolna oraz
II etap edukacyjny, obej­mujący klasy IV-VI szkoły podstawowej.

Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest:

1)     przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, za­sad, teorii i praktyk, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doś­wiad­czeniom uczniów;

2)     zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości pod­czas wyko­ny­­wania zadań i rozwiązywania problemów;

3)     kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjo­no­wanie we współczesnym świecie.

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia ogólnego należą:

1)     czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność oraz jako umiejętność rozu­mie­nia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w za­kre­sie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa;

2)     myślenie matematyczne – umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi mate­ma­ty­ki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matema­tycz­nych;

3)     myślenie naukowe – umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach em­pi­rycznych, z wykorzystaniem wiadomości dotyczących przyrody lub historii i spo­łe­czeństwa;

4)     umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno
w mowie, jak i w piśmie;

5)     umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komu­nikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji;

6)     umiejętność uczenia się, jako sposobu zaspokajania naturalnej ciekawości świata, od­kry­wania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji;

7)     umiejętność pracy zespołowej.

Jednym z najważniejszych zadań szkoły jest kształ­cenie umiejętności posługiwania się języ­kiem polskim, w tym dbałość o wzbo­ga­canie zakresu słownictwa uczniów. Wypełnianie tego zadania należy do obowiązków każdego nauczyciela.

Ważnym zadaniem współczesnej szkoły jest przygotowanie uczniów do życia w spo­łe­czeń­stwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umie­jętności wy­szu­ki­wa­nia, porządkowania i wykorzystywania informacji z ró­ż­­nych źródeł oraz posługi­wania się przy tym technologią informacyjno-komunikacyjną na zajęciach z różnych przedmiotów, na każdym etapie kształcenia.

Realizację powyższych celów powinna wspomagać dobrze wyposażona biblioteka szkolna, dyspo­nu­jąca aktual­nymi zbiorami, zarówno w postaci księgozbioru, jak i zasobów multi­medialnych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni odwoływać się do za­sobów biblioteki szkolnej i współ­pracować z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszech­stron­nego przygotowania uczniów do samokształcenia i świado­me­go wyszukiwania, selekcjo­no­wania i wy­korzystywania informacji.

Ponieważ środki społecznego przekazu odgrywają we współczesnym świecie coraz większą rolę, zarówno w życiu społecznym, jak i indywidualnym, każdy nauczyciel powinien poś­więcić dużo uwagi wychowaniu uczniów do ich właściwego odbioru i wykorzy­stania, czyli edukacji medialnej.

Ważnym zadaniem szkoły jest także edukacja zdrowotna, której celem jest kształtowanie
u ucz­niów nawyku dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyja­jącego zdrowiu.

W procesie kształcenia ogólnego szkoła kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalsze­mu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpo­wiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przed­­siębiorczość, gotowość do podejmowania inicjatyw, do pracy zespołowej oraz kultura oso­bista. W rozwoju społecznym bardzo ważne jest kształ­towanie postawy obywatelskiej, po­stawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a tak­że postawy poszanowania innych kultur i tradycji.  Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego jest głównym instrumentem regulującym realizo­wane w szkołach progra­my nauczania w zakresie kształcenia ogólnego, zawartość podręczni­ków, oce­nia­nie wewnątrzszkolne oraz system oceniania zewnętrznego.

Wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobywa na każdym etapie edukacyjnym opi­sa­ne są, zgodnie z ideą europejskiej struktury kwalifikacji, w języku efektów kształ­cenia[1]). Dlatego cele kształcenia sfor­mu­ło­wane są w ję­zy­ku wy­ma­gań ogólnych, a treści naucza­nia oraz oczekiwa­ne umiejęt­ności uczniów sformuło­wa­ne są w ję­zyku wymagań szcze­gó­łowych.

Działalność szkoły jest określona przez szkolny zestaw programów nauczania oraz program wychowawczy szkoły, dostoso­wany do potrzeb środowiska, w którym szkoła działa. Program wychowawczy opisu­je treści i działania skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców związane z realizacją jej misji wychowawczej oraz jej zadań w zakresie profilaktyki i opieki. Szkoła oraz poszczególni nau­czy­ciele zobowiązani są do podejmowania działań mających na celu zindywidua­li­zo­wane wspo­maganie rozwoju każdego ucznia, dostosowane  do jego potrzeb i możli­wości.

Szkolny zestaw programów nauczania oraz program wychowawczy szkoły tworzą spójną ca­łość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przy­gotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. Za ich zgod­ność z podstawą programową odpowiada dyrektor szkoły.

Nauczyciele mogą przygotowywać, proponować i re­a­lizować programy obejmujące po­szcze­gólne przedmioty lub bloki dwóch lub więcej przed­miotów. W przypadku bloku dwóch lub więcej przedmiotów zadaniem nauczyciela jest realizacja wymagań oraz ocenianie uczniów ze wszystkich przedmiotów wchodzących w skład bloku.

Sprawdzian przeprowadzany w klasie VI szkoły podstawowej jest oparty wyłącznie na wyma­ganiach sformułowanych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podsta­wo­wych. W ocenianiu wewnątrzszkolnym wymagania te mogą być rozsze­rzone zgodnie z rea­lizowa­nym programem nauczania.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych obejmuje I etap edu­ka­cyjny: klasy I-III – edukacja wcze­sno­­szkolna oraz następujące przedmioty nauczane
na II etapie edukacyjnym:

II ETAP EDUKACYJNY: KLASY IV-VI

Poniżej przedstawiono cele kształcenia w formie wymagań ogólnych oraz treści nauczania i ocze­­kiwane umiejętności – w formie wymagań szczegółowych, dla każdego przedmiotu na­u­czania. Następnie sformułowano zadania szkoły na II etapie edukacyjnym, w kontekście realizacji tak sformułowanych wymagań.

JĘZYK POLSKI

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I.           Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania, czytania głośnego i cichego oraz umiejętność rozumienia znaczeń dosłownych i prostych znaczeń przenośnych; zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjnego narzędzia kształtowania wypowiedzi, rozwija umiejęt­ność poszukiwania interesujących go informacji, a także ich porządkowania oraz poznawa­nia dzieł sztuki; uczy się rozpoznawać różne teksty kultury, w tym użytkowe oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru.

II.        Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektu­alnego; rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zainteresowania różnymi dziedzi­nami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów wypowiedzi artys­tycznej; w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, poczucie własnej tożsamości.

III.     Tworzenie wypowiedzi.

Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na lekcji, związane z poznawanymi tekstami kultury i własnymi zainteresowaniami; dba o po­prawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi; wykorzystując posiadane umiejętności, rozwija swoją wiedzę o języku.

Treści nauczania i umiejętności – wymagania szczegółowe

1.     Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

1)     Czytanie i słuchanie. Uczeń:

a)      sprawnie czyta teksty głośno i cicho,

b)     określa temat i główną myśl tekstu,

c)      identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (autora, narratora, czytelnika, słucha­cza),

d)     identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy,

e)      rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, życzenia i gratulacje, zawiadomienie i ogło­szenie, instrukcję – w tym przepis),

f)       odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych,

g)     wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte),

h)     rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi,

i)       wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz),

j)       dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwi­nięcie, zakończenie; akapity);

2)     Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń korzysta z informacji zawartych
w encyklopedii, słowniku ortograficznym, słowniku języka polskiego (małym lub pod­ręcznym), słowniku wyrazów blisko­...