Janusz Korczak (właściwie Henryk Goldszmit) jako datę swoich urodzin podawał rok 1878 lub 1879. Przyszedł na świat w Warszawie, w rodzinie zwolenników Haskali; obaj jego dziadkowie byli chirurgami, ojciec – aktywnym społecznie prawnikiem. W 1898 roku, po ukończeniu gimnazjum, Henryk Goldszmit studiował medycynę na ówczesnym rosyjskim Uniwersytecie Warszawskim. Wtedy zaczął się interesować problematyką społeczno-wychowawczą, zaangażował się do pracy w bezpłatnych czytelniach, prowadzonych dla ubogich dzieci przez Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności.
Jako publicysta związał się z „Głosem” (1901-1905), a potem „Przeglądem Społecznym” Jana Władysława Dawida, który skupiał wokół siebie intelektualistów o lewicowych poglądach, wśród nich: Stanisława Brzozowskiego, Wacława Nałkowskiego i Benedykta Hertza. Tutaj opublikował też powieść Dziecko salonu (1906). Artykuły Korczaka, jego felietony, humoreski, omówienia tekstów popularnonaukowych ukazywały się w pismach przeznaczonych zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. Tym ostatnim poświęcił powieść Król Maciuś Pierwszy (1922). Korczak był też inicjatorem i przez pięć lat (od 1926) redaktorem naczelnym „Małego Przeglądu”, w którym publikowali młodzi czytelnicy-autorzy.
Jako lekarz cieszył się dużym powodzeniem również wśród zamożnych pacjentów, dzieci biedoty polskiej i żydowskiej leczył natomiast bez opłat. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów, jedynej takiej placówce w Warszawie leczącej bezpłatnie.
W 1905 roku, po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej został powołany do wojska, gdzie pełnił między innymi obowiązki starszego lekarza wojennego pociągu sanitarnego.
W latach 1907-1911 uzupełniał studia medyczne w Berlinie, Paryżu i Londynie. Cały czas pracował nad metodami wychowawczymi, technikami organizacji życia w sierocińcach i internatach. Wygłaszał liczne wykłady i prelekcje dla akuszerek, pielęgniarek, młodych matek, pracowników zakładów opiekuńczych.
W 1912 roku został dyrektorem Domu Sierot na ulicy Krochmalnej 92 w Warszawie, gdzie znalazły schronienie ubogie dzieci żydowskie. W pracy z prawie setką podopiecznych wspierała go naczelna wychowawczyni Stefania Wilczyńska. Korczak mieszkał tam na strychu w pokoju dyrektora do 1933 roku. Dbał o zintegrowanie Domu z lokalną społecznością, zapraszając sąsiadów na wizyty do swojej placówki i bezpłatnie lecząc ich dzieci.
W 1914 roku znów został powołany do wojska, gdzie pełnił służbę medyczną. Po powrocie do Warszawy, jeszcze w 1918 roku opublikował Dziecko w rodzinie, pierwszą część tetralogii Jak kochać dziecko, uznanej za jego manifest pedagogiczny. Rozpoczął też współpracę z Marią Falską, z którą przez następne lata będzie kierował „Naszym Domem”, sierocińcem dla polskich dzieci.
W 1934 roku odbył swoją pierwszą, trzytygodniową podróż do Palestyny. Dwa lata później spędził tam prawie dwa miesiące. Owocem wypraw palestyńskich była współpraca z pismami „Olami”, „Olami Hakatan” i „Hechaluc Hacair”.
Od początku 1935 roku zasiadał przed mikrofonem Polskiego Radia, by jako Stary Doktor wygłaszać dzieciom pogadanki, których wybór opublikował cztery lata później po tytułem Pedagogika żartobliwa. Moje wakacje. Gadaninki radiowe Starego Doktora. Po roku radio przerwało z nim współpracę, mimo że audycje cieszyły się ogromną popularnością. Za mikrofonem usiadł ponownie w pierwszych dniach drugiej wojny światowej, w ramach współpracy ze Służbą Informacyjną Polskiego Radia nawołując dzieci i rodziców do zachowania spokoju.
Gdy 23 listopada 1939 roku Hans Frank wydał rozporządzenie, nakazujące ludności żydowskiej Generalnego Gubernatorstwa noszenie na ramieniu opaski z gwiazdą Dawida, Korczak, ubrany wówczas w mundur polskiego oficera, zignorował je, za co został aresztowany i osadzony na miesiąc w więzieniu. W listopadzie 1940 roku Dom Sierot został przesiedlony do wydzielonej przez Niemców dzielnicy żydowskiej. Janusz Korczak, wówczas już sześćdziesięcioletni, poświęcił się codziennej, żmudnej walce o życie dzieci zamkniętych w getcie. Konsekwentnie odrzucał propozycje ratunku po „aryjskiej stronie”.
Na początku 1942 roku dodatkowo podjął pracę w Głównym Domu Schronienia, największym i najbardziej zaniedbanym sierocińcu warszawskiego getta. Korczak walczył o reformę funkcjonowania tego zakładu oraz o środki finansowe dla obu placówek. Mimo tych obciążeń, prowadził nadal badania z zakresu opieki nad dzieckiem, planował też powojenne publikacje prowadzonych w getcie obserwacji.
5 lub 6 sierpnia 1942 roku, podczas akcji likwidacyjnej warszawskiego getta, dwustu wychowanków Domu Sierot z Januszem Korczakiem, Stefanią Wilczyńską i wszystkimi współpracownikami przemaszerowało godnie na Umschlagplatz. Tego samego dnia zostali oni przewiezieni do obozu zagłady w Treblince, gdzie zginęli w komorach gazowych.
Orost