ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE
Transport i spedycja – semestr II
1. Podstawowe zagadnienia z zakresu spedycji.
2. Istota działalności spedytora.
Spedytor jest koordynatorem i organizatorem procesu transportowego. Odpowiednia organizacja procesu transportowego to stan, w którym wykonywanie wszystkich czynności spedycyjnych przez poszczególnych uczestników tego procesu odbywa się w ustalonej kolejności, w określony sposób i we wzajemnym powiązaniu ze sobą. Efektem tych działań powinna być odpowiednia jakość usługi po możliwie niskich kosztach.
Spedytor zawodowo i za wynagrodzeniem, we własnym imieniu, lecz na rachunek zleceniodawcy podejmuje się wysłania lub odbioru przesyłki towarowej oraz innych czynności związanych z jej obsługą i przewozem.
Na zakres funkcji koordynacyjnej spedytora wpływa rodzaj obsługiwanego ładunku oraz jego podatność na usługi spedycyjne.
Podatność ładunku na usługi spedycyjne to zbiór wymaganych warunków technicznych, technologicznych, organizacyjnych i ekonomicznych, których zespół cech stanowi o zdolności danych ładunków do objęcia ich działalnością spedycyjną.
Spedytor występuje jako doradca i koordynator procesów transportowych obsługujący różne gałęzie transportu, przy założeniu, że znajdzie optymalne rozwiązanie dla swojego klienta. W praktyce jednak na rynku usług spedycyjnych występuje wielu spedytorów specjalizujących się tylko w jednej określonej dziedzinie, na przykład spedycji kolejowej, samochodowej lub lotniczej. Takie zachowania wymusza rynek usług spedycyjnych, gdyż:
- liczba możliwości dotyczących sposobu przewozu, może być w praktyce bardzo ograniczona, a nadawca przesyłki często lepiej niż spedytor jest zorientowany w korzyściach wyboru danego wariantu przewozu;
- dla klienta firmy spedycyjnej najistotniejszą korzyścią, wynikającą ze współpracy ze spedytorem, jest jego umiejętność rozwiązywania problemów, które wynikają z procesów przewozowych;
- spedytor, który specjalizuje się w świadczeniu określonego rodzaju usług jest bardziej efektywny pod względem jakościowym i kosztowym.
Zakres działalności spedycyjnej jest ściśle związany z procesami transportowymi. Procesem transportowym nazywamy ciąg kolejno następujących czynności, stanowiących pewną całość, w wyniku których towar zostanie dostarczony odbiorcy w jak najsprawniejszy sposób.
W procesie transportowym można wyróżnić następujące elementy składowe: czynności przemieszczania, administracyjne, prawne, finansowe i organizacyjne oraz gospodarcze (przygotowanie ładunku do przewozu, kompletowanie, składowanie itp.). Część czynności spedycyjnych mieści się w tej klasyfikacji w grupie czynności administracyjnych i prawnych.
Według innego podziału wśród czynności występujących w trakcie procesu transportowego wyróżnia się:
- czynności spedycyjne,
- czynności przemieszczania (przewóz, przeładunek, składowanie przejściowe),
- czynności dodatkowe (na przykład długookresowe magazynowanie).
Czynności procesu transportowego podzielić można również na następujące grupy:
- czynności organizacyjne występujące przed przewozem,
- czynności wykonawcze występujące przed przewozem,
- czynności wykonawcze występujące w trakcie procesu transportowego,
- czynności wykonawcze występujące po przewozie.
3. Podatność ładunków na działalność spedytora.
4. Czynności spedycyjne.
etapy realizacji czynności spedycyjnych,
sposób w jaki spedytor przyjmuje zlecenia,
kryteria wyboru środka transportu,
krótką charakterystykę czynności związanych z odprawą celną przesyłek.
Prowadzenie działalności spedycyjnej wiąże się z wykonywaniem określonych czynności, które są realizowane stopniowo, w ramach kilku etapów. Etapy te przedstawia rysunek 1,
Rysunek 1. Etapy realizacji czynności spedycyjnych
W etapie wstępnym spedytor udziela klientowi jedynie ogólnych informacji na temat możliwości organizacji procesu transportowego zgodnie z oczekiwaniami zleceniodawcy. Oczekiwania te mogą dotyczyć przykładowo przewozu produktów, które muszą być specjalnie zabezpieczone, a czas przewozu nie może być dłuższy niż 2 dni. Oczywiście, takich oczekiwań ze strony klientów może być bardzo dużo, a rolą spedytora jest wstępna weryfikacja możliwości ich realizacji.
Kolejny etap, czyli doradztwo, jest już bardziej złożony, a spedytor opracowuje szczegółowy plan przewozu. Plan ten musi zawierać takie informacje jak wybór środka transportu oraz przewoźnika, który będzie odpowiedzialny za przewóz. Dodatkowo, spedytor w tym etapie musi uwzględnić wszelkie istniejące regulacje prawne, np. dotyczące przewozu towarów niebezpiecznych, ponadgabarytowych czy szybko psujących się. Do opracowania planu przewozu niezbędne są też informacje dotyczące wymagań klienta oraz podziału odpowiedzialności stron kontraktu (gestia transportowa). Po opracowaniu szczegółowego planu przewozu, spedytor jest w stanie podać kalkulację cenową, która umożliwi klientowi podjęcie decyzji o wyborze lub odrzuceniu przygotowanej przez spedytora oferty. W przypadku zaakceptowania oferty przez zleceniodawcę musi on wystawić zlecenie spedycyjne, które jest podstawą do zawarcia kontraktu pomiędzy spedytorem a klientem. Zgodnie z zapisami umieszczonymi w Ogólnych Polskich Warunkach Spedycyjnych (OPWS), zlecenie spedycyjne powinno określać zakres zalecanej usługi, rodzaj i właściwości przesyłki, znaki i numery poszczególnych sztuk, ich liczbę, masę, wymiary, objętość oraz wszelkie inne dane oraz dokumenty potrzebne do prawidłowej realizacji zlecenia. Zlecenie spedycyjne może być przekazywane w formie papierowej, elektronicznej lub ustnie.
Działalność spedycyjna opiera się na umowach. Wspomniany powyżej kontrakt pomiędzy spedytorem a zleceniodawcą (czyli umowa) może być zawarty na kilka sposobów, przykładowo:
- jednorazowo, na przewiezienie określonego towaru,
- czasowo, na przewiezienie danej partii towaru (np. 300 palet w ciągu miesiąca),
- czasowo, np. na okres jednego roku i regularny przewóz konkretnego ładunku.
Warto zauważyć, że pierwsze dwa etapy nie przynoszą firmie spedycyjnej zysku, gdyż spedytor musi zainwestować swój czas w przygotowanie oferty, która nie zawsze może być zaakceptowana przez zleceniodawcę. Zatem istotne jest, aby rzetelnie i dokładnie przygotować ofertę oraz zapewnić wysoką jakość świadczonych usług, gdyż coraz częściej spotykane są sytuacje, gdzie zleceniodawca wybiera ofertę droższą, ale cechującą się wyższą jakością świadczonych usług. Dlatego też, spedytor powinien być gotowy do pomocy zleceniodawcy w każdym z omawianych w rozdziale etapów.
W przypadku zawarcia kontraktu pomiędzy spedytorem a zleceniodawcą konieczne jest także zawarcie umowy przewozu pomiędzy spedytorem a przewoźnikiem,...
karolinawalasek