Wos-odp-ZR.pdf

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM

Wiedza o spo∏eczeƒstwie

Poziom rozszerzony

Listopad 2009

Model odpowiedzi

W nawiasach kwadratowych [ ] odpowiedzi

alternatywne bàdê uzupe∏niajàce

Schemat punktowania

zadania

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

c) inicjatyw´ ludowà

0–1

b) pomaraƒczowà rewolucjà

0–1

c) Egipt

d) Jordania

1 pkt za dwa zazna-

czenia

0–1

a) Chorwacja

c) Macedonia

f) Turcja

1 pkt za zaznaczenie

trzech paƒstw

0–1

a) Rzecznik Praw Obywatelskich

1 pkt

0–2

b) Janusz Kochanowski

Uwaga: Warunkiem przyznania punktu za pra-

wid∏owe wykonanie polecenia b jest prawid∏owe

wykonanie polecenia a.

1 pkt

a) 1. system parlamentarno-komitetowy; Szwajcaria

2. system pó∏prezydencki [semiprezydencki,

prezydencko-parlamentarny]; np.: Francja, Rosja

Uwaga: Uznajemy inne paƒstwa, o ile wyst´puje

w nich dany system rzàdów.

Po 1 pkt za podanie

w∏aÊciwego systemu

rzàdów lub wyborcze-

go i nazw´ paƒstwa

0–4

b) 1. system wi´kszoÊciowy, np. W. Brytania,USA

2. system proporcjonalny, np. Polska, W∏ochy

Uwaga: Uznajemy inne paƒstwa, o ile wyst´puje

w nich dany system wyborczy.

a) sàdy rejonowe

b) sàdy apelacyjne

1 pkt za podanie

dwóch nazw sàdów

powszechnych

0–1

1. prawda

2. prawda

3. fa∏sz

1 pkt za trzy prawi-

d∏owe odpowiedzi

0–1

1. fa∏sz

2. prawda

3. fa∏sz

1 pkt za trzy prawi-

d∏owe odpowiedzi

0–1

10.

Funkcja represyjna – polega na wymierzaniu kar

za pope∏nianie przest´pstw.

Funkcja organizacyjna – przejawia si´ w tworzeniu

instytucjonalnych podstaw ˝ycia spo∏ecznego

i paƒstwowego

1 pkt za podanie ka˝-

dej definicji

0–2

11.

1. Niemcy, [kanclerz Angela] Merkel

2. Wielka Brytania, [premier Gordon] Brown

3. W∏ochy, [premier Silvio] Berlusconi

4. Hiszpania, [premier José L. Rodríguez] Zapatero

Po 1 pkt za podanie

nazwy paƒstwa oraz

nazwiska szefa rzàdu

danego paƒstwa

0–4

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Model odpowiedzi

W nawiasach kwadratowych [ ] odpowiedzi

alternatywne bàdê uzupe∏niajàce

Schemat punktowania

zadania

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

12.

BezkarnoÊç parlamentarzystów [pos∏ów, senato-

rów]; pogarda dla prawa okazywana przez parla-

mentarzystów; wykorzystywanie immunitetu dla

osobistych korzyÊci; brak równoÊci wobec prawa

[sà osoby wybrane chronione immunitetem].

Uwaga: Problem mo˝e zostaç nazwany inaczej,

o ile zdajàcy odda istot´ problemu.

Po 1 pkt za nazwanie

problemu na rysunku

0–1

13.

Najszybsze: Afryka [ponad 6-krotne]

Najwolniejsze: Europa [mniej ni˝ 2-krotne]

1 pkt za podanie

dwóch prawid∏owych

nazw kontynentów

0–1

14.

a) Zast´powalnoÊç pokoleƒ – sytuacja, w której ko-

lejne pokolenie odtwarza si´ w iloÊci nie mniejszej

ni˝ poprzednie pokolenie [przy wskaêniku dzietno-

Êci 2,1 dziecka na jednà kobiet´]

Uwaga: Uznajemy inne wyjaÊnienie, o ile oddaje

sens definicji.

1 pkt

0–3

b) Afryka, Azja, Australia i Oceania

1 pkt za podanie nazw

trzech kontynentów

c) Na przyk∏ad:

–wyd∏u˝enie urlopów macierzyƒskich

– wprowadzanie bardzo dobrze p∏atnych urlopów

wychowawczych

– dop∏aty paƒstwa do ˝∏obków i przedszkoli [bez-

p∏atne ˝∏obki i przedszkola]

– zmiany w prawie pracy umo˝liwiajàce kontynu-

owanie kariery zawodowej kobiet po∏àczonej z ro-

dzeniem i wychowywaniem dzieci

– wprowadzenie urlopów macierzyƒskich dla m´˝-

czyzn („tacierzyƒskich”)

–zaliczanie okresu urlopu wychowawczego

do póêniejszej emerytury

Uwaga: Nale˝y uznaç inne, zgodne z logikà i praw-

dà odpowiedzi!

1 pkt za podanie

trzech propozycji

dzia∏aƒ ze strony paƒ-

stwa

15.

a) Wskaênik maskulinizacji (wspó∏czynnik maskuli-

nizacji) – wskaênik demograficzny okreÊlajàcy, ilu

m´˝czyzn w danym spo∏eczeƒstwie przypada

na okreÊlonà liczb´ kobiet – najcz´Êciej okreÊla licz-

b´ m´˝czyzn na 100 kobiet.

1 kt

0–2

b) W wieku przedprodukcyjnym liczba m´˝czyzn

jest wi´ksza ni˝ liczba kobiet; w wieku poprodukcyj-

nym liczba kobiet jest wi´ksza ni˝ liczba m´˝czyzn.

1 pkt

16.

a) W latach 2000–2030 ubywaç b´dzie osób

w wieku 0–17 i 18–59/64, natomiast przybywaç

b´dzie osób w wieku 60/65 i wi´cej [ubywaç

b´dzie osób w wieku produkcyjnym i przed-

produkcyjnym, natomiast przybywaç osób

w wieku poprodukcyjnym].

1 pkt

0–2

b) Na przyk∏ad: wzrost popularnoÊci konsumpcyj-

nego stylu ˝ycia, uwa˝anie dzieci za przeszkod´

wrealizacji w∏asnych planów, polepszajàca si´

opieka medyczna dla osób starszych, wyd∏u˝anie

si´ czasu ˝ycia

Uwaga: Uznajemy inne przyczyny, o ile sà logiczne

i zgodne z rzeczywistoÊcià.

1 pkt za dwa wyja-

Ênienia

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Model odpowiedzi

W nawiasach kwadratowych [ ] odpowiedzi

alternatywne bàdê uzupe∏niajàce

Schemat punktowania

zadania

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

17.

a) Im wi´kszy jest stopieƒ równouprawnienia mi´-

dzy kobietami a m´˝czyznami w ˝yciu zawodo-

wym, tym wi´cej rodzi si´ dzieci.

lub

Im lepsza polityka spo∏eczna paƒstwa, tym wi´cej

rodzi si´ dzieci [im wi´ksze kwoty paƒstwo prze-

znacza na pomoc rodzinom, tym wi´cej rodzi si´

dzieci].

1 pkt za podanie jed-

nej z dwóch podanych

obok zale˝noÊci

0–2

b) Opór cz´Êci Niemców wynika ze z∏ych skojarzeƒ

z czasami komunistycznymi. System ˝∏obków by∏

bardzo rozbudowany w komunistycznej NRD i jako

element enerdowskiego systemu oÊwiaty zosta∏

w zjednoczonych Niemczech pot´piony.

Uwaga: Zdajàcy musi uwzgl´dniç w wyjaÊnieniu

okres NRD oraz post´powanie w tym czasie wobec

dzieci – indoktrynacja.

1 pkt za wyjaÊnienie

18.

WYPRACOWANIE

TEMAT NR 1

Zdajàcy:

a) ocenia problem ni˝u demograficznego w Euro-

pie (zdajàcy w sposób ogólny stwierdza, ˝e to pro-

blem wa˝ny, istotny, powa˝ny, niebagatelny, fun-

damentalny itp.)

Uwaga: Uznajemy inne sformu∏owania oddajàce,

˝e zdajàcy rozumie problem ni˝u demograficznego

wEuropie.

0–1

0–20

b) przedstawia dwa aspekty polityczne, które

wp∏ywajà na rozwój demograficzny Europy (np.

stabilizacja polityczna – brak wojen; dobre stosunki

sàsiedzkie mi´dzy paƒstwami)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu politycznego

– ∏àcznie 2 pkt

c) przedstawia dwa aspekty gospodarcze, które

wp∏ywajà na rozwój demograficzny Europy (np.

dobrobyt gospodarczy, istnienie systemów emery-

talnych, inwestowanie najpierw w karier´, aby

utrzymaç si´ na rynku pracy, a dopiero potem

dzieci)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu gospodarcze-

go – ∏àcznie 2 pkt

d) przedstawia dwa aspekty spo∏eczne, które

wp∏ywajà na rozwój demograficzny Europy (np.

póêne zak∏adanie rodziny, niech´ç do posiadania

dzieci, rozwój antykoncepcji)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu spo∏ecznego

– ∏àcznie 2 pkt

e) przedstawia dwa aspekty kulturowe, które

wp∏ywajà na rozwój demograficzny Europy (np.

rozwój indywidualizmu charakterystyczny dla kul-

tury zachodniej; inwestowanie w siebie, a nie

wrodzin´ czy wspólnot´)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu kulturowego

– ∏àcznie 2 pkt

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Model odpowiedzi

W nawiasach kwadratowych [ ] odpowiedzi

alternatywne bàdê uzupe∏niajàce

Schemat punktowania

zadania

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

f) przedstawia (prezentuje) trzy perspektywy

(mo˝liwoÊci) demograficzne Europy (np. dalszy

spadek liczby dzieci w Europie; dalszy rozwój tech-

nologiczny i mniejsza liczba dzieci; zagro˝enie sys-

temów emerytalnych w Europie i zmiana nasta-

wienia ludzi; zagro˝enie ekspansjà imigrantów,

u których jest wysoki przyrost naturalny; koniecz-

noÊç sprowadzenia do Europy kolejnych imigran-

tów, aby utrzymaç wzrost gospodarczy itp.)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne mo˝liwoÊci podane

przez ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 2 pkt za przedsta-

wienie jednej per-

spektywy (mo˝liwo-

Êci) rozwoju

demograficznego Eu-

ropy – ∏àcznie 6 pkt

g) zajmuje i uzasadnia w∏asne stanowisko w spra-

wie perspektyw rozwoju demograficznego dla Eu-

ropy

0–1

h) wykorzystuje materia∏y êród∏owe

Po 1 pkt na ka˝dy

w∏aÊciwie zastosowa-

ny przyk∏ad odwo∏ania

do materia∏ów êród∏o-

wych – ∏àcznie 2 pkt

i) praca spójna kompozycyjnie: wst´p, rozwini´cie,

zakoƒczenie

0–1

j) praca poprawna j´zykowo

0–1

TEMAT NR 2

Zdajàcy:

a) ocenia i charakteryzuje rozwój demograficzny

Polski od 1989 roku do chwili obecnej:

–ukazuje powag´ problemu (zdajàcy mo˝e u˝yç

nast´pujàcych sformu∏owaƒ: rozwój demograficz-

ny Polski to sprawa powa˝na, wa˝na, istotna, za-

sadnicza, kluczowa, fundamentalna, ˝ywotna, nie-

bagatelna itp.)

Uwaga: Uznajemy inne sformu∏owania oddajàce

istot´ sprawy.

– charakteryzuje rozwój demograficzny Polski

(zdajàcy mo˝e u˝yç nast´pujàcych sformu∏owaƒ:

nadwy˝ka zgonów nad urodzinami, zmniejszajàca

si´ liczba urodzin, zwi´kszajàca si´ liczba zgonów,

wi´cej ludzi umiera, mniej dzieci si´ rodzi, jest co-

raz mniej Polaków, liczba Polaków si´ zmniejsza,

du˝o ludzi umiera, ma∏o ludzi si´ rodzi itp.)

Uwaga: Uznajemy inne sformu∏owania oddajàce

istot´ sprawy.

1 pkt za ukazanie po-

wagi problemu;

1 pkt za charaktery-

styk´ rozwoju demo-

graficznego Polski –

∏àcznie 2 pkt

0–20

b) przedstawia dwa aspekty polityczne, które

wp∏ywa∏y na rozwój demograficzny Polski (upadek

komunizmu w 1989 r.; wstàpienie Polski do Unii

Europejskiej; stabilnoÊç polityczna w Europie

– brak wojen)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu politycznego

– ∏àcznie 2 pkt

www.operon.pl

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Model odpowiedzi

W nawiasach kwadratowych [ ] odpowiedzi

alternatywne bàdê uzupe∏niajàce

Schemat punktowania

zadania

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

c) przedstawia dwa aspekty spo∏eczne, które wp∏y-

wa∏y na rozwój demograficzny Polski (zmiany

w mentalnoÊci ludzi po upadku komunizmu; brak

poczucia bezpieczeƒstwa, upowszechnienie wol-

nych zwiàzków bez zobowiàzaƒ; wzrastajàca liczba

singli w spo∏eczeƒstwie)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu spo∏ecznego

– ∏àcznie 2 pkt

0–20

d) przedstawia dwa aspekty gospodarcze, które

wp∏ywa∏y na rozwój demograficzny Polski (np.

bezrobocie niesk∏aniajàce do posiadania dzieci;

ch´ç dorobienia si´; gospodarka rynkowa wymu-

szajàca cz´ste zmiany pracy – brak stabilnoÊci za-

trudnienia; wyjazdy za pracà za granic´)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu gospodarcze-

go – ∏àcznie 2 pkt

e) przedstawia dwa aspekty kulturowe, które

wp∏ywa∏y na rozwój demograficzny Polski (zmniej-

szajàca si´ religijnoÊç Polaków; upowszechnienie

si´ zachodniego modelu ˝ycia po 1989 r.; kult indy-

widualizmu)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne aspekty podane przez

ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie ka˝dego

aspektu kulturowego

– ∏àcznie 2 pkt

f) przedstawia pi´ç ró˝nych mo˝liwoÊci zwiàza-

nych z niskim przyrostem naturalnym dla paƒstwa

polskiego (np. upadek systemu emerytalnego; du-

˝a liczba emerytów, ma∏a liczba dzieci; wyludnianie

si´ cz´Êci obszarów Polski z powodu niskiego przy-

rostu naturalnego, w szczególnoÊci wsi; brak ràk

do pracy; koniecznoÊç wzrostu podatków w celu

utrzymania du˝ej rzeszy emerytów; wi´ksze wy-

datki na opiek´ zdrowotnà; koniecznoÊç sprowa-

dzenia emigrantów z innych krajów do Polski;

trudnoÊci adaptacyjne w nowym spo∏eczeƒstwie

ze strony sprowadzonych emigrantów)

Uwaga: Mo˝na uznaç inne mo˝liwoÊci podane

przez ucznia, o ile sà logiczne i prawdopodobne.

Po 1 pkt za przedsta-

wienie jednej mo˝li-

woÊci – ∏àcznie 5 pkt

g) prezentuje w∏asne stanowisko

0–1

h) wykorzystuje materia∏y êród∏owe

Po 1 pkt na ka˝dy

w∏aÊciwie zastosowa-

ny przyk∏ad odwo∏ania

do materia∏ów êród∏o-

wych – ∏àcznie 2 pkt

i) praca spójna kompozycyjnie: wst´p, rozwini´cie,

zakoƒczenie

0–1

j) praca poprawna j´zykowo

0–1

W kluczu sà prezentowane przyk∏adowe prawid∏owe odpowiedzi. Nale˝y równie˝ uznaç odpowiedzi

ucznia, jeÊli sà inaczej sformu∏owane, ale ich sens jest synonimiczny wobec schematu, oraz inne

odpowiedzi, nieprzewidziane w kluczu, ale poprawne.

www.operon.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: