PA HF z CB.pdf

HOBBY Usprawnienia

Modernizacja wzmacniacza CB CT-747 do pracy w pasmach KF

Wzmacniacz KF 100W

Dodatkowe wzmacniacze mocy KF od lat

cieszą się dużym zainteresowaniem. Tanie

i dostępne wzmacniacze CB (często niele-

galnie używane w pasmie 11m), do tej pory

będące zmorą krótkofalowców, mogą po

tym opisie wrócić do ich łask.

wzmacniacza z zaznaczeniem loka-

lizacji elementów które podlegały

wymianie. Ze względu na to, że

artykuł powstał jako dokumentacja

powykonawcza, rys. 1 przedstawia

wzmacniacz po zmianach.

Wykonane czynności

1. Wymieniono kondensator C9 ze

100pF na kondensator ceramicz-

ny 68nF/63V. Widok wymienio-

nego kondensatora pokazano na

rys. 2 . Musi to być kondensator

dobrej jakości, gdyż przez niego

przechodzi cała moc w.cz. Moż-

na zrezygnować z tego konden-

satora i w jego miejsce wstawić

zworę, tylko że tym sposobem

pozbywa się możliwości przesy-

łu kablem antenowym stałoprą-

dowych sygnałów sterujących

np. do przełączania anten.

2. W miejsce uszkodzonych

oryginalnych tranzystorów

Q2,Q3,Q4,Q5 wlutowano tran-

zystory IRF520. Bardzo ważne

jest, żeby tranzystory były tego

samego producenta i pocho-

dziły z tej samej partii. Nieza-

chowanie tego wymogu będzie

miało wpływ na nieliniowość

pracy wzmacniacza szczególnie

przy niskich poziomach wyste-

W związku z dużą liczbą urzą-

dzeń QRP, zarówno w wykonaniu

fabrycznym jak i amatorskim, ist-

nieje potrzeba posiadania wzmac-

niacza QRO. Wykonanie wzmacnia-

cza od podstaw wiąże się z pracami

mechanicznymi oraz koniecznością

zdobycia nadal trudno dostępnych

elementów (szczególnie odpowied-

nich rdzeni ferrytowych). Spowo-

dowało to, że dokonano przeglą-

du wzmacniaczy CB pod kątem

wykorzystania ich w pasmach KF.

Do przeróbki wybrano wzmac-

niacz CTE 747 tani i łatwo dostępny

szczególnie w przypadku wypa-

lonych tranzystorów w.cz. Prze-

róbkę rozpoczęto od pozyskania

dokumentacji technicznej 1 (schemat

elektryczny oraz rozmieszczenie

podzespołów). Wszystkie odnośniki

opisane w artykule odnoszą się do

tejże dokumentacji. Dodatkowo na

rysunku 1 przedstawiono fotograﬁę

Rys. 2. Widok wymienionego kondensatora C9

rowania, natomiast przy dużych

wysterowaniach może spowo-

dować nierównomierny rozkład

prądów drenów, a tym samym

doprowadzić do zmniejszenia

mocy wyjściowej lub do uszko-

dzenia tranzystorów. Lepszy-

mi rozwiązaniem byłoby za-

stosowanie tranzystorów BUK

450/100 posiadających mniejsze

pojemności międzyelektrodo-

we, jednak ze względów logi-

stycznych musiano z nich zre-

zygnować.

3. Sprawdzono liniowość pra-

cy wzmacniacza. W tym celu

podłączono wzmacniacz do za-

silania poprzez amperomierz

i żarówkę samochodową (ża-

rówka stanowi zabezpieczenie

przed spaleniem tranzystorów

w przypadku błędu, niewykry-

tych niesprawności elementów

lub wzbudzenia się wzmacnia-

cza i po pomyślnym przejściu

przez wzmacniacz pierwszych

testów, zabezpieczenie to zosta-

ło usunięte), wyjście wzmacnia-

cza obciążono sztuczną anteną.

Do sterowania wzmacniacza

użyto nadajnika QRP (FT 817).

Stwierdzono nieliniową pra-

cę wzmacniacza w zakresie ni-

skich poziomów wysterowa-

nia. Wadę tę usunięto poprzez

zwiększenie pobieranego przez

wzmacniacz prądu zerowego

(przy braku wysterowania)

prądu do poziomu co najmniej

100mA. Zrealizowano to, do-

bierając wartość rezystora R4.

Z kolei podniesienie prądu ze-

rowego spowodowało niestabil-

ność pracy wzmacniacza w po-

zycji odbiór. Objawiało się to

wzrostem pobieranego prądu

do około 2,5A oraz generacją

drgań w pobliżu 30MHz. Zara-

dzono temu poprzez zmniejsze-

Q2-Q5

R6 C2

Rys. 1. Widok wzmacniacza z zaznaczonymi elementami podlegającymi wymianie

Świat Radio Marzec 2006

nie rezystora R6. Zastosowano

rezystor metalizowany 75W 2W.

Widok wymienionego rezystora

przedstawia rys. 3 .

4. Przeprowadzono próby ra-

diowe. Wyjście wzmacniacza

podłączono do anteny poprzez

skrzynkę antenową. Na wyj-

ściu skrzynki antenowej zasto-

sowano miernik prądu w an-

tenie (w postaci odpowiednio

dobranej żarówki samochodo-

wej). Skrzynkę zestrajano tak,

aby przy SWR =1 na wejściu

skrzynki uzyskać maksymalny

prąd w antenie. Następnie prze-

prowadzono łączności testowe,

w czasie których proszono kore-

spondentów o ocenę sygnału.

Bardzo ważna uwaga do punktu

4 oraz użytkowania wzmacniacza.

Nie dopuszcza się pracy wzmacnia-

cza bezpośrednio na antenę. Zwią-

zane to jest z koniecznością odﬁltro-

wania wyższych harmonicznych,

które występują w każdym (nawet

najlepiej wykonanym wzmacnia-

czu). Najmniej, co można zastoso-

wać, to skrzynka antenowa. Zasad-

niczo powinny być stosowane ﬁltry

dwuobwodowe, których opis bez

trudu można znaleźć w literaturze

(np. Konstrukcje krótkofalarskie dla

zaawansowanych 2 ) lub internecie 3 .

Dodatkowo we wzmacniaczu

skrócono czas podtrzymania prze-

kaźnika poprzez wymianę konden-

satora elektrolitycznego C2 na kon-

densator elektrolityczny 47mF/16V.

Ze względu na znaczne waha-

nia napięcia zasilania przy pracy

z akumulatora oraz przy długich

i niezbyt grubych przewodach za-

silających zastosowano stabilizację

napięcia zasilania bramek tranzy-

storów. Zmiany układowe przed-

stawiono kolorem czerwonym na

rys. 4 . W miejsce rezystora R4 za-

stosowano: rezystory, R4a 1k, R4b

5k4, diodę Zenera 8V2. Praktyczne

wykonanie zmian przedstawiono

na rys. 5 . Dobór prądu zerowego

wzmacniacza odbywa się poprzez

zmianę rezystora R4b.

Wzmacniacz został zmontowany

na dwustronnej płytce drukowanej.

Dlatego, aby nie uszkodzić ścieżek,

koniecznie trzeba prowadzić wszel-

kie prace lutownicze przy użyciu

lutownicy ze stabilizacją temperatu-

ry. W przypadku użycia lutownicy

transformatorowej należy liczyć się

z bardzo dużym prawdopodobień-

stwem uszkodzenia płytki druko-

wanej. Wylutowywanie i wlutowy-

wanie elementów w płytkę dwu-

stronną wymaga pewnej wprawy

i dlatego warto tę czynność prze-

ćwiczyć na jakimś złomowym ka-

wałku płytki dwustronnej.

Przeprowadzone pomiary po-

kazały:

 do pełnego wysterowania wzmac-

niacza wystarczała moc 5W;

 wzmacniacz pobierał do 15A prą-

du;

 wzmacniacz oddawał do obciąże-

nia ponad 100W prądu w.cz.;

 wzmacniacz pracował poprawnie

na wszystkich pasmach KF.

Przedstawione wartości ulegały

zmianom i zasadniczo zależały od:

pasma, wysterowania i zestrojenia

skrzynki antenowej.

Stwierdzono bardzo dużą zgod-

ność nastaw skrzynki antenowej

przy bezpośrednim sprzęgnięciu

jej z nadajnikiem sterującym i ze

wzmacniaczem. Pozwalało to na

strojenie skrzynki antenowej przy

użyciu nadajnika QRP przy wyłą-

czonym wzmacniaczu. Po włącze-

niu wzmacniacza potrzebne były

minimalne korekty strojenia skrzyn-

ki antenowej.

Ze względu na brak odpowiedniej

aparatury pomiarowej nie pomie-

rzono poziomu zakłóceń i harmo-

nicznych. Jednak przez porównanie

z konstrukcjami fabrycznymi można

założyć, że parametry te nie będą

przekroczone o ile: sygnał sterujący

będzie właściwej jakości, wzmacniacz

nie jest przesterowany i zastosowano

wymagane obwody ﬁltrów w.cz. na

wyjściu wzmacniacza.

Przeprowadzono także ekspe-

ryment z użyciem tylko dwóch

tranzystorów IRF 520 (po jednym

w gałęzi). Moc wyjściowa była o po-

łowę mniejsza niż uzyskiwana przy

czterech tranzystorach. Pobierany

prąd był o połowę mniejszy niż

przy czterech tranzystorach.

W czasie prac modernizacyjnych

obowiązkowo należy przestrzegać

Rys. 3. Widok wymienionego rezystora R6

Rys. 5. Widok na elementy stanowiące zmodernizowany sposób

zasilania bramek tranzystorów

podstawowych zasad BHP. Mimo

że napięcie zasilania wynosi tylko

12V, to przy uzyskiwanej ze wzmac-

niacza mocy w.cz. w przypadku

dotknięcia elementów będących

pod napięciem w.cz. można ulec

poparzeniu.

Baczną uwagę należy zwrócić na

elementy skrzynki antenowej, które

muszą być odpowiedniej jakości

- w innym przypadku mogą ulec

zniszczeniu. Obwody wyjściowe

wzmacniacza nawet na czas prób

muszą być solidnie połączone, gdyż

w innym wypadku mogą ulec sto-

pieniu. Wzmacniacz należy eks-

ploatować z właściwie wykonaną

instalacją antenową. Niewłaściwa

instalacja antenowa może spowo-

dować pojawienie się napięcia w.cz.

na obudowie: skrzynki antenowej,

wzmacniacza i sterującego nim na-

dajnika. Efektem tego może być

poparzenie prądem w.cz. i uszko-

dzenie współpracujących urządzeń

- o TVI i BCI nie wspominając.

Wnioski

Przedstawiony powyżej sposób

przeróbki wzmacniacza CB może

być szybkim i tanim sposobem doj-

ścia do pracy QRO.

Józef Krzymiński SP9NRB

Rys. 4. Schemat zmian w ukła-

dzie zasilania bramek tranzysto-

rów wzmacniacza

Literatura

1 http://www.cqham.

ru/images/boost747.gif

2 A. Janeczek, Konstruk-

cje krótkofalarskie dla

zaawansowanych, WKŁ,

Warszawa 1996, wyd. 2,

ISBN 83-206-1172-5

3 http://www.cqham.ru

Świat Radio Marzec 2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: