A. Antoszewski – „ System polityczny jako kategoria analizy politologicznej”
Jugosłowiański politolog J. Djordjevic przyznaje, że trudności w zdefiniowaniu systemu politycznego wynikają z dwóch okoliczności:
· ze skłonności do nadużywania słowa „system”
· z głębokich różnic w rozumieniu polityki.
SYSTEM POLITYCZNY – odnosi się do sfery władzy publicznej i obejmuje całokształt mechanizmów funkcjonowania w jej obszarze lub w tym co określa się jako życie polityczne danego społeczeństwa.
AMERYKAŃSKA WERSJA ANALIZY SYSTEMOWEJ
Wyrasta ona z funkcjonalizmu + ogólna teoria systemów + cybernetyka (omówiona u Sztompki).
Wg niej SYSTEM POLITYCZNY stanowi:
Ø wyodrębnioną analitycznie całość o złożonej strukturze,
Ø umiejscowioną w wielowymiarowym otoczeniu, z którego czerpie informacje i energię, przetwarza ją i oddziałuje na to środowisko.
Ø informacja i energia dostarczana jest do systemu za pomocą zespołu wejść, natomiast do otoczenia za pomocą zespołu wyjść.
Główną właściwością systemu politycznego jest zdolność przetrwania, czyli utrzymania równowagi, pomiędzy swym stanem wewnętrznym a stanem otoczenia >>>>> HOMESOTAZA.
Polityka jest tu traktowana jako efekt działań „uruchamiających” system polityczny i decyzji stanowiących efekt jego pracy.
informacja informacja
energia energia
sprzężenie zwrotne
D. Easton, Parsons, G. Almond, K. Deutsch w badaniach nad polityką zaproponowali jednoczesną realizację 3 celów:
1. obiektywizacja wyniku badawczego – odejście od rozważania zjawisk i procesów politycznych wyłącznie w kategoriach etycznych czy formalnoprawnych, i przesunięcie akcentu z tego, w jaki sposób zjawiska, procesy czy działania polit przebiegać powinny, na rzeczywisty przebieg zjawisk i procesów. Użyteczny wydaje się sam język analizy systemowej, sięgający chętnie do aideologicznych (bezideowych) kategorii nauk ścisłych i przyrodniczych. Podejście systemowe pozwoliło by na odejście z „chęci wartościowania” – w polityce bowiem istnieje pokusa manipulowania terminami wywołującymi pozytywne lub negatywne skojarzenia
2. podkreślenie dążenia analizy systemowej do całościowego, holistycznego, a jednocześnie dynamicznego ujmowania przedmiotu badań – wartościowy rezultat badawczy polega na opisie i wyjaśnieniu relacji zachodzących pomiędzy jego elementami (relacje podlegające zmianom i wywołujące przekształcenia obecnego i przyszłego stanu sytemu), co pozwala na spełnienie przez politologię funkcji PROGNOSTYCZNEJ – dedukcja przyszłych stanów z konkretnego stanu obecnego systemu.
3. analiza systemowa stawia sobie za cel umożliwienie w miarę precyzyjnego wyodrębnienia przedmiotu badania od tych zjawisk, procesów i zachowań, które stanowią jego otoczenie czyli granicę systemu politycznego.
Za teorią systemów przyjmuje się, że SYSTEM to całość składająca się z części pozostających w stanie interakcji lub zestaw składników, między którymi zachodzą wzajemne stosunki i gdzie każdy składnik połączony jest z innymi bezpośrednio lub pośrednio.
Tym co różni poszczególnych autorów analizujących życie polityczne jest
CHARAKTER PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW SYSTEMU:
· D. Easton – są nimi zachowania wiążące się z władczą alokacją deficytowych dóbr lub ciężarów. System polityczny tworzą te INTERAKCJE, które powstają w procesie zmiany (konwersji) żądań i poparć w wiążące decyzje.
· G. Almond i G. Powell – interakcje, które wpływają na użycie legitymowanego przymusu fizycznego, podkreślając, że system składa się z RÓL (a nie jednostek), a jednostki mogą doń wchodzić lub wychodzić przez zmianę ról
rola polityczna - układ orientacji konkretnego aktora politycznego, która określa jego uczestnictwo w procesie interakcji i obejmuje oczekiwania wobec własnego udziału w życiu politycznym oraz wobec udziału tych, z którymi się on styka.
· T. Parsons – obejmuje interakcje, które wiążą się z organizacją i mobilizowaniem zasobów dla urzeczywistnienia celów zbiorowych, stanowiącą funkcję przesądzającą o wyodrębnieniu go spośród innych podsystemów społecznych
· F. Ryszka – zależności (relacje) pomiędzy podmiotami polityki, wedle ich stosunku do władzy, wyrażonego jej posiadaniem lub dążeniem do jej zdobycia.
INTERAKCJA – wzajemne, powtarzalne oddziaływanie na siebie co najmniej dwóch składników systemu społecznego; odnosi się ona zarówno do oddziaływań zachodzących:
· pomiędzy systemem a jego otoczeniem (zewnętrzne)
· wewnątrz sytemu – miedzy aktorami politycznymi podejmującymi grę o realizację określonych interesów; są to tzw. interakcje polityczne - można je rozumieć na dwa sposoby:
1. INTEGRACYJNA TEORIA ROZWOJU SPOŁ – relacja, jaka kształtuje się w procesie realizacji wspólnych celów, wzmacniających określoną wspólnotę polityczną
· interakcja polityczna to współdziałanie na rzecz zbiorowego dobra
2. KOERCYJNA TEORIA ROZWOJU SPOŁ – polityka jako sfera konfliktu interesów
Zdaniem R. Dhala SYSTEM POLITYCZNY pojawia się wtedy, gdy nie wszyscy członkowie społeczeństwa zgadzają się na przyjęte cele i środki działania i gdy jedni chcą zmieniać zachowania drugich.
Wg D. Eastona powód dla którego istnieje system polityczny jest taki, że jednostki lub grupy stawiają zadania, które nie mogą w pełni zaspokojone i wymagają „autorytarnego i legalnego rozstrzygnięcia” opartego na „zorganizowanym wysiłku ze strony społeczeństwa”.
Do rozstrzygnięcia konfliktu spowodowanego niedoborem cenionych dóbr i wymagającego podjęcia wiążącej decyzji konieczne jest uświadomienie zbiorowych celów, zarówno po stronie tych, którzy rozstrzygnięcia takiego domagają się, jak i tych, którzy go dokonują.
System polityczny jest systemem OTWARTYM – komunikującym się z ze swym otoczeniem, przekształcającym je i czerpiącym zeń impulsy niezbędne dla swego istnienia i rozwoju:
1. INTEGRACYJNA TEORIA ROZWOJU SPOŁ – system społeczny dopełnia funkcjonowanie innych systemów, przy jednoczesnym wspomaganiu ich w realizacji zadań. Wszelki konflikt ma negatywne skutki dla systemu społecznego jako całości.
Parsons zakłada ścisły podział funkcji miedzy różnymi podsystemami społecznymi; np. podsystem ekonomiczny i technologiczny pełnią funkcje integracji; kulturowy – utrzymywania wzorców działania; polityka funkcje osiągania celów
2. KOERCYJNA T. R. S. - konflikt jest motorem rozwoju. Otwartość każdego systemu społecznego zawarta jest w jego sprzeczności, w ciągłym powstawaniu i realizowaniu wciąż nowych zadań.
Miedzy systemem a jego otoczeniem stale rodzą się napięcia, które zagrażają egzystencji systemu lub narażają go na działanie w warunkach strasu.
Powstawanie i usuwanie tych napiec jest czynnikiem dynamizującym rozwój społeczny i stanowi kontekst wszelkiej działalności politycznej.
System polityczny jest zdolny do rozwoju przez ciągłe interakcje ze swym OTOCZENIEM:
· zewnętrzne (środowisko międzynarodowe)
· wewnętrzne (środowisko narodowe) – tworzą normy i zachowania wyróżniające podsystem ekonomiczny, kulturowy, prawny i fizyczny
Z obu sfer płyną do ośrodków władzy politycznej informacje i żądania oraz wyrazy poparcia lub dezaprobaty.
Obie sfery podlegają z kolei oddział systemu politycznego, którego wytwory w postaci wiążących decyzji mogą zmienić stan otoczenia.
System polityczny jest zatem kategoria metodologiczną, będąca efektem wydzielenia się pewnej liczby składników złączonych określonymi zależnościami, czyli tworzy pewna uporządkowaną całość
GŁÓWNE ZAŁOŻĘNIE MODELU EASTONA:
1. życie polityczne nie istnieje w próżni – podlega oddziaływaniom zróżnicowanego środowiska
2. ż.p. tworzy system otwarty na oddziaływania, a jednocześnie zdolny do reagowania na zakłócenia powstające w otoczeniu i adaptowania się do warunków, w jakich działa
3. podstawowym źródłem energii są wkłady otoczenia, które przybierają postać: żądań i poparć. Pierwsze – uruchamiają ośrodki decyzyjne do działania, drugie – zapewniają systemowi zasoby konieczne do jego funkcjonowania. Docierają one do systemu za pomocą wejść.
4. podstawowym wytworem systemu są decyzje, przybierające postać oświadczeń i dokonań ośrodków władzy, mające na celu jego adaptację do otoczenia lub wymuszenie na nim zmian.
5. istotą działania systemu politycznego jest ciągły proces przetwarzania wkładów w wytwory >>>> konwersja wewnątrzsystemowa
6. pomiędzy wytworami a wkładami zachodzą relacje sprzężenia zwrotnego
7. głównym efektem istnienia systemu jest redukcja napięć, jakie powstają między żądaniami kierowanymi pod adresem ośrodków władzy a ich decyzjami.
żądania oświadczenia: autorytatywne
symboliczne
poparcia dokonania: autorytatywne
...
BINladen_xp