obietnica. Biblijny B�g to B�g Obietni- cy. Ju� w Ksi�dze Rodzaju Stw�rca daje do zrozumienia, �e w walce cz�owieka z w�- �em - szatanem zwyci�stwo przypadnie cz�owiekowi: "Ono zmia�d�y ci g�ow�" (Rdz 3,15). Po potopie B�g zawiera przy- mierze z Noem i obiecuje sw� wiern� opiek�: "wspomn� na moje Przymierze, kt�re zawar�em z wami i z wszelk� istot� �yw�, z ka�dym cz�owiekiem; i nie b�dzie ju� nigdy w�d potopu na zniszczenie �ad- nego jestestwa" (Rdz 9,15). Historia naro- du wybranego zaczyna si� od obietnicy danej przez Boga ~ Abrahamowi: b�dzie on ojcem licznego plemienia, a jego po- tomstwo posi�dzie ziemi� Kanaan. Na- st�pnie dalsze obietnice wytyczaj� histori� Ludu Bo�ego - obietnica wybawienia z niewoli, obietnica wiecznego trwania do- mu Dawida, powrotu z niewoli, wynisz- czenia nieprzyjaci� (~r 46,27-28). W przekonaniu chrze�cijan Jezus, "Syn" Dawida, realizuje obietnice ST. Jezus za� ze swej strony formu�uje to w s�owach: "Ka�dy, kto �yje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki"; "Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, kt�rego Ja wam po�l� od Ojca, Duch Prawdy, kt�ry od Ojca pochodzi, On b�dzie �wiadczy� o Mnie". Chrze�cijanie s� tak�e lud�mi wiary, dzie�mi obietnicy. Zob. zbawienie. Z. i p. Okre�lenie "nar�d obietnicy" wskazuje Hebrajczyk�w jako dziedzic�s~' obietnicy danej przez Boga Abrahamowi; wiara ich pozostaje niezachwiana, niezale�nie od czasu dziel�cego obietnic� od jej realizacji, mimo okres�w udr�- ki i za�lepienia. Objawienie Bo�e [�ac. revelare = od- s�ania�]. Dla wierz�cych (�yd�w, chrze�ci- jan, muzu�man�w) to B�g podejmuje ini- cjatyw�, aby umo�liwi� poznanie Go na przestrzeni histor��; poznanie to nie jest wi�c rezultatem wysi�k�w cz�owieka. W ST prorocy przekazuj� s�owo Boga, czemu towarzysz� niekiedy wizje symbo- liczne (Ez 1). Po nich autorzy apokalips objawiaj� zamiary Boga; dla jednych i dla drugich B�g jednak pozostaje otoczony tajemnic�. Dla chrze�cijan ostatecznym Objawieniem jest Jezus Chrystus; "Nikt te� nie zna Syna, tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawi�" - m�wi Jezus (Mt 1 1,27). Najlepiej przygotowani na przyj�cie prze- s�ania s� "maluczcy", nie za� odpowie- dzialni przyw�dcy religijni Jego czas�w (Mt 11,25). Objawienie pozostaje niedo- skona�e a� do przyj�cia Chrystusa w chwa- le, u kresu dziej�w (1 Kor 13,8-13). oblicze - oblicze Boga. W sensie do- s�ownym cz�owiek nie mo�e stan�� twarz� w twarz z Bogiem, tak dalece chwa�a Bo�a jest pora�aj�ca: "Nie b�dziesz m�g� ogl�- da� mojego oblicza - m�wi B�g do Moj- �esza - gdy� �aden cz�owiek nie mo�e ogl�da� mego oblicza i pozosta� przy �y- ciu" (W' 33,20; Iz 6,5). Lecz "oblicze" Boga to tak�e Jego niewidzialna obecno�� w �wi�tyni Jerozolimskiej, a og�lniej rzecz bior�c, po�r�d Jego ludu. "Szuka� Bo�ego oblicza" znaczy tyle, co chcie� Go pozna�, �y� w Jego obecno�ci (Ps 27,8-9; 42,3) i zgodnie z Jego prawem (Oz 5,15). Zob. chwa�a Bo�a. obLicze Chrystusa, �wi�te Oblicze. Twarz Jezusa by�a twarz� cz�owieka. Jed- nak, wg Mateusza, Marka i �ukasza, pew- nego dnia Jezus "przemieni� si�" wobec Piotra, Jakuba i Jana: "Twarz Jego zaja- �nia�a jak s�o�ce" (Mt 17,2); jego ludzkie oblicze by�o przyobleczone w chwa�� Bo�� (~ Przemienienie Pa�skie). Zgodnie z tradycj� apokryficzn� jedna z kobiet, kt�ra sz�a za Jezusem w czasie Jego drogi na ~ Golgot�, imieniem Weroni- ka, podesz�a do Niego, wzi�a chust� i otar�a pot i krew sp�ywaj�ce po Jego twa- rzy. Jak podaje Tradycja rysy twarzy zo- sta�y odbite na chu�cie, jest to tzw. chus- ta Weroniki. Po �mierci Jezusa uczniowie owin�li Jego cia�o w p��tno, a twarz okryli ca�unem. W Turynie mo�na ogl�da� p��t- no, nazywane �wi�tym ca�unem, nosz�ce rysy twarzy um�czonego cz�owieka. Wielu chrze�cijan widzi w nich rysy zmar�ego Jezusa. Z. i p. Zas�ania� sobie twarz (TXj 3,6) - gest trwogi wobec Bo�ej transcendencji. Potocznie - nie chcie� ogl�da� szokuj�cej rzeczywisto�ci (u�ycie cz�sto ironiczne). Lit. R.G. Cadou Hel�ne ou le R�gne v�g�tal (1951, Helena, czyli Kr�lestwo �wiata ro�lin); "Zupe�nie sam przygotowuj� si� na zbli�enie do ja�niej�cego oblicza Boga". P. Emmanuel Jacob (1970, Jakub), "Verbe Visage" (Portret s�owny): "Oblicze Chrystusa, jedyne podobie�- stwo. Nigdy nie przestan� odczytywa� z Two- ich warg naszej naj�wi�tszej to�samo�ci". Ikon. Ikona �wi�te Oblicze (XIII w., Moskwa). G. Rouault �wi�te Oblicze (1933, Pary�). ob�oki, jeden z przejaw�w objawiania si� obecno�ci Bo�ej. "A Pan szed� przed nimi podczas dnia jako s�up ob�oku, by ich pro- wadzi� drog�, podczas nocy za�, jako s�up ognia, by im �wieci�" (Wj 13,21-23). W Ksi�dze Wyj�cia w ten spos�b opisa- na jest w�dr�wka Izraelit�w po wyj�ciu z Egiptu. W ST chmury i ob�oki towarzy- sz� ~ teofaniom (Iz 4,5). W NT B�g ob- jawia si� pod postaci� �wietlistego ob�o- ku podczas ~ Przemienienia Pa�skiego (Mt 17,5). W Dziejach Apostolskich Jezus ukazuje si� uczniom po swej �mierci, by im obieca� zes�anie ~ Ducha �wi�tego; a nast�pnie "ob�ok zabra� Go im sprzed oczu" (Dz 1,9). Wed�ug Apokalipsy �w. Jana w chwili powt�rnego przyj�cia Syna cz�owieczego b�dzie On zasiada� jak na tronie na bia�ym ob�oku z sierpem w d�o- ni, gdy� b�dzie to czas �niwa dla ziemi (Ap 14,14). Ikon. Dwie kolumny z br�zu przy wej�ciu do �wi�tyni Salomona w Jerozolimie symbolizo- wa�y kolumny ob�ok�w i ognia towarzysz�ce wyj�ciu Izraelit�w z Egiptu. Scenom przemie- nienia, Wniebowst�pienia i Wniebowzi�cia to- warzysz� ob�oki, przede wszystkim na obrazach w XVI i XVIII w. Ob�oki ognia wyobra�aj� te� przera�aj�c� kar�: N. Bataille Sz�sta tr�ba Apo- kalipsy, tapiseria (XIV w., Angers). W. Turner Pi�ta plaga egipska (1800, Londyn). Zniszczenie Sodomy (1805, Londyn). J. Martin Dzie� gnie- wu (1852, Londyn). obol, moneta grecka o niskiej warto�ci, jedna sz�sta drachmy. Zob. monety. Z. i p. Wdowi grosz (Mt 12,42; �k 21,2). Jezus widz�c, jak biedna wdowa wrzuca do skarbony w �wi�tyni dwie drobne monety (obole, gro- sze), pochwali� jej szczodro��. Potocznie - wdo- wi grosz to skromna, lecz godna podziwu ofiara ubogiego. obrazy [�ac. imago = obraz, wizerunek]. "Nie b�dziesz czyni� �adnej rze�by... Nie b�dziesz oddawa� im pok�onu i nie b�- dziesz im s�u�y�" (Wj 20,4). Dekalog za- brania� jakiegokolwiek przedstawiania ob- razowego. Zakaz ten mia� oddali� Izraeli- t�w od kultu fa�szywych bog�w, a tak�e wzmocni� ide� jedno�ci, transcendencji i duchowo�ci Boga. Zakaz ten nie by� jed- nak absolutny, skoro na Arce Przymierza znajdowa�y si� wizerunki dw�ch cherubi- n�w, a w pewnym okresie sporz�dzono tak�e miedzianego w�a, nie by�y to jed- nak -~ idole, podobne do z�otego ciel- ca; Izraelici nigdy nie sporz�dzali wize- runk�w Boga. �wi�ty Pawe� wyja�nia, �e Chrystus jest obrazem niewidzialnego Bo- ga (Kol 1,15); Boga mo�na wi�c pozna� poprzez Jego Syna, bez potrzeby material- nego przedstawiania Boga. W XV i XVI w. obrazy religijne, malowi- d�a, a tak�e rze�by cz�sto stawa�y si� przedmiotem prawdziwego kultu, kt�ry w oczach pewnej grupy chrze�cijan zakrawa� na ba�wochwalstwo. W okresie reformacji w XVI w. zrezygnowano z oddawania czci obrazom religijnym, a nawet czasami je niszczono. J. Kalwin zaleca� usuwa� ob- razy z miejsc kultu. M. Luter, bardziej umiarkowany, przyznawa� obrazom pewn� warto�� pedagogiczn�. Lit. Ch. Potok My Name Is Asher Lev (1972, Nazywam si� Aszer Lew), powie��, kt�rej g��wnym tematem jest wrogo�� wobec sztuki figuratywnej. Ikon. zob. B�g. obrzezanie, obrz�dowe wyci�cie cz�ci napletka u ma�ych ch�opc�w �ydowskich i muzu�ma�skich. W Bibl�� obrzezanie jest znakiem przymierza mi�dzy Bogiem a Abrahamem (Rdz 17,11). Abraham, po- s�uszny Bogu, dokona� obrzezania swego syna Izaaka �smego dnia po jego urodze- niu (Rdz 21,4). Tak samo post�pi� wo- bec swego syna Izmaela. Zgodnie z Pra- wem (Kpt 12,3) Jezus tak�e by� obrzezany �smego dnia po urodzeniu (�k 2,21). Ko- �ci� pierwotny odrzuci� t� praktyk�. Zda- niem Paw�a obrzezania nie nale�y sto- sowa� na ciele, powinno to by� "obrzeza- nie serca", takie, kt�re bierze si� z Ducha, nie za� z litery, jak ju� nauczali prorocy (~r 4,4). Ikon. Rze�bione drzwi z br�zu w katedrze w Benewencie (XIII w.). A. Mantegna (1468, Florencja). L. signorelli (XV w., Londyn). G. Bellini (1510, Londyn). Ph. Quentin (1635, Dijon). F. de Zurbar�n (1639, Grenoble). Gu- ercino (ok. 1640, lyon). oczyszczenie, obrz�d zapewniaj�cy osobom, przedmiotom lub miejscom ry- tualn� czysto��. Dokonywano go przez obmycie i ofiar�. Ka�da kobieta �ydow- ska po urodzeniu dziecka mia�a obowi�zek stawi� si� w �wi�tyni w celu oczyszczenia. W czterdzie�ci dni po urodzeniu ch�opca, w osiemdziesi�t sze�� dni po urodzeniu dziewczynki, by�a zobowi�zana z�o�y� ba- ranka lub par� synogarlic w ofierze ca�o- palnej jako ofiar� przeb�agaln� (Kp� 12). Zob.: nieczysto��; przebaczenie. oddalenie �ony, rozw�d. W przypad- ku rozwodu kobiecie wr�czano list rozwo- dowy, na dow�d jej oddalenia, kt�ry po- zwala� jej powt�rnie zawrze� zwi�zek ma�- �e�ski. W czasach ST m�� mia� prawo oddali� �on�, kiedy "znajdzie w niej co� odra�aj�cego" (Pwt 24,1-4), o�wiadcza�, �e nie jest ju� ona jego �on� i wr�cza� jej list rozwodowy (Oz 2,4). Ma��e�stwo by- �o w Izraelu rozwi�zywalne tylko ze stro- ny m�a. Powodami rozwodu mog�y by� bezdzietno��, cudzo��stwo, niezadowole- nie, k��tliwo��. W epoce NT rozw�d by� szeroko praktykowany, przynajmniej przez zhellenizowanych �yd�w, a inicjatyw� roz- wodow� mog�a podj�� r�wnie� �ona (Mk 10,12). Jednak Jezus pot�pi� rozwody (Mk 10,2-12; �k 16,18), poniewa� m�- czyzna i kobieta stanowi� w ma��e�stwie "jedno cia�o". W islamie oddalenie �ony jest wy��cz- nie prawem m�czyzny. Oddalona kobie- ta odzyskuje wolno��, prawo przewiduje okres trzech miesi�cy, kiedy pozostaje ona na utrzymaniu m�a, kt�ry przed up�y- wem tego terminu mo�e jeszcze zmieni� sw� decyzj�. Odkupiciel - odku...
waldiizet