PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

Gminy Wizna

ZESPÓŁ WYKONAWCÓW

dr Joanna Ejdys                                          – wykonawca

mgr Agata Lulewicz                            – wykonawca

mgr Bogumiła Powichrowska              – wykonawca

mgr Joanna Tarasiuk                            – wykonawca

Białystok, maj 2004
SPIS TREŚCI

1. WPROWADZENIE              4

1.1. Podstawa prawna opracowania              4

1.2. Założenia              4

1.3. Metodyka prac              6

1.4. Wytyczne i limity              11

2. CHARAKTERYSTYKA GMINY WIZNA              15

2.1. Położenie administracyjne              15

2.2. Ludność              16

2.3. Działalność gospodarcza              17

2.4. Infrastruktura drogowa              18

2.5. Finanse              18

3. STAN ŚRODOWISKA GMINY              24

3.1. Klimat, krajobraz, rzeźba oraz i formy użytkowania terenu              24

3.2. Zasoby i warunki glebowe              27

3.3. Zasoby wodne              30

3.4. Zasoby surowców mineralnych              31

3.5. Zasoby leśne              33

3.6. Obszary chronione              34

3. 7. Jakość wód              35

3.8. Jakość powietrza atmosferycznego              39

4. ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO              40

4.1. Zanieczyszczenia powietrza              40

4.2. Zanieczyszczenia wód              42

4.3. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi              43

4.4. Hałas              44

4.5. Promieniowanie              45

4.6. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska              46

4.7. Zagrożenia zewnętrzne              47

5. TECHNICZNA INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA              48

5.1. Urządzenia ochrony powietrza              48

5.2. Urządzenia wodociągowo – kanalizacyjne              48

5.3. Unieszkodliwianie odpadów              50

6. ANALIZA SWOT              51

7. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY WIZNA              54

7.1. Misja              54

7.2. Cele programu ochrony środowiska do 2011 roku              54

8. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA W LATACH 2004 – 2007              55

8.1. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego              55

8.2. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego              55

8.3. Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych              57

8.4. Działania systemowe              57

9. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W LATACH 2004-2007              59

10. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA              69

10.1. Instrumenty polityki ochrony środowiska              69

10.2. Instrumenty prawne              69

10.3. Instrumenty ekonomiczne              75

10.4. Finansowanie zadań              78

10.5. Monitoring wdrażania programu              81

SPIS TABEL              83

SPIS SCHEMATÓW              84

LITERATURA              85

1. WPROWADZENIE

1.1. Podstawa prawna opracowania

              Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska, (Dz.U. z 2001r. nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami) nałożyła na samorząd gminny obowiązek sporządzania gminnych programów ochrony środowiska, które są następnie uchwalone przez Radę Gminy. Programy te opracowywane są co 4 lata.

1.2. Założenia

              Program Ochrony Środowiska Gminy Wizna wykonano przyjmując następujące założenia wyjściowe:

1.      Program został opracowany w zgodzie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju, tzn. określone w nim działania na rzecz ochrony środowiska i przyrody oraz racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych uwzględniają wymagania
i potrzeby społeczne i gospodarcze.

2.      Program uwzględnia zasady polityki ekologicznej państwa, a w szczególności (obok zasady zrównoważonego rozwoju):

·         zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:

-        zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT),

-        recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania,

-        zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC),

-        wprowadzanie prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji i Responsible Care itp.

·         zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczającą uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi.

3.      Struktura Programu powinna nawiązuje do ustaleń art. 14 i 17 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz struktury „Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, a więc powinien określa:

·         cele i priorytety ekologiczne oraz rodzaj i harmonogram działań proekologicznych w zakresie:

-        poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego (ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, ochrona powietrza, gospodarowanie odpadami, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przed hałasem, wibracjami
i promieniowaniem, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne, zapobieganie poważnym awariom),

-        ochrony dziedzictwa przyrodniczego (m.in.: ochrona przyrody i bioróżnorodności ochrona krajobrazu, ochrona lasów),

-        racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki, racjonalna eksploatacja lasów, ochrona zasobów kopalin);

-        zadań o charakterze systemowym (przyszłościowy rozwój społeczno-gospodarczy w kontekście ochrony środowiska, w tym systemy zarządzania środowiskowego
i włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych, edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska, współpraca ponadlokalna).

·         narzędzia i instrumenty realizacji programu (wzmocnienie instytucjonalne, ramy prawa – w zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne, powiązania formalne i merytoryczne z analogicznym programem niższego i wyższego szczebla administracyjnego w celu zapewnienia regionalnej spójności programów, mechanizmy finansowania ochrony środowiska, dostęp do informacji i udział społeczeństwa);

·         nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i źródła finansowania) i jednostki odpowiedzialne za wykonanie zadań;

·         sposoby kontroli realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu, procedury weryfikacji programu).

4.      Określone w Programie cele są kompatybilne z celami ochrony środowiska na szczeblu krajowym i regionalnym oraz zaleceniami Unii Europejskiej.

5.      Program spełnia warunki pozyskania wsparcia finansowego z Unii Europejskiej tj. z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, które w głównej mierze udzielane będzie jednostkom samorządu terytorialnego na realizację inwestycji ekologicznych. Z tego też względu program jest zgodny z dokumentami programowymi, które będą stanowiły podstawę otrzymania takiego wsparcia, a więc z:

·         Komponentem środowiskowym Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego,

·         Dokumentem programowym dla Funduszu Spójności w części dotyczącej środowiska,

·         Sektorowym Programem Operacyjnym „Ochrona Środowiska i Gospodarka Wodna”.

6.      Program jest skorelowany z programem ochrony środowiska powiatu łomżyńskiego.

7.      Program jest dokumentem pozwalającym na podejmowanie racjonalnych działań na rzecz ochrony środowiska i przyrody przez władze gminy i podmioty gospodarcze.

8.      Program został opracowany w perspektywie czasowej roku 2011 i w zgodzie art. 14 i 17 ustawy Prawo ochrony środowiska, wyodrębnione zostały podokresy 2004-2007, dla którego został opracowany plan operacyjny oraz 2008-2011 obejmujący działania perspektywiczne.

9.      Plan operacyjny na lata 2004-2007, będący częścią Programu, zawiera szczegółowo opisane zadania własne gminy i zadania koordynowane.

1.3. Metodyka prac

              Ze względu na ograniczenia czasowe Program sporządzono metodą ekspercką. Konsultacje treści Programu dokonane zostaną jedynie na szczeblu władz gminy.

Procedura opracowania Programu składa się z następujących etapów:

Etap 1.      Opracowanie metodyki sporządzania programu w celu zapewnienia merytorycznej jakości programu.

Etap 2.      Zbieranie informacji: o gminie, jej otoczeniu, wymaganiach prawnych w zakresie ochrony środowiska, wytycznych w zakresie ochrony środowiska z programów i polityk centralnych i regionalnych. Produktem tego etapu będzie ogólna charakterystyka gminy, diagnoza walorów i zasobów środowiska, stanu środowiska i źródeł jego zagrożeń oraz określenie limitów i wytycznych w zakresie ochrony środowiska, niezbędnych do poprawnego dokonania analizy SWOT, określenia celów i priorytetów.

Etap 3.      Analiza SWOT uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych ochrony środowiska w gminie, która pozwoli na określenie strategii ochrony środowiska (misja, cele) do 2011 roku. Uwzględniać ona będzie wyniki diagnozy oraz informacje o limitach środowiskowych wynikających z kryteriów formalnych, porównawczych i funkcjonalnych.

Etap 4.      Określenie misji i celów Programu ze wskazaniami na priorytety inwestycyjne i pozainwestycyjne. Cele zostaną ujęte w czterech blokach tematycznych:

-  ochrona dziedzictwa przyrodniczego,

-  jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne,

-  racjonalne użytkowanie zasobów,

-  działania o charakterze systemowym.

Etap 5.      Opracowanie programu operacyjnego na lata 2004-2007 wraz z harmonogramem i nakładami finansowymi oraz celów i kierunków działań na lata 2008-2011. Zostanie zdefiniowana lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w najbliższych czterech latach, ważnych w skali gminy. Dodatkowym źródłem informacji (oprócz źródeł wymienionych w etapie poprzednim) dla sporządzenia programu operacyjnego będzie lista przedsięwzięć planowanych przez powiat i inne podmioty.

Etap 6.      Opracowanie systemu zarządzania Programem. W tym etapie zostanie zaproponowany system zarządzania realizacją programu.

...