WYKŁAD 1
OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA
Niewydolność oddechowa – stan, gdy zaburzenia czynnościukładu oddechowego doprowadzają do upośledzenia wymiany gazowej w płucach i do spadku stężenia parcjalnego tlenu poniżej 60 mmHg (8,0 kPa) (hipoksemia) lub wzrostu ciśnienia dwutlenku węgla powyżej 45 mmHg (6,0 kPa) (hiperkapnia).
Ostra niewydolność oddechowa jest ciężką postacią ostrego uszkodzenia płuc (acute lung injury – ALI), spowodowanego nagłym nieswoistym, rozlanym odczynem zapalnym w płucach, z towarzyszącym wzrostem przepuszczalności naczyń płucnych dla wody i białka.
Prawidłowy oddech musi:
ñ zaopatrywać krew w tlen.
ñ uwalniać krew od nadmiaru CO2 z szybkością dostosowaną do aktualnych potrzeb metabolicznych
Do zapewnienia prawidłowego składu gazów we krwi tętniczej konieczne są:
ñ dostateczna wentylacja płuc – umożliwiająca utrzymanie pożądanego składu powietrza pęcherzykowego.
ñ dostateczne ukrwienie (perfuzja) pęcherzyków płucnych
ñ prawidłowa grubość przegrody pęcherzykowo- włośniczkowej
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA – to stan upośledzenia (w stosunku do potrzeb metabolicznych) wymiany gazów w płucach .
ñ powoduje we krwi tętniczej obniżenie ciśnienia tlenu (<PaO2) i podwyższenie ciśnienia(>Pa CO2)
W warunkach prawidłowych:
ñ wysycenie krwi tętniczej tlenem wynosi 95-99%
ñ ciśnienie parcjalne dwutlenku węglą PaCO2: 35-45mmHg
NIEWYDOLNOSC ODDECHOWA
I OSTRA
ñ rozwija się nagle, przebieg gwałtowny
ñ niebezpieczeństwo zagrożenia życia
ñ wymaga szybkiego rozpoznania i intensywnej terapii
II PRZEWLEKŁA
ñ rozwija się powoli, w sposób przewlekły.
ñ możliwe jest częściowe przystosowanie się organizmu do niedotlenienia i kwasicy oddechowej
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA
I Hipoksemiczna
ñ przeważnie związana z uszkodzeniem miąższu płuc
ñ PaO2 : obniżony (< 60mm Hg)
ñ PaCO2: < obniżony lub prawidłowy
II Hiperkapniczna
ñ jest wynikiem zmniejszonej wentylacji i/lub zwiększenie wytwarzania CO2
ñ PaCO2>45mmHg PaO2 < obniżone
NIEWYDONOŚĆ ODDECHOWA
Obturacyjna:
ñ rozwija się w wyniku upośledzonej drożności dróg oddechowych
Nieobturacyjna:
ñ restrykcyjna – w wyniku zmian w miąższu płucnym
ñ hipodynamiczna – w wyniku depresji ośrodka oddechowego, osłabienia lub porażenia mięśni oddechowych bądź zaopatrujących je dróg nerwowych.
PRZYCZYNY OSTREJ NIEWYDOLNOSCI ODDECHOWEJ
ñ Długotrwała, głęboka śpiączka: schorzenia i urazy mózgu zatrucia lekami nasennymi (barbiturany), zatrucie tlenkiem węgla (blokada Hb)
ñ Choroby rdzenia kręgowego i nerwów ruchowych: poliomyelitis, porażenie opuszkowe, urazy rdzenia kręgowego
ñ Niewydolność mięśni oddechowych: rozległe złamania żeber, zatrucia pestycydami fosfoorganicznym, zatrucia kurarą, miastenia gravis.
ñ Wzmożone napięcie mięśni szkieletowych obejmujące mięśnie oddechowe: padaczka, tężec, choroby przebiegające z częstymi długotrwałymi napadami uogólnionych drgawek
ñ Upośledzenie drożności dróg oddechowych: obrzęk krtani, ciało obce w krtani, tchawicy, ucisk tchawicy z zewnątrz przez krwiak, choroby przebiegające z kurczem oskrzeli – stan astmatyczny, zwężenie oskrzeli, nadwrażliwość na leki (penicillina, środki kontrastu)
ñ Zmniejszenie powierzchni oddechowej płuc: zespól ostrej niewydolności oddechowej u dorosłych ( ARDS), obrzęk płuc, odma opłucnej, płyn w jamie opłucnej (zmniejszenie rozszerzalności płuc), zatorowość płucna
LECZENIE:
CEL:
ñ przywrócenie prawidłowej wymiany gazowej w płucach
ñ wybór metody postępowania zależy od mechanizmu powodującego ostrą niewydolność oddechową
Metody bez przyrządowe – nie zabezpieczające drożności dróg oddechowych w sposób trwały.
◦ Usunięcie płynnych i stałych ciał obcych zalegających w drogach oddechowych
◦ Ułożenie w pozycji bezpiecznej (bocznej podpartej)
◦ Odgięcie głowy ku tyłowi
◦ Rękoczyn Esmarcha
Przyrządowe metody przywracania drożności dróg oddechowych
◦ Rurka ustno-gardłowa lub nosowo-gardłowa.
◦ Intubacja dotchawicza.
Zabiegowe metody przywracania drożności dróg oddechowych
◦ Konikotomia- przecięcie więzadła pierścienno- tarczowego
◦ Tracheotomia.
LECZENIE OSTREJ NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ OBEJMUJE:
ñ Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych
ñ Tlenoterapia
ñ Mechaniczna wentylacja
ñ Usunięcie przyczyny ostrej niewydolności oddechowej
PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA
Definicja: Rozwija się stopniowo i nie jest w pełni odwracalna
PRZYCZYNY
ñ Choroby przebiegające z obturacją oskrzeli:
◦ przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
◦ astma
ñ Przewlekłe choroby śródmiąższowe płuc:
◦ pozapalne zwłóknienia i marskość płuc
◦ pylice płuc
ñ Nowotwory układu oddechowego (pierwotne, przerzutowe)
ñ Zniekształcenia klatki piersiowej (kifoskolioza)
ñ Choroby układu nerwowego i mięśni
◦ stwardnienie rozsiane (SM)
◦ przewlekłe polineuropatia, miopatie (dystrofie mięśniowe)
ñ Choroby układu sercowo-naczyniowego
◦ przewlekła zatorowość płucna
◦ sinicze wady serca i dużych naczyń
◦ przewlekła niewydolność serca
OBJAWY:
ñ duszność wysiłkowa/ spoczynkowa
ñ zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego
ñ senność, bóle głowy (gdy- hiperkapnia)
ñ objawy choroby podstawowej ( POChP-kaszel)
BADANIE PRZEDMIOTOWE
ñ konsekwencje hipoksemii: tachypnoe, tachykardia, sinica, palce pałeczkowate, objawy niewydolności prawej komory serca.
ñ hiperkapnia- poszerzenie naczyń, zaczerwienienie skóry i spojówek
ñ zwiększony wysiłek dodatkowych mięśni oddechowych (przerost) wdechowe ustawienie klatki piersiowej
ñ objawy choroby podstawowej
W BADANIACH DODATKOWYCH:
ñ RKZ: hiperkapnia, kwasica oddechowa.
ñ Morfologia krwi- poliglobulia (zwiększenie: liczby erytrocytów, hematokrytu, hemoglobiny)
POWIKŁANIA:
ñ nadciśnienie płucne
ñ niewydolność prawokomorowa
ñ poliglobulia (Ht > 55%) i zespół nadmiernej lepkości krwi
ñ niefarmakologiczne
ROZSZERZENIE OSKRZELI
Definicja: patologiczne, nieodwracalne (workowate lub cylindryczne) rozszerzenia oskrzeli, w wyniku uszkodzenia ściany oskrzeli w następstwie obecności ropnego zapalenia w zatkanym oskrzelu.
OBJAWY KLINICZNE:
ñ przewlekły kaszel z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny- szczególnie rano, po zmianie pozycji ciała „pełnymi ustami”
ñ nawracające zapalenia płuc
ñ okresowo krwioplucie i ból opłucnej
ñ zaawansowane stadium- niewydolność oddechowa, narastająca duszność, sinica, palce pałeczkowate i serce płucne
BADANIE PRZEDMIOTOWE:
ñ rzężenia wilgotne
ñ obturacyjne: zaburzenia wentylacji
ñ krwawienia płucne
ñ ropień płuca
ñ ogniska bakteryjne przerzutowe (ropień mózgu)
ñ skrobiawica (Amyloidoza, inaczej skrobiawica lub betafibryloza – schorzenie polegające na pozakomórkowym odkładaniu różnych rodzajów biologicznie nieaktywnego białka o budowie nierozgałęzionej i konfiguracji β, dającego charakterystyczny obraz rentgenowski, uogólnione lub zlokalizowane narządowo, najczęściej w nerkach, wątrobie, śledzionie.
ñ zachowawcze – antybiotykoterapia, drenaż ułożeniowy, szczepienia ochronne (grypa) toaleta drzewa oskrzelowego”- drenaż ułożeniowy
ñ chirurgiczna resekcja tkanki płucnej w jednostronnym umiejscowieniu
PRZEWLEKŁE ZAPOROWE CHOROBY DRÓG ODDECHOWYCH
1. Przewlekłe zapalenie oskrzeli
2. Astma oskrzelowa
3. Rozedma płuc
PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSKRZELI
Definicja: gdy w dwóch kolejnych latach wystąpił kaszel produktywny (z odkrztuszaniem)m przez co najmniej 3 miesiące w roku .
Patologia: zniszczony nabłonek à zanik błony śluzowej oskrzelià ścieczenie ściany oskrzelaà zapadanie się oskrzela (pozaoskrzelowe zatkanie) przy forsownym wydechu z zaburzeniem wentylacji.
Przewlekłe proste zapalenie oskrzelià przewlekłe zaporowe zapalenie oskrzelià rozedma płuc a) à nadciśnienie tętnicze + serce płucne b)à niewydolność oddechowa
OBJAWY kaszel, odkrztuszanie, duszność-początkowo wysiłkowa à spoczynkowa
Badanie przedmiotowe: szmer pęcherzykowy zaostrzony/osłabiony, świsty, furczenia
ASTMA OSKRZELOWA
Definicja: napadowa duszność wydechowa, wywołana obrzękiem i kurczem błony śluzowej oskrzeli, oskrzelików oraz zaleganie gęstej wydzieliny w oskrzelach.
Objawy:
ñ napadowa duszność wydechowa – uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych
ñ objawy towarzyszące – kaszel, lęk
Przedmiotowo nad polami płucnymi:
ñ odgłos opukowy bębenkowy (podobny do odgłosu w rozedmie płuc)
ñ szmer pęcherzykowy słabo słyszalny, wydłużona faza wydechowa, świsty, furczenia
ñ Po ustąpieniu napadu duszności w/w objawy znikają.
Leczenie:
ñ Objawowe:
◦ Inhalacje – glikokortykosteroidy, beta 2-sympatykomimetyki,
◦ doustnie – teofilina, glikokortykosteroidy
◦ antybiotykoterapia (infekcja)
ñ Leki rozszerzające oskrzela:
◦ beta 2 sympatykomimetyki (pobudzające receptory beta-adrenergiczne)
◦ parasympatykolityczne (antycholinergiczne)
◦ pochodne teofiliny (mięsień sercowy: chronotropowo, inotropowo dodatnio)
ñ Glikokortykosteroidy
ñ...
potacz