ADMINISTRACJA
Cele o charakterze publicznym w każdym państwie realizowane są przez administrację publiczną. Są to między innymi: zapewnienie bezpieczeństwa, opieka zdrowotna, ewidencja ludności, przeciwdziałanie bezrobociu, itp. Zadania te wykonywane są przez dwa niezależne piony administracji publicznej, którymi są: administracja rządowa czyli podległą Radzie Ministrów i administracja samorządowa.
Administracja samorządowa – tworzona jest na lokalne potrzeby mieszkańców. Od momentu reformy administracyjnej, która weszła w życie 01-01-1999r. administracja samorządowa jest trzystopniowa.
1. Na najniższym jej szczeblu znajdują się gminy. Jest ich obecnie w Polsce ok. 2,5 tys. . Gmina jako najniższa jednostka samorządu posiada organy, którymi są: wybierana przez mieszkańców rada gminy oraz zarząd. Na czele zarządu gminy stoi wójt (w gminach wiejskich), burmistrz (w gminach miejskich, gdzie liczba mieszkańców nie przekracza 100 tys. osób) albo prezydent w dużych miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. Obecnie również wybory wójtów, burmistrzów, czy prezydentów odbywają się za pośrednictwem wyborów bezpośrednich oznacza to,. iż mieszkańcy gminy sami wybierają kandydata na to stanowisko, a nie jak miało to miejsce dotychczas, kiedy wyboru tego dokonywała rada gminy. Bierne prawo wyborcze (prawo kandydowania) w wyborach na wójta, burmistrza, prezydenta mają osoby, które ukończyły 25 rok życia.
Pomimo, iż decyzje dotyczące gminy podejmowane są zasadniczo przez zarząd i radę gminy, również sami mieszkańcy mogą kierować jej sprawami poprzez udział w referendum gminnym. Jednakże aby decyzje powzięte w ten sposób przez mieszkańców były wiążące muszą być spełnione pewne warunki. W szczególności w referendum musi wziąć udział co najmniej 30 % mieszkańców, a za jednym z proponowanych rozwiązań zagłosować musi ponad ½ biorących udział w głosowaniu.
W gminach mogą być tworzone jednostki pomocnicze w postaci: dzielnic (w gminach miejskich) sołectwa (tworzone mogą być w gminach wiejskich) lub osiedla. O powołaniu jednostek pomocniczych w gminie decyduje rada gminy, a tworzone są one w celu, aby decyzje dotyczące gminy podejmowane były jak najbliżej mieszkańców.
Na każdą gminę w Polsce nałożony jest obowiązek wykonywania pewnej puli zadań, które mają charakter zadań własnych, między innymi: prowadzenia szkół: podstawowych, gimnazjów, bibliotek, przedszkoli, utrzymania dróg, kanalizacji, ochrona przeciwpożarowa. Oprócz zadań własnych gminy mogą wykonywać zadania przekazane im przez administrację rządową i są to tzw. zadania zlecone.
2. Powiaty w założeniu mają tworzyć struktury łączące gminy powiązane z sobą gospodarczo, historycznie, kulturowo. Wykonują one wyspecjalizowane zadania, które nie mogłyby być wykonywane przez pojedyńcze gminy, ze względu na ich zbyt mały potencjał. Do zadań powiatów należy miedzy innymi prowadzenie szkół ponadpodstawowych, artystycznych, specjalistycznych, zadania z zakresu geodezji, transportu międzygminnego, bezpieczeństwa – policja i straż pożarna. Powiaty w Polsce dzielą się na powiaty grodzkie, czyli miasta na prawach powiatu – a więc gminy miejskie, które wykonują obok swoich zadań jako gminy zadania przewidziane dla powiatu oraz powiaty ziemskie – zupełnie niezależne od gmin jednostki samorządu terytorialnego. Obecnie funkcjonuje 308 powiatów ziemskich i 65 miast na prawach powiatu (powiatów grodzkich). Przeciętny polski powiat składa się 8 gmin i zamieszkały jest przez ok. 80 tys. mieszkańców.
Podobnie jak ma to miejsce w gminach również w powiatach działają: zarząd na czele którego stoi starosta oraz rada powiatu wybierana przez mieszkańców. Organy te podejmują decyzje w sprawach zastrzeżonych do kompetencji powiatu.
Najwyższym szczeblem w strukturze administracji samorządowej są województwa samorządowe. Reforma administracji, którą wprowadzono w życie 1-01-1999r. wprowadziła zamiast dawnych 49 województw 16 dużych województw. Przeciętne województwo zamieszkuje 2,4 mln. Mieszkańców, a w ich imieniu decyzje podejmują organy, którymi są w województwie; sejmik województwa, który tworzą radni pochodzący z wyboru oraz zarząd na czele którego stoi marszałek województwa.
Administracja rządowa dzieli się na administrację naczelną – czyli Radę Ministrów (rząd), której właściwość działania rozciąga się na obszar całego kraju i która to działa na podstawie umocowania zawartego w konstytucji oraz administrację centralną – którą tworzą organy nie wchodzące w skład rządu a powstałe w wyniku rozwoju administracji. Co więcej w przeciwieństwie do administracji naczelnej – powołanie tych organów, nie zostało przewidziane w konstytucji. Oprócz administracji rządowej naczelnej i centralnej występuje także administracja rządowa terenową, która może być administracją ogólną lub specjalną: zespoloną lub niezespoloną.
Przedstawicielem ogólnej administracji rządowej w województwie jest wojewoda. Pod jego kierownictwem w każdym województwie działa ok. 15 służb, inspekcji i straż, np. policja, straż pożarna, inspekcja handlowa, kuratorium oświaty, itp., które to jednostki tworzą administrację zespoloną. Część administracji rządowej w terenie nie podlega wojewodzie – jednostki te tworzą administrację specjalną – niezespoloną, która podlega bezpośrednio właściwym ministrom. Przykładowo administrację niezespoloną tworzą: aparat skarbowy – urzędy i izby skarbowe podległe bezpośrednio Ministrowi Finansów, .urzędu celne i statystyczne, które nie podlegają wojewodzie ale właściwemu ministrowi.
Każdy z nas załatwia przed organami administracji zarówno samorządowej jak i rządowej wiele spraw, do których należą między innymi: sprawy meldunkowe, wydawanie dowodów osobistych, paszportów, zezwoleń na wycinkę drzew lub krzewów, zezwoleń na organizację imprezy masowej (np. koncertu).
Przykładowo do spraw załatwianych przez administrację samorządową należą sprawy meldunkowe. Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba przebywająca pod określonym adresem dłużej niż 3 doby posiada tzw. obowiązek meldunkowy. Obowiązek ten powinien zostać wykonany najpóźniej przed upływem 4 doby: Przy dopełnianiu obowiązku meldunkowego należy przedstawić dokument stwierdzający naszą tożsamość – dowód osobisty.
Zameldowanie może nastąpić:
a) na pobyt czasowy – gdy osoba zamierza przebywać w danej miejscowości pod danym adresem bez zamiaru stałego pobytu. Pobyt czasowy zasadniczo powinien trwać do 2 miesięcy. Po upływie tego okresu jeżeli przebywamy w danej miejscowości pod konkretnym adresem powinniśmy dokonać zameldować się tam na pobyt stały. Jednakże jeżeli ktoś przebywa lub zamierza przebywać poza miejscem stałego zamieszkania ponad 2 miesiące, a jest to wynikiem:
1. kształcenia (np. studia)
2. leczenia (np. sanatorium)
3. wypoczynku
4. odbywania służby wojskowej
nie jest obowiązany do zameldowania w danej miejscowości się na pobyt stały.
b) na pobyt stały – gdy osoba zamieszkuje w danej miejscowości pod danym adresem i zamierza tam stale przebywać. Aby organ meldunkowy (gmina) dokonał zameldowania osoby na pobyt stały musi ona przedstawić potwierdzenie wymeldowania z poprzedniego miejsca stałego pobytu.
Można mieć tylko jedno miejsce stałego pobytu.
Jak wcześniej wspomnieliśmy przy składaniu wniosku o zameldowanie należy okazać dokument tożsamości. Jest nim dowód osobisty. Dowody osobiste to dokumenty potwierdzające naszą tożsamość (czyli najważniejsze dane o nas jako osobie fizycznej takie jak: imiona i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, stan cywilny, płać wzrost, kolor oczu, numer PESEL, którego przedostatnia 10 cyfra wskazuje na płeć posiadacza dowodu – numery parzyste i 0 nadawane są kobietom) jak i fakt posiadania przez nas obywatelstwa polskiego. Prawo posiadania dowodu osobistego mają obywatele polscy, którzy ukończyli 18 rok życia. Jednakże nawet przed ukończeniem 18 roku życia możemy, a w pewnych wypadkach musimy posiadać dowód osobisty. Możliwość uzyskania dowodu osobistego nabywamy z chwilą ukończenia 13 roku życia, natomiast obowiązek ich posiadania ciąży na nas od ukończenia 15 roku życia gdy, jesteśmy zatrudnieni lub nie zamieszkujemy wspólnie z rodzicami. Dowód ważny jest przez 10 lat od dnia wydania. Dowody osobiste wydane osobom po ukończeniu 65 roku życia ważne są bezterminowo. Dowody wydawane są przez gminy, które pobierają z tego tytułu opłatę w wysokości 30 zł. Obowiązek zwrotu dowodu powstaje z chwilą:
a) śmierci jego posiadacza
b) utraty obywatelstwa polskiego
Od 1.01.2001 wydawane są nowe dowody osobiste. Nowy dokument – wielkości karty kredytowej – ma formę karty poliwęglowej wypełnianej laserowo i wyposażonej w 30 różnych zabezpieczeń mających za zadanie uniemożliwić jego fałszerstwo. Zakłada się, że do 2008 r. wszyscy Polacy będą już posiadać nowe dowody osobiste.
Drugim dokumentem, na podstawie którego można określić tożsamość obywatela polskiego jest paszport. Paszporty podobnie jak dowody osobiste ważne są 10 lat, jednakże nawet utrata ważności paszportu nie pozbawia jego posiadacza prawa przybycia na podstawie tego paszportu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Organami administracji zajmującymi się sprawami paszportowymi są; wojewodowie, a poza granicami kraju konsulowie. Ci drudzy wydają osobom, które zagubiły lub którym skradziono za granicą paszport specjalne paszporty tymczasowe – umożliwiające powrót do kraju. Paszport może upoważniać także prawo do przekraczania granic przez dzieci jego posiadacza, które nie ukończyły szesnastu lat, a odbywające podróż pod opieką posiadacza paszportu.
Przepisy administracyjne regulują również np. kwestie związane z wycinką drzew i krzewów. I tak właściciel gruntu, który chce usuną ze swojej posesji drzewo musi uzyskać zezwolenie z gminy. Zezwolenie nie jest wymagane na usunięcie drzew owocowych, na plantacjach oraz w wieku poniżej 5 lat. Jeżeli właścicielem gruntu jest osoba prawna to usunięcie drzewa lub krzewu będzie wiązało się z koniecznością uiszczenia opłaty, której wysokość zależna będzie od obwodu pnia na wysokości 130 cm, oraz gatunku drzewa. Opłaty pobierane za wydanie zezwolenie na wycinkę drzew zasilają gminny fundusz ochrony środowiska.
Podobnie zorganizowanie w gminie imprezy (np. koncertu) w której ma wziąć udział ponad 1000 osób lub tylko 300 gdy odbywa się ona a w pomieszczeniu zamkniętym wymaga uzyskania zezwolenia. Wniosek w tej sprawie należy złożyć w gminie na co najmniej 14 dni poprzedzających imprezę. Złożony wniosek rozpatrywany jest w ciągu 7 dni.
Składając wniosek o zameldowanie lub o wydanie dowodu osobistego, o rejestracje samochodu itp. pojawia się pytanie w jakim terminie powinna być załatwiana w urzędzie nasza sprawa. Generalna reguła obowiązująca w postępowaniu administracyjnym mówi, iż każdy wniosek skierowany do urzędu powinien być, jeżeli nie wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego (uzyskania przez urzędników dodatkowych niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy informacji) załatwiony niezwłocznie tzn. „od ręki”. Sprawy bardziej skomplikowane, wymagające zgromadzenia dodatkowych informacji niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy , powinny być załatwiane przez urzędy w ciągu 1 miesiąca. W sprawach najbardziej skomplikowanych decyzja może być wydana maksymalnie po upływie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Upływ tych terminów i nie załatwienie naszej sprawy może być podstawą złożenia przez nas skargi na bezczynność urzędników.
Krótszy jest czas w jakim powinniśmy uzyskać z urzędu jakiekolwiek zaświadczenie. W tym przypadku termin załatwienia sprawy nie powinien przekroczyć 7 dni.
Postępowanie administracyjne jest II instancyjne, skutkiem czego osoba nie zadowolona z decyzji wydanej przez organ administracji może w terminie 14 dni złożyć odwołanie od decyzji. Odwołanie takie zawsze należy składać za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzję do organu stopnia wyższego.
Rozstrzygnięcia organów administracji (decyzje), jeżeli są już ostateczne tzn. wyczerpana została droga instancji podlegają kontroli specjalnego sądu - Naczelnego Sądu Administracyjnego. Aby uruchomić sądową drogę kontroli wydanej decyzji administracyjnej należy złożyć w terminie 30 dni od wydania ostatecznej decyzji skargę do NSA w Warszawie lub jednego z 10 ośrodków zamiejscowych zlokalizowanych w największych polskich miastach. Przykładowo w Krakowie ośrodek zamiejscowy znajduje się na ul. Topolowej 4 i obejmuje właściwością obszar województwa małopolskiego i świętokrzyskiego.
administracja publiczna
Administracja
samorządowa
gminy
Jednostki pomocnicze gminy
Powiaty
Województwa
Administracja rządowa
...
lestan