14 Część I. Podstaw/finansów
Ze względu na konstrukcję, fundusze dzielą się na:
• otwarte (open-end) - które stale obracają wyemitowanymi jednostkami uczestnictwa. Ilość jednostek uczestnictwa jest zmienna, a ich wartośćzależy od bieżącej wartości aktywów netto funduszu, W Polsce działajągłównie tego typu fundusze, np. rodzina funduszy Pioneer,
• zamknięte (ctosed-end) - mają często postać spółki akcyjnej o stałymkapitale. Raz emitują udziały (certyfikaty inwestycyjne) i nie są zobowiązane do ich odkupienia - można je zbyć jedynie poprzez odsprzedaż, np. nagiełdzie. Wartość udziałów zależy więc od popytu i podaży na nie, np. notowań funduszu na giełdzie, stąd silna presja na wysoki zwrot z kapitału, np.dzięki wykorzystaniu dźwigni finansowej (instrumentów pochodnych). Fundusze zamknięte działające w Polsce nie mają najczęściej formy spółki akcyjnej (jeśli nie liczyć Narodowych Funduszy Inwestycyjnych w programiemasowej prywatyzacji). Są to raczej fundusze zawiązywane na realizacjęokreślonego programu inwestycyjnego, emitujące certyfikaty inwestycyjne.
Ze względu na politykę inwestycyjną wyróżniamy fundusze akcji, obligacji, mieszane lub agresywne, stałego dochodu, zrównoważone, itp.
Zasady działania rynku kapitałowego reguluje ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z 1997 roku. Zakłada ona:
- równy dostęp do informacji na rynku publicznym;
- centralizację obrotu (rynek regulowany);
- dematerializację obrotu;
- pośrednictwo domów maklerskich w obrocie papierami wartościowymi;
- konieczność zgody na wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu.
Nadzór nad giełdą i rynkiem papierów wartościowych pełni w Polsce Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG), która jest organem administracji państwowej. Jej przewodniczącym jest Jacek Socha. Do jej głównych zadań naieży:
- wydawanie zezwoleń (licencji) na działalność maklerską;
- zatwierdzanie prospektów emisyjnych i dopuszczanie papierów warto-1ściowych do publicznego obrotu;
- ochrona inwestorów i regulacja rynku kapitałowego;
- nadzór nad rynkiem kapitałowym i giełdą;
- nadzór efektywności rynku i jego promocja.
Obrót papierami wartościowymi w Polsce i większości innych krajów jest zdematerializowany, a ruch akcji to tylko zmiana zapisów księgowych. Nabywca akcji otrzymuje jedynie poświadczenie z biura maklerskiego,
lestan