wplyw_telewizji_na_dziecko.pdf

Wpływ telewizji na dziecko

W dobie współczesnej cywilizacji telewizor jest popularnym sprzętem znajdującym się w domu

prawie każdej rodziny. Jest najtańszą i najpowszechniejszą formą kontaktu ze światem. Oglądanie

telewizji wypełnia znaczną część czasu wolnego dzieci i dorosłych.

Telewizor towarzyszy wspólnym rozmowom, posiłkom, spotkaniom towarzyskim i uroczystościom

rodzinnym. Jego obecność w domu nie należy tak jak dawniej do luksusu. Obecnie jest już

powszechnością. Wiele dzieci potrafi umiejętnie posługiwać się sprzętem telewizyjnym. Być może

wynika to z tego, że dostęp do telewizora nie jest w żaden sposób utrudniony. Wystarczy usiąść

wygodnie w fotelu i przy pomocy pilota lub kilku przycisków uruchomić emisję programów.

Wiele dzieci posiada telewizor w swoim własnym pokoju, co z pewnością zmniejsza kontrolę

rodziców i opiekunów nad treściami, jakie ich pociechy odbierają, a treści te w obecnych czasach są

rozmaite. Najchętniej oglądane przez dzieci są bajki i filmy rysunkowe. Prezentowana jest w nich

miłość, przyjaźń, bezinteresowność, ale również można obejrzeć wiele kłótni, bójek, przestępstw czy

nawet treści pornograficznych, które niewątpliwie oddziaływają na dziecko i mogą przyczynić się do

zachowań agresywnych. Dzieci naśladując bohaterów swoich ulubionych bajek w czasie zabawy

często stosują przemoc i agresje wobec swoich rówieśników, wykorzystują przy tym podpatrzone u

swoich idoli rozmaite uderzenia, kopnięcia czy „specjalne” ciosy. Dorośli często nawet nie są

świadomi jakie treści są przekazywane w ulubionych bajkach telewizyjnych i filmach rysunkowych ich

dzieci.

Jak wskazują najnowsze badania, dotyczące wpływu mediów elektronicznych na społeczeństwo i

poszczególne jednostki, to właśnie telewizja odgrywa istotną rolę w życiu współczesnego dziecka,

stanowiąc najłatwiejszą i najpowszechniejsza formę kontaktu z kulturą. Niemal 90% badanych dzieci

przyznaje, że ogląda telewizję codziennie, poświęcając na tę czynność kilka godzin. Dla 72,7% z nich

jest ona podstawowym źródłem wiedzy o świecie i najważniejszym sposobem zdobywania nowych

informacji. Zaledwie 4,2% badanych uważa, że nie warto w ogóle oglądać telewizji. Mając do wyboru

telewizję lub inne formy kontaktów z kultura (książka, czasopismo, kino, teatr), dziecko zdecydowanie

wybiera telewizję: telewizja a książka – 75,2% wobec 24,8%; telewizja a czasopismo – 78,4% wobec

21,6%; telewizja a teatr – 76% wobec 24%.

Wyniki te zdają się potwierdzać opinie o dzisiejszym dziecku jako dziecku przykutym do

telewizora i wskazują, że telewizja stanowi aktualnie jedno z ważniejszych źródeł edukacyjnych

młodego odbiorcy.

Na temat wpływu telewizji na dziecko od lat toczą się dyskusje. Wyodrębnić możemy dwa stanowiska

w tej sprawie. Zdaniem niektórych badaczy problemu telewizja deprawuje, propaguje brutalność i

przemoc. Natomiast według ich oponentów edukuje, uczy, przekazuje informacje o świecie i

zdobyczach nauki, propaguje higienę i pokazuje właściwe wzorce zachowania.

Mnogość prezentowanych w telewizji programów, powstanie coraz to nowych form oraz

wielofunkcyjność tych programów powodują, że dokładne określenie roli telewizji w życiu dziecka

jest problemem trudnym. Traktując telewizję jako źródło wpływu na działalności dziecka, skupiono

się głównie na realizacji zadań wychowawczych i edukacyjnych, w których mieszczą się:

współdziałanie telewizji w procesie intelektualnego rozwoju człowieka, kształtowanie postaw,

przeżyć, współudział w formowaniu wszechstronnie rozwiniętej osobowości.

Rozważając kwestie pozytywnego wpływu telewizji na dziecko, należy uwzględnić przede

wszystkim właściwości, specyfikę i treści przekazu telewizyjnego jako elementu systemu masowej

komunikacji. Specyfika ta telewizji polega między innymi na ty, że:

- posiada ona szerszy zasięg odbioru niż pozostałe środki przekazu, co umożliwia jednoczesny

odbiór informacji dużej liczbie osób,

wpływa intensywnie na rozbudzenie zainteresowań i ich homogenizacje,

- przyczynia się do zatracenia świadomości różnic grupowych na rzecz poczucia łączności z

szersza społecznością,

- jest źródłem rozrywki wiedzy dla wszystkich pokoleń: tylko nieliczne dzieci ograniczają się do

odbioru programów dla nich przeznaczonych, zwykle telewizja mówi to samo dzieciom, rodzicom i

dziadkom, ponadto odbiór telewizji nie wymaga ani aktywności, ani wysiłku, ani żadnych specjalnych

umiejętności,

- programy telewizyjne umożliwiają obserwowanie zjawisk i procesów niedostępnych lub

trudno dostępnych w warunkach naturalnych, zapoznają słuchaczy z najwybitniejszymi

przedstawicielami nauki, kultury, życia politycznego, a także ze współczesnymi wydarzeniami,

- może stanowić źródło wzmocnień i kształtowania postaw społeczno-moralnych oraz

wrażliwości estetycznej i światopoglądu.

Adekwatnie dobrane treści przekazu telewizyjnego zapewniają i umożliwiają dziecku wszechstronny

rozwój aktywnej, twórczej osobowości, przekazywanie i poszerzanie wiedzy, wyrabianie postawy

decydującej o konieczność ciągłego doskonalenia osobowości, a także rozbudzenie aktywności

twórczej w toku całego przyszłego życia, kształtowanie chęci aktywnego włączenia się w proces

poszukiwań i badań naukowych oraz proces samokształcenia.

Do pozytywnego wpływu telewizji na dziecko możemy zaliczyć informacje w niej

prezentowane. Stanowią one dla dziecka bogate źródło nowych wiadomości, treści przekazywane za

pomocą obrazu i słowa umożliwiają rozszerzenie wiadomości zdobytych w szkole oraz samodzielne

zdobywanie informacji i poznanie poglądów naukowych. Programy telewizyjne wykorzystujące

zarejestrowany materiał źródłowy po jego opracowaniu i selekcji umożliwiają przekazywanie

pewnych zasad lub dokonanie uogólnień i tym samym mogą przyczyniać się do rozwijania

abstrakcyjnego myślenia u dzieci.

Prezentowane w telewizji programy informują młodego odbiorcę o aktualnych faktach, dostarczają

wiadomości o cechach i wartości różnych zjawisk i przedmiotów oraz o relacjach zachodzących

między nimi, a także o normach i sposobach zachowania się człowieka w różnych sytuacjach,

informacje te mogą dotyczyć rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej. Telewizja nie tylko

umożliwia poznanie rzeczywistości, ale również zachęca i pobudza odbiorcę do działalności nad jej

przekształceniem, dotyczy to programów, które dają impuls do działania praktycznego, pobudzają do

działalności twórczej, do kulturalnego spędzania wolnego czasu, do samodzielnej pracy, do

organizowania i realizowania różnorodnych form życia i działania

Do pozytywnego wpływu telewizji na dziecko możemy również zaliczyć rolę kompensacyjną

jaką pełni telewizja w życiu dziecka. Kompensacyjna rola telewizji odnosi się w szczególności,

zwłaszcza na wsi, do wyrównywania braku uczestniczenia dzieci w różnych formach kultury. Brak

instytucji kulturalno-oświatowych w środowisku zamieszkania lub bardzo słaba, niekorzystna

infrastruktura kulturalna oraz pogarszające się warunki materialne rodziców związane z bezrobociem,

niskim wynagrodzeniem za pracę, uniemożliwiają im kontakt z innymi formami kultury.

Telewizja natomiast wychodzi tym dzieciom naprzeciw, pozwalając im na przeżywanie różnych

wydarzeń sportowych czy kulturalnych. Transmisje telewizyjne z różnorodnych festiwali i koncertów

muzycznych pozwalają dzieciom na kontakt z kulturą, niezależnie od ich miejsca zamieszkania i

statusu materialnego.

Jeżeli więc telewizja za pośrednictwem obrazu, przekazywanej informacji, prezentowanej sytuacji czy

gry aktorów dostarcza wiele wiadomości, uczy poprawnego rozumowania, powoduje wzrost

zainteresowania różnymi dziedzinami wiedzy, koryguje błędy czy pomaga w rozwiązywaniu

niektórych problemów szkolnych, wówczas możemy mówić o pozytywnym wpływie telewizji na

dziecko.

Niestety telewizja stwarza nie tylko szanse, ale także poważne zagrożenia społeczne i wychowawcze.

Nieracjonalny, nieprawidłowy zakres kontaktów dziecka z telewizją prowadzić może do bardzo

niebezpiecznych i groźnych skutków dla prawidłowego rozwoju dziecka.

Najczęściej jako przejawy złego wpływu telewizji na dziecko wymienia się:

- Dezorganizację dnia, powodującą niekorzystne zmiany w strukturze różnych zajęć

obowiązkowych i czasu wolnego dziecka.

Nieprawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny dziecka.

Niewłaściwe wykorzystanie informacji telewizyjnych.

Dezintegrację rodziny.

Nauczenie aspołecznych form zachowania.

Oglądanie telewizji jest jednym z najczęstszych sposobów spędzania czasu wolnego przez dzieci.

Wyniki ostatnich badań dowodzą że dzieci i młodzież w wieku 4-20 lat oglądają telewizję codziennie,

poświęcając na tę czynność niejednokrotnie 4 godziny, i więcej.

Poświęcanie codziennie wielu godzin telewizji przez dzieci musi prowadzić do określonych

zmian w organizacji ich dnia. Nie bez powodu mówi się, że telewizja jest złodziejem czasu, bo kradnie

czas, który mógłby być przeznaczony na inne czynności obowiązkowe, lub czasu wolnego. Codzienny,

wielogodzinny odbiór telewizji odbywa się kosztem innych zajęć.

Poprzez ciągły kontakt dziecka z telewizją możemy zaobserwować trwałe zmiany w jego

organizacji dnia, między innymi poprzez redukcję czasu na naukę, pracę, wypoczynek czynny.

Konsekwencją tego jest zaniedbywanie przez dziecko nauki szkolnej w domu, skracanie czasu na jej

wykonanie, odrabianie szkolnych prac domowych w pośpiechu, by zdążyć na film emitowany w

telewizji. Niepokojące jest również i to, że dziecko coraz częściej odrabiania lekcji podczas oglądania

telewizji, co z pewnością nie pozostaje bez wpływu na wykonanie zadań.

Zauważa się, że dzieci coraz mniej czasu poświęcają na pracę na rzecz rodziny, domu,

gospodarstwa domowego. Dzieci, które oglądają telewizję 4 i więcej godzin w ciągu dnia, mniej czasu

przeznaczają na zabawy z rówieśnikami, co prowadzi do nieprawidłowości w rozwoju społecznym

dziecka. Telewizja wykorzystywana w nadmierny sposób przez dziecko, ogranicza też jego czas na

zajęcia hobbistyczne, związane z indywidualnymi zamiłowaniami, zainteresowaniami dziecka,

uniemożliwiając mu w ten sposób rozwój i całkowicie sobie go podporządkowując.

Nadmierne korzystanie z telewizji powoduje, że inne środki masowego przekazu jak: książka,

czasopisma, gazety, radio, kino schodzą na dalszy plan co automatycznie prowadzi do zubożenia jego

osobowości poprzez jednokierunkowe, telewizyjne uczestnictwo w kulturze masowej. Również na

skutek między innymi nieodpowiedniego korzystania z telewizji, redukcji ulegają inne formy

uczestnictwa dziecka w kulturze, jak: chodzenie dziecka do kina, teatru, na zajęcia pozaszkolne itp.

Ujemny wpływ telewizji na strukturę budżetu czasu dziecka w literaturze określany jest

„efektem wyporności”, ponieważ telewizja posiada siłę „wyrugowania”, wypierania z życia dziecka

innych czynności wartościowych i niezbędnych dla prawidłowego rozwoju jego osobowości.

Codzienny, wielogodzinny kontakt dziecka z telewizją budzi niepokój lekarzy: okulistów,

neurologów, ortopedów, którzy zauważają związek między występującymi u dzieci różnymi

chorobami a ich długotrwałym przesiadywaniem przed szklanym ekranem.

Najbardziej narażonym narządem u dziecka, które często wpatruje się w ekran telewizyjny,

jest wzrok, ponieważ każdy telewizor emituje promieniowanie zawierające, wprawdzie minimalną,

dawkę promieni X, szkodliwych dla organizmu. Promienie te są niegroźne są przy zachowaniu

odległości co najmniej 2,5 metra od ekranu telewizora. Niestety, jak wiemy z obserwacji, ta odległość

jest nieprzestrzegana, dzieci bardzo chętnie siedzą blisko telewizora. Lekarze okuliści w wielu krajach

na świecie odnotowują wzrost zachorowalności na schorzenia narządu wzroku powodowany między

innymi nieprawidłowym odbiorem przez dzieci telewizji.

Oglądanie telewizji ogranicza lub redukuje czas dziecka na zabawy i gry ruchowe, sportowe

na świeżym powietrzu, co stwarza niebezpieczeństwo – jak zauważają lekarze ortopedzi – różnych

stanów chorobowych układu kostnego. U dzieci spędzających wiele czasu przed telewizorem

pojawiają się wady postawy, nieprawidłowości rozwoju psychoruchowego. Przykładem może być

występująca już u młodych odbiorców tzw. choroba telewizyjna, której charakterystycznymi

objawami są zapadnięta klatka piersiowa, zaokrąglone plecy, zwiotczałe mięśnie, obniżenie się

sprawności fizycznej. Wielogodzinne przesiadywanie przed telewizorem prowadzi u dzieci do skolioz,

zmniejszenia się masy mięśni oraz otyłości. Badania dowiodły, że nawet dzieci całkowicie zdrowe są

narażone na zaburzenia w przemianie materii. Zaobserwować można u nich wzrost poziomu

cholesterolu we krwi, a wzrasta on wraz z upływem godzin spędzanych przez dziecko przed

telewizorem.

Ponadto lekarze neurolodzy zwracają uwagę na niekorzystne zmiany wywołane w układzie

nerwowym dziecka. Szczególnie niebezpieczne dla dzieci są oglądane przez nich filmy ukazujące

grozę, przemoc, gwałt. Pokazywane na ekranie sceny przemocy, zabójstw mogą wywołać u dzieci

stany lękowe, agresję, pobudzić emocjonalnie. Zdarza się, że dzieci, których czas telewizyjny

drastycznie przekracza określone przez lekarzy i pedagogów normy, bywają zmęczone, znużone. Są to

bardzo niekorzystne stany organizmu dziecięcego, które mogą prowadzić do chorób somatycznych

oraz nerwowych.

Niekorzystne wpływy telewizji obejmują również sferę poznawczą dziecka. Nadmiar

informacji, jaki dociera do młodego odbiorcy, zamiast pomóc dziecku przyczynia się raczej do

powstania nowych trudności, do zapamiętywania oderwanych informacji, których dziecko nie

rozumie, tworzenia wypaczeń w obrazie poznawanej rzeczywistości, do zmian w aktywności twórczej

i wyobraźni, co w konsekwencji prowadzić może do niezamierzonych urazów psychicznych.

Percepcja obrazów odbieranych przez dziecko jest płytka i pobieżna, często nie dostrzega ono tego,

co jest najistotniejsze w programie. Prowadzi to do kształtowania się u dziecka „wygodnej” postawy

w odbiorze programów telewizyjnych, przejawiającej się w nastawieniu na odbiór przede wszystkim

programów rozrywkowych, o treści łatwej niewymagających od niego określonego wysiłku

intelektualnego. Programy niezawierające specjalnych starań o pobudzenie aktywności dziecka

sprzyjają bierności i lenistwu umysłowemu oraz obniżaniu sprawności myślenia abstrakcyjnego.

Badacze problemu zwracają także uwagę na pewne charakterystyczne cechy myślenia, wyobrażeń,

słownictwa dzieci, które kształtowane są pod wpływem wielogodzinnego oglądania telewizji.

Myślenie dziecka przebiega najczęściej wtedy poprzez szybkie skojarzenia, podawane w gotowej

postaci, i w konsekwencji młody odbiorca odzwyczaja się od potrzeby koncentracji uwagi,

samodzielnego myślenia i refleksji nad treścią, która do niego dociera. Pojawiają się wady wymowy i

nieprawidłowy rozwój słownictwa, będący skutkiem oglądania w szczególności filmów sensacyjnych.

Bohaterowie tych filmów porozumiewają się swoistą „niby mową”, którą chętnie przyjmują dzieci.

Wielogodzinne oglądanie telewizji może prowadzić do kształtowania i utrwalania się u dzieci

postrzegania fotograficznego, dwuwymiarowego rzeczywistości oglądanej na ekranie, co prowadzi do

trudności w postrzeganiu rzeczywistości realnej.

Zauważa się, że telewizja staje się często przyczyną rozluźnienia więzi między członkami rodziny i

wzajemnego wyobcowania się, oddalania się od siebie, od wspólnych rodzinnych spraw, co w

konsekwencji prowadzić może do rozłamu w rodzinie. Telewizja ogranicza wspólne zabawy dziecka z

rodzicami, wspólne rozmowy, spędzanie czasu wolnego poza domem. Dzieje się tak przede

wszystkim za sprawą filmów kryminalnych, sensacyjnych oglądanie ich to dla niektórych chwila

absolutnej ciszy, zamknięcia się w sobie, odizolowania się od najbliższych osób i spraw życia

codziennego. Przebywanie więc razem, krócej lub dłużej, w tym samym pomieszczeniu i oglądanie

tych samych programów telewizyjnych może być niestety objawem jedynie pozornej integracji,

ponieważ każdy z członków rodziny ogląda telewizję sam, co w konsekwencji prowadzi do rozłamu

życia rodzinnego.

Świat w wielu filmach prezentowanych przez telewizję ukazywany jest w sposób drastyczny jako

środowisko ludzi, w którym panuje kult pieniądza, bezwzględność, brutalność, cynizm. Dzieci bardzo

wcześnie oswajają się z widokiem tortur, krwi, morderstwa. Bohaterowie tych filmów bardzo

imponują dzieciom, posiadają umiejętności i cechy przewyższające możliwości zwykłego człowieka, a

przy tym wyróżniają się poczuciem humoru i sprytem. Rodzice często zauważają u swoich dzieci

skłonność do naśladowania postaci filmowych. Najczęściej naśladują one mowę, gesty, ruchy,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: