Typy licencji oprogramowania Licencja na oprogramowanie to forma umowy formalno prawnej pomiedzy
twórca oprogramowania (majacym prawa autorskiej) a osoba (firma), która pragnie z niego korzystac.
Licencja ta reguluje najczesciej zakres u.ytkowania oprogramowania i forme zapłaty za niego. Aby
wykorzystywac oprogramowanie, u.ytkownik jest najczesciej proszony o przeczytanie licencji i jej
zaakceptowanie. Poniewa. oprogramowanie jest specyficznym produktem, który mo.na na ró.ne
sposoby wykorzystywany, dlatego wiele jest typów licencji ró.niacych sie zasadniczo. Poni.ej wymienie
najczesciej spotykane typy licencji oprogramowania.
Firmware Oprogramowanie, działajace w układach elektronicznych, wbudowane w urzadzenie, lub z
mo.liwoscia wymiany. Najczesciej oprogramowanie takie jest udostepniane darmowo.
Freeware Darmowe oprogramowanie, które mo.e byc nieodpłatnie wykorzystywane. Mo.e byc
rozprowadzane jedynie po kasztach nosnika, natomiast zabrania licencja ta czerpania innych dochodów z
ich dystrybucji. Oprogramowanie jest rozpowszechniane bez ujawniania kodu zródłowego. Termin
freeware bywa synonimem oprogramowania rozprowadzanego na tej licencji.
Shareware To licencja obejmujaca rodzaj płatnego programu komputerowego, który jest
rozpowszechniany bez opłat do sprawdzenia przez u.ytkowników (np. miesiac u.ytkowania), co ma go
zachecic do kupna. Po okresie próbnym za taki program trzeba płacic.
GNU Istnieje ju. od 1983 r. Powstała jako projekt Free Software Foundation majacy na celu stworzenie
wolnodostepnego systemu operacyjnego kompatybilnego z systemem Unix . Podstawowym celem
projektu było spisanie zasad, które umo.liwiły by producentom oprogramowania rozprowadzanego na tej
licencji, tworzenie produktów wolno dostepnych dla wszystkich zainteresowanych. Na licencji GNU
rozpowszechniane jest jadro systemu Linux, i wiekszosc oprogramowania na nim działajacego, m. in.:
libc, GNOME, bash, gcc, ....
GPL (General Public Licence) Jest jedna z licencji wolnego oprogramowania stworzona w ramach Free
Software Foundation. Obecnie obowiazuje wersja 2, stworzona w 1991 (sa przymiarki do wersji 3).
Celem tej licencji jest przekazanie u.ytkownikom praw do uruchamiania programu w dowolnym celu
(wolnosc 0), analizowania działania programu i dostosowywania go do swoich potrzeb (wolnosc 1),
kopiowania (wolnosc 2) oraz udoskonalania i publikowania własnych poprawek (wolnosc 3) programów i
kodu zródłowego tych programów, których programisci postanowili wydac je w oparciu o te licencje. GPL
jest obecnie najpopularniejsza licencja wolnodostepnego oprogramowania. Liczac według linii kodu w
dystrybucji Red Hat Linux 7, 55.30% było udostepnione na licencji GPL, z czego 50.36% wyłacznie GPL.
Je.eli ktos wprowadza do obiegu oprogramowanie zawierajace jakakolwiek czesc podlegajaca licencji
GPL, to musi udostepnic wraz z ka.da dystrybucja binarna jej postac zródłowa.
Licencja typu Linux Specyficzna licencja odnoszaca sie do systemu Linux, jako całosci. Jadro Linuksa jest
rozprowadzana na licencji GPL, wiele programów te., ale pewne fragmenty systemu nale.a (prawa
autorskie), do ró.nych osób. Jednak licencja zakłada, .e Linux jest wolnym oprogramowaniem w tym
sensie i. wolno go kopiowac, zmieniac i stosowac w dowolny sposób oraz rozdawac własne kopie bez
ograniczen. Licencja typu Linux zakłada i. mo.liwe jest rozprowadzanie programów, tylko w wersji
binarnej pod warunkiem i. mo.liwy bedzie dostep do zródeł za rozsadna opłate dystrybucyjna.
Public Domain Licencja, w której autor zrzeka sie praw autorskich i majatkowych do stworzonego przez
siebie oprogramowania na rzecz ogółu. Ma charakter dobroczynny.
Licencja na obszar Producent oprogramowania w tej licencji zezwala nabywcy na u.ytkowanie okreslonej
liczby kopii zakupionego programu. Licencja ta jest korzystna dla firm, które wykorzystuja siec LAN.
Moga wtedy korzystac z programu na kilku stanowiskach, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów.
Licencja grupowa (ang. Site licence) Licencja ta okresla, .e program mo.e byc u.ytkowany w sieci w
ustalonej ilosci, tzn. mo.e byc instalowany tylko na okreslonej maksymalnej liczbie stanowisk. Podobna
zasada opatrzone sa programy sprzedawane z licencja sieciowa (Network licence).
Licencja jednostanowiskowa (ang. One-site licence) Licencja ta mówi, i. program mo.e byc u.ytkowany
tylko na jednym komputerze w tym samym czasie. Nie mo.na go równie. udostepniac w sieci. Mo.liwe
jest jednak sporzadzanie kopii zapasowych.
Licencja na oprogramowanie to forma umowy formalno prawnej pomiędzy twórcą oprogramowania (mającym prawa autorskiej) a osobą (firmą), która pragnie z niego korzystać. Licencja ta reguluje najczęściej zakres użytkowania oprogramowania i formę zapłaty za niego. Aby wykorzystywać oprogramowanie, użytkownik jest najczęściej proszony o przeczytanie licencji i jej zaakceptowanie.
Ponieważ oprogramowanie jest specyficznym produktem, który można na różne sposoby wykorzystywany, dlatego wiele jest typów licencji różniących się zasadniczo.
Poniżej wymienię najczęściej spotykane typy licencji oprogramowania.
Firmware
Oprogramowanie, działające w układach elektronicznych, wbudowane w urządzenie, lub z możliwością wymiany. Najczęściej oprogramowanie takie jest udostępniane darmowo.
Freeware
Darmowe oprogramowanie, które może być nieodpłatnie wykorzystywane. Może być rozprowadzane jedynie po kasztach nośnika, natomiast zabrania licencja ta czerpania innych dochodów z ich dystrybucji. Oprogramowanie jest rozpowszechniane bez ujawniania kodu źródłowego. Termin freeware bywa synonimem oprogramowania rozprowadzanego na tej licencji.
Shareware
To licencja obejmująca rodzaj płatnego programu komputerowego, który jest rozpowszechniany bez opłat do sprawdzenia przez użytkowników (np. miesiąc użytkowania), co ma go zachęcić do kupna. Po okresie próbnym za taki program trzeba płacić.
GNU
Istnieje już od 1983 r. Powstała jako projekt Free Software Foundation mający na celu stworzenie wolnodostępnego systemu operacyjnego kompatybilnego z systemem Unix . Podstawowym celem projektu było spisanie zasad, które umożliwiły by producentom oprogramowania rozprowadzanego na tej licencji, tworzenie produktów wolno dostępnych dla wszystkich zainteresowanych. Na licencji GNU rozpowszechniane jest jądro systemu Linux, i większość oprogramowania na nim działającego, m. in.: libc, GNOME, bash, gcc, ....
GPL (General Public Licence)
Jest jedną z licencji wolnego oprogramowania stworzoną w ramach Free Software Foundation. Obecnie obowiązuje wersja 2, stworzona w 1991 (są przymiarki do wersji 3).
Celem tej licencji jest przekazanie użytkownikom praw do uruchamiania programu w dowolnym celu (wolność 0), analizowania działania programu i dostosowywania go do swoich potrzeb (wolność 1), kopiowania (wolność 2) oraz udoskonalania i publikowania własnych poprawek (wolność 3) programów i kodu źródłowego tych programów, których programiści postanowili wydać je w oparciu o tę licencję.
GPL jest obecnie najpopularniejszą licencją wolnodostępnego oprogramowania. Licząc według linii kodu w dystrybucji Red Hat Linux 7, 55.30% było udostępnione na licencji GPL, z czego 50.36% wyłącznie GPL.
Jeżeli ktoś wprowadza do obiegu oprogramowanie zawierające jakąkolwiek część podlegającą licencji GPL, to musi udostępnić wraz z każdą dystrybucją binarną jej postać źródłową.
Licencja typu Linux
Specyficzna licencja odnosząca się do systemu Linux, jako całości. Jądro Linuksa jest rozprowadzana na licencji GPL, wiele programów też, ale pewne fragmenty systemu należą (prawa autorskie), do różnych osób. Jednak licencja zakłada, że Linux jest wolnym oprogramowaniem w tym sensie iż wolno go kopiować, zmieniać i stosować w dowolny sposób oraz rozdawać własne kopie bez ograniczeń. Licencja typu Linux zakłada iż możliwe jest rozprowadzanie programów, tylko w wersji binarnej pod warunkiem iż możliwy będzie dostęp do źródeł za rozsądną opłatę dystrybucyjną.
Public Domain
Licencja, w której autor zrzeka się praw autorskich i majątkowych do stworzonego przez siebie oprogramowania na rzecz ogółu. Ma charakter dobroczynny.
Licencja na obszar
Producent oprogramowania w tej licencji zezwala nabywcy na użytkowanie określonej liczby kopii zakupionego programu. Licencja ta jest korzystna dla firm, które wykorzystują sieć LAN. Mogą wtedy korzystać z programu na kilku stanowiskach, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów.
Licencja grupowa (ang. Site licence)
Licencja ta określa, że program może być użytkowany w sieci w ustalonej ilości, tzn. może być instalowany tylko na określonej maksymalnej liczbie stanowisk. Podobną zasadą opatrzone są programy sprzedawane z licencją sieciową (Network licence).
Licencja jednostanowiskowa (ang. One-site licence)
Licencja ta mówi, iż program może być użytkowany tylko na jednym komputerze w tym samym czasie. Nie można go również udostępniać w sieci. Możliwe jest jednak sporządzanie kopii zapasowych.
Oprogramowanie serwerowe licencjonowane jest inaczej niż aplikacje dla indywidualnych użytkowników. Najczęściej spotykany jest model oparty na liczbie pojedynczych użytkowników systemu (tzw. model nazwanego użytkownika), w którym opłata jest wnoszona za każdego użytkownika, który korzysta z systemu. Model ten jest korzystny dla tych przedsiębiorstw, w których wszyscy pracownicy jednocześnie korzystają z systemu (praca jest jednozmianowa i wszyscy pracują w biurze). W przypadku przedsiębiorstw, w których praca jest wielozmianowa lub pracownicy będący w terenie nie łączą się z zasobami systemu, jednoczesny dostęp dla wszystkich nie jest konieczny. W takim przypadku korzystniejszy może być model tzw. jednoczesnego użytkownika. W tym przypadku wykupuje się licencje na określoną liczbę użytkowników jednocześnie podłączonych do systemu. Próba podłączenia większej ilości użytkowników kończy się niepowodzeniem. Metoda ta jest o tyle korzystna, że podłączenie do systemu jest możliwe z różnych stanowisk (rozróżniany jest identyfikator) i unika się zakupu nadmiarowych licencji. W przypadku złożonych systemów informatycznych zarządzania spotkać można modele licencjonowania polegające na tym, że dla każdej części systemu sprzedawana jest osobna ilość licencji (np. 10 licencji dla pracowników kadr, 20 dla działu finansów, itd). Pojawienie się na rynku procesorów wielordzeniowych i systemów do wirtualizacji sprawia, że pojawiają sie nowe, coraz bardziej skomplikowane koncepcje sprzedaży licencji. Każdego roku pojawia się coraz więcej opcji i wariantów umów licencyjnych.Niektóre korporacje utrzymują modele licencjonowania polegające na opłacie za jedną licencję na każdy procesor, dla systemów jedno i dwurdzeniowych (na przykład trzeba opłacić dwie licencje za oprogramowanie na serwer z dwoma procesorami dwurdzeniowymi). Dla systemów z większą liczbą rdzeni producenci wprowadzają różne metody przeliczania licencji "na rdzeń" lub "procesor". Takie metody licencjonowania nie sprawdzają się w przypadku systemów do wirtualizacji. Wirtualizacja ma na celu zapewnienie możliwości uruchamiania wielu sesji lub wielu systemów operacyjnych na jednej maszynie, technologia ta umożliwia znaczne zwiększenie wykorzystania posiadanych zasobów. Dlatego firmy informatyczne wprowadzją oprócz tradycyjnych licencji na "serwer", czy na "użytkownika" nowe modele licencjonowania wynikające z technologii wirtualizacji, jak np:
· sprzedaż uwzględniająca średnią liczbę wirtualnych obrazów aplikacji wykonywanych przez użytkownika,
· licencja na fizyczny serwer nie uwzględniająca liczby wirtualnych kopii używanych aplikacji.
Niżej przedstawiamy kilka sposobów licencjonowania oprogramowania serwerowego wprowadzanych przez największe korporacje:
· dla serwerów z procesorami dwurdzeniowymi licencje oparte są na liczbie jednostek CPU (procesorów). Na każdą jednostkę CPU przypada pół licencji.
· dla procesorów 4-ro (i więcej) rdzeniowych wprowadzono dosyć skomplikowana miarę wykorzystującą tzw. czynnik PVU (Processor Value Units). Czynnik PVU wyliczany jest każdorazowo dla serwerów różnych producentów i uzależniony jest od liczby procesorów i ich rdzeni. Jest on następnie wykorzystywany we wzorach przeliczeniowych do obliczania wartości licencji.
Liczba licencji liczona jest przy uwzględnieniu specjalnego mnożnika, tzw. "processor factor" - współczynnika procesora uwzględniającego liczbę rdzeni CPU. Mnożnik ten wynosi 0,5 dla procesorów 4-ro rdzeniowych , 0,25 dla 8-mio rdzeniowych itd. Czyli im niższa liczba "processor factor", tym mniejsze obciążenie za oprogramowanie, które będzie obsługiwane przez ten procesor.
Microsoft stosuje licencje "na serwer" oraz " ma użytkownika lub urządzenie" oraz " na procesor".
· Licencja na serwer związana jest z liczbą jednoczesnych podłączeń do serwera. Zakup 10-ciu licencji pozwala na podłączenie 10-ciu użytkowników (każdy ma osobny identyfikator). Próba podłączenia 11-go użytkownika kończy się niepowodzeniem.
· Jeżeli w sieci pracuje więcej serwerów korzystniejszy jest zakup licencji " na użytkownika lub urządzenie". Klientem w sieci może byc komputer, laptop, stacja robocza, terminal, z których uzyskiwany jest dostęp do oprogramowania i za pomocą, których jest ono używane. Potrzebnych jest tyle licencji, ile jest klientów w sieci.
· Licencja "na procesor" wymaga zakupu licencji serwerowej na każdy procesor fizyczny lub wirtualny, z którego korzysta dane środowisko systemu operacyjnego. Liczba licencji musi być większa od liczby procesorów fizycznych i wirtualnych. Liczba licencji dla danego środowiska serwerowego jest równa sumie licencji dla każdego procesora fizycznego i dla każdego uruchamianego procesora wirtualnego. Jeśli wirtualne środowisko systemu operacyjnego korzysta z ułamka procesora wirtualnego, ułamek ten liczy się jako pełny procesor wirtualny.
Tryb licencjonowania i liczba licencji podawane są w procesie instalacji.
Zasady licencjonowania opisane są w umowie EULA (End User Licensing Agreement) dla każdego produktu.Dostępne modele licencjonowania dla produktów serwerowych:
· Na użytkownika. Pod pojęciem "użytkownik" rozumie się pojedynczą osobę lub obiekt użytkujący, który ma dostęp do/prawo użytkowania dowolnej części oprogramowania lub dostęp do/prawo użytkowania produktów (urządzeń, sprzętu lub oprogramowania) zarządzanych przez oprogramowanie. Każdy nazwany użytkownik musi mieć jednoznaczny identyfikator
· Na procesor. Pod pojęciem "procesor" rozumie się fizyczny procesor w komputerze, który wykonuje instrukcje oprogramowania serwerowego. Procesory wielordzeniowe lub inne rozszerzenia procesorów (takie jak maszyny wirtualne) liczą się jako jeden procesor, przy założeniu, że zajmują jedno gniazdo na płycie głównej.
· Na instancję. Pod pojęciem "instancja" rozumie się instalację oprogramowania i każdą dodatkową kopię (lub częściową kopię) oprogramowania zapisaną lub załadowaną do pamięci lub do pamięci wirtualnej, nie licząc kopii początkowej niezbędnej do uruchomienia oprogramowania zainstalowanego na sprzęcie.
Każda korporacja software'owa prowadzi swoje własne modele licencjonowania, które różne są dla odbiorców indywidualnych, małych i średnich firm oraz dużych przedsiębiorstw. Wynika to przede wszystkim z liczby posiadanych przez przedsiębiorstwo komputerów i jego możliwości finansowych. Licencje mogą być terminowe i bezterminowe. Te pierwsze stanowią formę dzierżawy (płatności w ratach), użytkownik traci prawo do używania programu po zaprzestaniu wnoszenia opłat. Licencje bezterminowe polegają na jednorazowym wniesieniu opłaty i uzyskaniu bezterminowego prawa do używania licencji. Licencje mogą być jednostanowiskowe (pojedyncze) i wielostanowiskowe (grupowe).Licencje jednostanowiskowe oferowane są np. przy zakupie nowych komputerów z legalnie zainstalowanym oprogramowaniem lub przy nabywaniu oprogramowania przez Internet. Zawarcie umowy licencyjnej odbywa się przez "kliknięcie" myszką na odpowiednim polu na ekranie komputera.Licencje grupowe upoważniają licencjobiorcę do korzystania z wielu kopii oprogramowania na określonej liczbie stanowisk.Coraz częściej, zarówno osoby prywatne, jak i firmy korzystają z usług typu ASP (Aplication Service Provider), czyli dostępu do aplikacji przez Internet. Model licencjonowania ASP umożliwia korzystanie z aplikacji zainstalowanych na zewnętrznych (zdalnych) serwerach. Licencje te określają warunki korzystania z takich programów, zainstalowanych poza siecią lokalną licencjobiorcy.Ponieważ modele licencjonowania oprogramowania serwerowego różnią się od licencji na pojedyncze aplikacje w niniejszym rozdziale podajemy kilka przykładów modeli licencjonowania stosowanych przez korporacje software'owe dla oprogramowania na komputery PC. Sposoby licencjonowania oprogramowania serwerowego opisujemy w rozdziale Modele licencjonowania oprogramowania serwerowego.Microsoft
1. Licencje Indywidualne (na pojedyncze komputery) A) FPP (Full Packaged Product) - to zapakowane w folię pudełko, zawierające licencjonowany produkt. Można je nabyć w sklepie a przeznaczona jest dla klientów, którzy kupują oprogramowanie w niewielkich ilościach. Jako dowód posiadania licencji zakupionej jako produkt detaliczny, należy zachować:
· umowę licencyjną końcowego użytkownika oprogramowania (End User License Agreement - EULA),
· certyfikat autentyczności (Certificate of Authenticity - COA),
· oryginalne nośniki i instrukcje użytkownika (jeżeli takie dostarczono),
· fakturę lub inny dowód zakupu.
B) Licencje(OEMs)Original Equipment Manufacturer'sOprogramowanie OEM sprzedawane wraz z nowym sprzętem i objęte jest następującymi ograniczeniami:
· klient nie ma prawa przeniesienia oprogramowania na inny komputer;
· nie jest dozwolone korzystanie ze starszej wersji oprogramowania (ograniczenie to nie dotyczy licencji OEMna wybrane produkty np. Microsoft Windows XP Professional i Microsoft Windows Server 2003, Microsoft Vista Business, Microsoft Vista Ultimate);
· oprogramowanie instalowane jest przez producenta komputera i wymaga przeprowadzenia aktywacji przez klienta;
· poświadczeniem autentyczności zainstalowanego oprogramowania jest naklejenie na obudowę komputera certyfikatu autentyczności COA (Certificate of Authenticity).
2. Licencje grupowe wieczyste,
raz zakupione nie wygasają, są ważne pod warunkiem, że oprogramowanie jest wykorzystywane zgodnie z zasadami opisanymi w umowie EULA,
A) Licencje wieczyste dla małych i średnich przedsiębiorstw:
· Open Value - model licencjonowania przeznaczony dla organizacji posiadających kilka komputerów. Licencjobiorca otrzymuje dostęp do usług Software Assurance. Można rozłożyć płatności za licencje na raty roczne.
· Open (Otwarta Licencja Microsoft) - model licencjonowania przeznaczony jest dla firm, instytucji rządowych, organizacji charytatywnych i placówek edukacyjnych. Dopóki numer autoryzacji Otwartej Licencji Microsoft jest aktywny, można kupować każdy dostępny w ramach licencji produkt w ustalonym poziomie cenowym. W wariancie Business można kupić min. 5 szt. W wariancie Volume ceny uzależnione są od liczby zamawianych licencji.
B) Select - model przeznaczony jest dla firm, instytucji rządowych i placówek edukacyjnych, które posiadają co najmniej 250 komputerów i charakteryzują się zróżnicowanymi potrzebami w zakresie wykorzystywanych produktów i sposobów ich zakupu. Instytucje uzyskują progi cenowe w wysokości zależnej od liczby licencji planowanych do zakupienia w ramach umowy Select przez okres 3-ch lat. C) Enterprise Agreement - dużych dla klientów korporacyjnych, którzy posiadają co najmniej 250 komputerów. Umowa zawierana jest na okres 3-ch lat.
3. Licencje wygasające - ograniczone czasowo (dzierżawione): A) Open Value subscription - dla małych i średnich przedsiębiorstw.
B) Enterprise Subscription Agreement - dla klientów korporacyjnych, którzy posiadają co najmniej 250 komputerów.
Symantec
1. Licencje na pojedyncze produkty ...
pedagogika.koszalin