Pompy to maszyny przepływowe stosowane do transportu cieczy, doprowadzające do niej dodatkową energię niezbędną do: pokonania różnicy wysokości, różnicy ciśnień pomiędzy punktem poboru i odbioru i oporu przepływu. Podczas pompowania pompa otrzymuje energię od silnika napędowego i przenosi ją za pośrednictwem organu roboczego na ciecz. Jej mechanizm działania polega na wytworzeniu różnicy ciśnień pomiędzy stroną ssawną i tłoczną.
Pompa wirowa – wykorzystuje zjawisko ruchu okrężnego wymuszonego do przenoszenia energii z silnika do podnoszonej cieczy za pośrednictwem łopatek wirnika. Przy przepływie przez pompę ciecz doznaje przyrostu energii tylko w obszarze wirnika, po opuszczeniu tego obszaru zachowuje zaś stałą energię. Wirnik porusza się z prędkością kątową v=ωr – prędkością unoszenia. Promień rośnie w miarę ruchu cieczy, każda cząstka wykonuje ruch złożony: ruch obwodowy z prędkością v, ruch z prędkością ω styczny do krzywizny łopatki, ruch z prędkością c (wypadkowa obu prędkości). Pompa ma małe ciśnienie, dużą wydajność; nie potrafi ona jednak wytworzyć podciśnienia do zassania cieczy (przed uruchomieniem musi znajdować się w cieczy). Rodzaje: śmigłowe, diagonalne, helikoidalne.
Pompa wyporowa – mechanizm działania polega na wypieraniu porcji cieczy z obszaru ssawnego do tłocznego oddzielonych od siebie szczelnie zaworami wewnątrz pompy. Ruchy dzielimy na: postępowo-zwrotny (p. tłokowa), obrotowo zwrotny (p. skrzydełkowa), obrotowy (p. łopatkowa, zębatkowa).
Pompa nurnikowa – organem roboczym pompy jest nurnik – wydrążona tuleja poruszająca się w cylindrze. Nie jest wymagana dokładna obróbka powierzchni wewn. cylindra. Umożliwia pompowanie zanieczyszczonych płynów. Pompa wytwarza duże ciśnienie, jest natomiast mało wydajna – jej wadą jest nierównomierność podawania cieczy.
Pompa o ruchu obrotowym – organ roboczy czasowo powiększa przestrzeń ssawną oraz pomniejsza przestrzeń tłoczną, wskutek czego następuje jednoczesne zasysanie i tłoczenie cieczy. Zaletami pompy są: brak zaworów, równomierna praca, prosta konstrukcja, możliwość sprzężenia z szybkobieżnymi silnikami. Wyróżniamy: p. łopatkowa – organem roboczym jest rotor zaopatrzony w 8 przesuwanych promieniście łopatek, które wirują mimośrodowo w kadłubie, a w czasie obrotu dociskane są do wnętrza gładzi kadłuba, wskutek działania sił odśrodkowych. Wydajność 450l/min., wys. pod. 1400m, sprawność 0,7-0,85; p. zębata – organem roboczy są zęby kół, które ślizgają się po gładzi kadłuba. Ze względu na wysokość przetłaczania wyróżniamy: niskociśnieniowe, średniociśnieniowe (1,6-6,3MPa), wysokociśnieniowe. Wydajność 1,6-1000/min.; p. krzywkowa typu Rootsa – stosowane są do tłoczenia gęstych, unoszących zanieczyszczenia cieczy (melas). Wydajność 6500l/min., wys. pod. Jest niewielka z powodu głównie nieszczelności, sprawność 0,3-0,7; p. śrubowa – organem roboczym są wirniki mające kształt śrub obracających się w kadłubie – są stosowane do tłoczenia czystych cieczy z zanieczyszczeniami (np. woda z piaskiem). Wydajność 30-3000l/min.; p. jelitowa – organem roboczym jest rotor obracający się z rolkami dociskowymi wyciskającymi porcję cieczy z przewodu elastycznego. Stosowany do dozowania zasad i kwasów i pompowania cieczy zawierającej materiał biologiczny. Wys. pod. 25m, sprawność 0,3-0,4.
Sprężarki mają na celu zwiększyć gęstość gazu przez podwyższanie jego ciśnienia, wyróżniamy kompresory (wielostopniowe), dmuchawy (jedno- i wielo-) i wentylatory (jedno-).
Kompresory tłokowe – ich zasada działania jest analogiczna jak pomp tłokowych. .
AB – ruch tłoka od lewego do prawego położenia, otwiera się zawór ssący i gaz wypełnia cylinder. BC – podczas ruchu powrotnego tłoka gaz jest sprężany, dopóty osiągnie wartość ciśnienia w przewodzie. CD – otwiera się górny zawór tłoczny i gaz jest wypychany z cylindra. DA – podczas ruch wstecznego tłoka powstaje objętość szkodliwa, która musi zostać rozprężona do ciśnienia p1, nim otworzy się zawór ssący.
Sprężarki wielostopniowe z chłodnicą – są bardziej wydajne, ponieważ w procesie jednostopniowym można maksymalnie sprężyć gaz do 6 atm. gdyż wyższe spowodowałoby zbyt duży wzrost temperatury gazu co wpływałoby niekorzystnie na ścianki cylindra.
Sprężarki obrotowe – zasada ich działania jest podobna jak pomp wirowych, z tym że przy zmianie ciśnienia gazu zmienia się jego gęstość. Wyróżniamy wentylatory – przetłaczają oraz w minimalnym stopniu sprężają gaz, dmuchawy – małopopularne są jednostopniowe, raczej wielostopniowe – sprawność sprężania wynosi 0,8-0,9, a prędkość wirnika 1500-10000 obr./min., turbosprężarki.
t500