OŻAROWSKI R. - ŹRÓDŁA TERRORYZMU NA BLISKIM WSCHODZIE (CASUS KONFLIKTU IZRAELSKO-PALESTYŃSKIEGO).pdf

(249 KB) Pobierz
Microsoft Word - 3. Ożarowski
1
Rafał Ożarowski
ŹRÓDŁA TERRORYZMU NA BLISKIM WSCHODZIE (CASUS KONFLIKTU
IZRAELSKO-PALESTYŃSKIEGO)
Terroryzm czyli zjawisko bezpośrednio związane z przemocą, strachem, politycznym
charakterem i świadomością działania jest bardzo trudne do zdefiniowania ze względu na jego
złożoność i dynamikę. Samo pojęcie jest kontrowersyjne, trudno jest odróżnić terroryzm od
tzw. „normalnej” wojny czy partyzantki. Terminy „bojownicy o wolność”, „separatyści”,
„partyzanci” to nie terroryści, lecz dla jednych ośrodków politycznych mogą oni stanowić
grupy terrorystyczne, a dla innych nie. Granica działania i stosowania odpowiednich metod
jest bardzo elastyczna, często również określana przez pryzmat interesu politycznego.
Według definicji Krzysztofa Karolczaka – „terroryzm to metoda walki politycznej,
zmierzająca poprzez zastraszanie do osiągnięcia pożądanego przez stosującego celu” 1 .
Bartosz Bolechów wskazał, iż terroryzm jest „zawsze pozaprawną, zorganizowaną metodą
działania opartą na politycznie uzasadnianej przemocy” 2 . Jedną z ciekawszych definicji
zaproponował Ryszard M. Machnikowski, stanowiącą pewną syntezę określeń już
stosowanych, według którego przez terroryzm można rozumieć „metodę walki zbrojnej
używaną w asymetrycznym konflikcie zbrojnym, która zakłada intencjonalne użycie
przemocy (lub groźbę jej użycia) przeciwko niewalczącym 3 jednostkom lub grupom, aby
poprzez psychologiczne zastraszenie szerokiej publiczności i rządu osiągnąć zakładane cele
polityczne” 4 .
Terroryzm w obecnym czasie stał się już zjawiskiem globalnym. Nie sposób wskazać
na kuli ziemskiej miejsc o typowym zagrożeniu terrorystycznym, uznając pozostałą część za
„wolną” od działań terrorystycznych. Było to z pewnością możliwe jeszcze np. kilkanaście lat
temu. Obecnie po spektakularnych zamachach na World Trade Center w 2001 roku, na Bali w
2002 roku, czy w Madrycie w 2004 roku każde miejsce na świecie może być objęte
zagrożeniem terrorystycznym.
1 K. Karolczak, Encyklopedia terroryzmu, 1995, s.11
2 B. Bolechów, Terroryzm w świecie podwubiegunowym. Przewartościowania i kontynuacje, Toruń 2003, s.28
3 Termin „niewalczącym” jest tutaj bardzo istotny, bowiem odnosi się nie tylko do osób cywilnych, ale np.
żołnierzy wobec których nie jest prowadzona otwarta i regularna walka. (Stanowi to m.in. element definicji
terroryzmu przyjętej przez Departament Stanu USA)
4 R. M. Machnikowski, Globalny terroryzm na początku XXI w., „Bliski Wschód; społeczeństwa–polityka-
tradycje” nr 2/2005, s.90
2
*
Bliski Wschód jest regionem, w którym od kilku dziesięcioleci permanentnie
występują zjawiska działań terrorystycznych – zarówno ze strony ludności żydowskiej,
arabskiej, czy kurdyjskiej i irańskiej. Chociaż ujmując to w kategorii stricte historycznej,
doszukując się pierwotnych zjawisk o charakterze terrorystycznym można odnieść się tutaj
nawet do żydowskiego ugrupowania religijno-politycznego Zelotów, działających w I wieku i
szyickiej sekty Assasynów, której działalność przypadała na XI wiek. K. Karolczak uznał
sektę Assasynów za „prekursorów terrorystycznego ugrupowania najemników” 5 . Jednak jak
zauważył Fred Halliday „pierwszymi terrorystami w polityce współczesnej nie byli
bynajmniej mieszkańcy Bliskiego Wschodu, lecz rosyjscy anarchiści, irlandzcy republikanie,
nacjonaliści armeńscy i bengalscy, po nich zaś żydowscy syjoniści, Grecy cypryjscy i inni w
okresie po II wojnie światowej” 6 .
Zawężając problemowo obszar regionu Bliskiego Wschodu (który nawet w ujęciu
politycznym może rozciągać się od zachodniego wybrzeża muzułmańskiej Afryki po
środkowo-azjatyckie republiki muzułmańskie, powstałe po rozpadzie ZSRR) 7 do wyłącznie
casusu izraelsko (żydowsko)-palestyńskiego (czyli do terytorium Palestyny z okresu kiedy
była ona mandatem brytyjskim z ramienia Ligi Narodów - LN) należy zaznaczyć, iż
terroryzm pojawił się na tym terytorium jeszcze przed II wojną światową.
Już w 1931 roku z Hagany 8 (żydowska tajna organizacja sformowana w celu obrony
powstających osiedli żydowskich przed atakami Arabów) wyodrębniła się Narodowa
Organizacja Zbrojna ( Irgun Cwai Leumi – cyt. dalej Ecel ), która pod wpływem skrajnego
syjonisty Władimira Zeewa Żabotyńskiego zaczęła stosować przemoc aby zademonstrować
swój sprzeciw wobec zbyt kompromisowej, według Żabotyńskiego, polityce Światowej
Organizacji Syjonistycznej w odniesieniu do sprawy narodu żydowskiego, a także wobec
obecności Arabów i Brytyjczyków w Palestynie. Jednym z bardziej znanych ataków
terrorystycznych przed II wojną światową był zamach na arabski autobus przeprowadzony
przez posiadającego polskie obywatelstwo, członka Ecel, Szlomo ben Josefa (Szalom
5 K. Karolczak, op.cit., s.27-28
6 F. Halliday, Islam i mit konfrontacji, Warszawa 2002, s.41
7 Tak postrzega Bliski Wschód m.in. Bernard Lewis. Zob. B. Lewis, Bliski Wschód, Warszawa 1998, s.43
8 Hagana po powstaniu Ecel wielokrotnie współpracowała z tą organizacją przed i po II wojnie światowej, aż do
momentu powstania Izraela. Jednak trudno określić Haganę mianem ugrupowania terrorystycznego, choćby ze
względu na cel organizacji.
3
Tabacznik), który za ten czyn został przez władze brytyjskie skazany na śmierć przez
powieszenie 9 . Po tym wydarzeniu Ecel w swoim działaniu zwrócił się przeciwko
brytyjskiemu mandatariuszowi. W okresie II wojny światowej, kiedy na czele ugrupowania
stanął Menachem Begin ataki na instytucje brytyjskie w Palestynie uległy osłabieniu. Ecel
wznowił działalność terrorystyczną już po zakończeniu II wojny światowej i 22 lipca 1946
roku przeprowadził atak na Hotel „Król Dawid”, w którym zginęło 91 osób w większości
Brytyjczyków.
Jednak w 1940 roku z organizacji Ecel wyodrębniło się ugrupowanie „Bojownicy o
Wolność Izraela” ( Lohamei Herut Israel – cyt. dalej Lehi ) zwane także „Grupą Sterna”,
„Gangiem Sterna” lub „Bandą Sterna” od nazwiska przywódcy organizacji Avrahama „Jaira”
Sterna. Ugrupowanie było ideologicznie silnie antybrytyjskie a sam Stern próbował nawet
nawiązać kontakty z przywódcami III Rzeszy Niemieckiej 10 .
W latach 60-tych i 70-tych. XX wieku nasilił się terroryzm palestyński, który był
odpowiedzią na powstanie Izraela i porażki poniesione przez państwa arabskie podczas wojen
z 1948 i 1967 roku. W 1959 roku z inicjatywy m.in. Jasira Arafata powstał Fatah ( al-Fatah ),
( Harakat at-Tahrir al-Watani al-Filastinijj ) który w 1964 roku stał się trzonem założonej
Organizacji Wyzwolenia Palestyny ( Munazzamat at-Tahrir al-Filistinijja - OWP). Fatah
początkowo działał jako ugrupowanie partyzanckie, lecz potem zaczął stosować metody
terrorystyczne. Z czasem powstały inne organizacje palestyńskie stosujące terroryzm m.in.:
Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny ( al-Dżabhah al-Szabijja li-Tahrir Filastin – LFWP)
założony przez George’a Habasha (Al-Hakim) w 1967 roku 11 ; Ludowy Front Wyzwolenia
Palestyny – Dowództwo Generalne (LFWP-DG), który wyodrębnił się z LFWP w 1968 roku
z inicjatywy Ahmeda Dżibrila 12 ; Fatah – Rada Rewolucyjna (znana jako Organizacja Abu
Nidala), która wyodrębniła się z Fatahu w 1974 roku 13 ; Palestyński Front Wyzwolenia
9 Sprawa Tabacznika odbiła się bardzo dużym echem m.in. z tego powodu, iż był on pierwszym Żydem na
którym Brytyjczycy w Palestynie wykonali wyrok śmierci, a ponadto został on skazany za posiadanie broni i
działanie intencjonalne, bowiem w wyniku zamachu przeprowadzonego przez niego nikt z ludności arabskiej nie
zginał..
10 Lehi było odpowiedzialne m.in. za zabójstwo brytyjskiego ministra ds. Bliskiego Wschodu Lorda Moyne’a
(Walter Edward Guinness) w Kairze w 1944 roku i zabójstwo szwedzkiego mediatora z ramienia ONZ hrabiego
Folkego Bernadotte w 1948 roku.
11 LFWP jest odpowiedzialny m.in. za porwanie 23 lipca 1968 roku samolotu linii El Al, lecącego z Tel-Awiwu
do Rzymu i zabójstwo 17 października 2001 roku izraelskiego ministra turystyki Rehavama Ze’eviego.
12 LFWP-DG jest odpowiedzialny m.in. za przeprowadzony 21 maja 1970 roku zamach na lecący do Izraela
samolot Swissair , w wyniku którego zginęło 47 osób.
13 Organizacja Abu Nidala (Sabri al-Banna) jest odpowiedzialna (sam założyciel Abu Nidal już nie żyje) m.in. za
zamach z 3 lipca 1982 roku na ambasadora Izraela w Wielkiej Brytanii Szlomo Argova (w wyniku tego
zamachu Argov został kaleką i zmarł w 2003 roku) i za zamachy na biura izraelskich linii lotniczych na
lotniskach w Rzymie i w Wiedniu w 1985 roku.
4
(PFW) , który pierwotnie powstał w 1959 roku i został ponownie powołany do życia w 1976
roku, aby w 1982 roku na siedem lat rozbić się na trzy frakcje w tym jedną kierowaną przez
Abu Abbasa (Muhammad Zaidan) 14 .
Na przełomie lat 70-tych i 80-tych XX wieku zaczęły powstawać palestyńskie
organizacje terrorystyczne, których podstawą ideologiczną był islamski fundamentalizm:
Palestyński Islamski Dżihad ( Harakat al-Dżihad al-Islami al-Filastini - PID) 15 , powstały w
końcu lat 70-tych w Strefie Gazy; Hamas , który powstał w czasie I intifady palestyńskiej. W
latach 90-tych na dużą skalę na okupowanych terytoriach palestyńskich działalność
terrorystyczną zaczął także rozwijać, mający siedzibę w Libanie Hezbollah 16 .
* *
Terroryzm jest w literaturze oceniany jako tzw. „broń słabych” czyli tych którzy nie
decydują się na otwarta walkę wobec przeciwnika. Terroryzm pojawia się w momencie kiedy
dana organizacja, grupa osób czy nawet jedna osoba nie widzą możliwości realizacji swoich
celów na jakiejkolwiek płaszczyźnie nie wymagającej zastosowania przemocy. Dla nich
stosowanie przemocy jest jedyną metodą osiągnięcia swoich zamierzeń. W odniesieniu do
relacji żydowsko-palestyńskich, tak było w przypadku ugrupowań - Ecel i Lehi , które
podbudowane ideologicznie skrajnie prawicową myślą nie akceptowały rozwoju wydarzeń w
mandacie brytyjskim i działały na przekór innym umiarkowanym ugrupowaniom
syjonistycznym; podobnie jak np. Hamas w latach 90-tych XX wieku i obecnie, który
realizuje swoje cele uderzając w politykę OWP i proces pokojowy.
Brak możliwości kompromisu, który nie do końca wynika z biernej postawy strony
asymetrycznego konfliktu, bowiem może również wynikać z ideologicznej postawy danej
organizacji, która nie uznaje tej strony i nie będzie w żaden sposób brać pod uwagę
stosowania innych środków niż przemoc – jak np. Hamas , który nie uznaje Izraela
(aczkolwiek w obecnej chwili zaistniała możliwość zmiany tego stanu rzeczy, bowiem
14 PFW proiracka grupa Abu Abbasa - była odpowiedzialna m.in. za porwanie na Morzu Śródziemnym w
październiku 1985 roku pasażerskiego statku Achille Lauro i zabójstwo jednego pasażera.
15 Palestyński Islamski Dżihad (PID)– występuje w postaci kilku frakcji. Najbardziej znaną i największa jest PID
frakcja Fathi Shaqaqiego (sam założyciel został zamordowany na Malcie 1995 roku) utworzona w końcu lat 70.
w Strefie Gazy. Poza tym funkcjonuje jeszcze PID-frakcja Szajcha Assada at-Tamimiego, natomiast wątpliwość
pozostawia aktywność PID – frakcji Świątynia i PID-frakcji Ahmada Muhanny.
16 W artykule tym często odwołuję się do Hezbollahu , który pomimo tego, iż nie jest ugrupowaniem
palestyńskim i tym samym bezpośrednią stroną w konflikcie palestyńsko-izraelskim to jednak w dalszym ciągu
w nim aktywnie uczestniczy.
5
Hamas wygrał wybory parlamentarne w Autonomii Palestyńskiej 25 stycznia 2006 roku i jeśli
dokona rozbrojenia wówczas Izrael byłby gotowy podjąć z nim rozmowy).
Jakie są źródła działalności terrorystycznej na Bliskim Wschodzie w zawężeniu do
kwestii żydowsko-palestyńskiej?
Źródła te można ująć na kilku płaszczyznach:
1) Działania terrorystyczne są wpisane w założenia ideologiczne .
Jeśli mamy do czynienia z organizacją (np. Hamas ), która w swoje założenia
programowe ma wpisane zniszczenie Izraela to wiadomo, że takie założenia implikują
działania zbrojne tego typu ugrupowań, bowiem nie można realizować takiego postulatu nie
sięgając po argument przemocy. Karta Hamasu zawiera bardzo ekspresyjny antysyjonizm
m.in. we wstępie: „Nasza walka z Żydami jest długa i niebezpieczna, wymaga poświęcenia
nas wszystkich. Jeden etap musi być zastępowany kolejnym, jeden batalion musi być
wspierany przez następny batalion arabskiego i islamskiego świata dopóki wróg nie zniknie a
zwycięstwo Allaha nie będzie pewne” 17 . Podobnie art.28, w który jest zapisane iż:
„Syjonistyczna inwazja zieje nienawiścią. Bez wahania w nikczemny i odrażający sposób
zajmą oni (syjoniści – przyp. R.O.) każdą drogę i miejscowość aby zrealizować swoje żądze
(...) Ich celem jest rozbić społeczeństwa, zniszczyć wartości, pogwałcić sumienia, pokonać
prawość i zgładzić islam. Prowadzą handel alkoholem i narkotykami wszelkimi sposobami, w
celu uzyskania kontroli i ekspansji. Państwa arabskie otaczające Izrael są zobligowane do
otwarcia swoich granic przed mudżahedinami, synami Arabów i muzułmanów, aby
umożliwić im wypełnienie ich zadań i przyłączyć się tym samym do ich wysiłków i ich braci,
muzułmańskich braci w Palestynie”. Dalej w art. 32: „Islamski Ruch Oporu (Hamas ) wzywa
Arabów i wszystkich muzułmanów do niekończących się wysiłków, zmierzających do
zapobieżenia urzeczywistnieniu się okropnego scenariusza i uświadomieniu społeczeństwu
niebezpieczeństwa, jakie niesie za sobą zaniechanie walki z syjonizmem . Dzisiaj Palestyna, a
jutro będzie inny kraj lub inne kraje. Syjoniści nie znają granic i po Palestynie będą
rozszerzać swoje wpływy od Nilu aż po Eufrat” 18 .
Karta Hamasu demonizuje Izrael w takim stopniu, iż przyczynia się do pełnego
utrwalenia stanowiska iż kompromis w sprawie palestyńsko-żydowskiej jest niemożliwy.
Nawet po zwycięstwie w wyborach parlamentarnych w styczniu 2006 roku Hamas nie
17 The Charter of the Islamic Resistance Movement (Hamas) [w:] S. Mishal, A. Sela, The Palestinian Hamas.
Vision, Violence and Coexistence, New York 2000, s.175-199
18 Ibidem

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin