Otłowski T. - Afganistan negocjacje z Talibami.pdf - Terroryzm - drBrennan

„BIULETYN OPINIE”

Nr 8/2008

Afganistan: negocjacje

z Talibami ?

Tomasz Otłowski

Warszawa, listopad 2008

„Biuletyn OPINIE” Fundacji Amicus Europae nr 8/2008

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Wyniki wyborów prezydenckich w USA wpłynęły na nasilenie presji ze strony części

ośrodków politycznych i medialnych na Zachodzie na wprowadzenie radykalnych zmian w

strategii działania koalicji międzynarodowej w Afganistanie. Zasadniczym elementem tej

nowej polityki miałoby być odejście od dotychczasowego aksjomatu, iż z Talibami nie będą

prowadzone żadne negocjacje i rozmowy o ewentualnym podziale władzy w Kabulu.

Zwycięstwo Baracka Obamy, po którym powszechnie spodziewa się istotnych zmian co do

treści i formy polityki zagranicznej USA, miałoby rzekomo przyczynić się do przyjęcia

bardziej koncyliacyjnego podejścia do kwestii afgańskiej, co polegać miałoby na większej

skłonności do posługiwania się dialogiem jako metodą działań Waszyngtonu w polityce

międzynarodowej. 1

Naciski na podjęcie jakiejś formy dialogu politycznego z ruchem Talibów, lub

przynajmniej jego mityczną „najbardziej umiarkowaną” częścią, pojawiały się zresztą od

dłuższego czasu. 2 Co więcej, nawet odchodząca administracja USA nie oparła się tej filozofii

myślenia o dalszym zarządzaniu operacją afgańską. W dniu 9 października br., podczas

nieformalnego spotkania ministrów obrony państw członkowskich NATO w Budapeszcie,

sekretarz obrony USA Robert Gates oświadczył, że administracja amerykańska będzie

gotowa do poparcia ewentualnych rozmów rządu w Kabulu z Talibami w celu zakończenia

wojny w Afganistanie. Gates zaznaczył również, że warunkiem dla wsparcia przez

Waszyngton rozmów z Talibanem jest zerwanie przez nich związków z Al-Kaidą. 3 Słowa

sekretarza obrony USA doskonale wpisały się w ogólny klimat defetyzmu i zwątpienia w

sens i perspektywy wygrania wojny afgańskiej, jaki panuje ostatnio na Zachodzie. 4

Zniechęcenie i pesymizm dużej części zachodniej opinii publicznej wynikają

oczywiście z niezwykle trudnej sytuacji strategicznej, panującej od pewnego czasu w

Afganistanie. Koalicja międzynarodowej od niemal dwóch lat znajduje się w defensywie, a

Talibowie i sprzymierzona z nimi Al-Kaida nieustannie rosną w siłę. Splot niekorzystnych

dla Zachodu czynników – zaistniałych w latach 2006-2007, tak w samym Afganistanie, jak i

wokół niego (głównie w Pakistanie 5 ) – sprawił, że afgańscy radykałowie odzyskali inicjatywę

strategiczną. Wzrosło tempo działań operacyjnych islamistów oraz ich skuteczność, rosnąć

1 George Friedman “ Obama’s challenge ”, “Stratfor”, 5 listopada 2008 roku.

2 „ Moves toward negotiating with the Taliban ”, „Stratfor”, 1 października 2008 roku. Patrz także: “ NATO does not rule out

Afghan talks with Taliban ”, AFP, 1 października 2008 roku.

3 „ The beginning of the end of the war? ”, “Stratfor”, 9 października 2008 roku.

4 „ British commander expects no clear Afghan victory ”, serwis internetowy AFP, 5 października 2008 roku.

5 Dominik Jankowski “ Niebezpieczna próżnia: Pakistan po Musharaffie ”, „Policy Paper” Fundacji Amicus Europae, nr 3/2008,

wrzesień 2008 roku.

„Biuletyn OPINIE” Fundacji Amicus Europae nr 8/2008

zaczęły też straty sił koalicji, a wraz z nimi presja ze strony społeczeństw krajów NATO-

wskich, aby wycofać się z kampanii afgańskiej. 6

Co gorsze, obecne zwiększenie aktywności Talibów przekłada się na spadek

efektywności działań pomocowych dla Afganistanu, podejmowanych przez społeczność

międzynarodową. To zaś z kolei pogarsza – i tak już fatalne – warunki życiowe

Afgańczyków, umacniając nastroje antyzachodnie i antyrządowe oraz kreując Talibów jako

jedyną sprawną i skuteczną siłę w wielu regionach Afganistanu. 7

Reasumując, obecna sytuacja strategiczna w Afganistanie jest najgorszą z możliwych

na podejmowanie jakichkolwiek prób negocjacji z Talibami na temat zakończenia konfliktu.

Truizmem jest stwierdzenie, że każda wojna – nawet najdłuższa i najkrwawsza – musi w

rezultacie doprowadzić do jakichś rozwiązań politycznych. Problem polega jednak na tym,

aby poprzez poszukiwanie takiego politycznego zakończenia strona, która walczy w słusznej

sprawie (a zakładamy, że dla Zachodu operacja afgańska była i wciąż jest ową „słuszną

sprawą”), nie przekreśliła celów, dla których dana wojna została podjęta oraz jej

dotychczasowych osiągnięć. Innymi słowy, wojnę należy więc najpierw wygrać „w polu”

(lub co najmniej doprowadzić w zdecydowany sposób do militarnego i politycznego

osłabienia przeciwnika), a dopiero później rokować. W przeciwnym razie podważa się sam

sens dotychczasowego własnego wysiłku wojennego oraz poniesionych nakładów i ofiar. 8

Nie można przy tym także abstrahować od wymiaru moralnego całej kwestii – wszak

Talibowie od lat są najbliższymi sprzymierzeńcami Al-Kaidy. To m.in. dzięki nim Osama

bin Laden mógł w dość krótkim czasie doprowadzić swą organizację do takiego stadium

rozwoju operacyjnego i strategicznego, w którym była ona w stanie przygotować i

przeprowadzić skuteczne uderzenie na terytorium Stanów Zjednoczonych – coś, co nie

miało miejsca od czasu ataku na Pearl Harbor. To dzięki Talibom Al-Kaida mogła również

w swych afgańskich obozach treningowych wszechstronnie wyszkolić tysiące adeptów

terroryzmu i posłać ich do różnych części świata dla prowadzenia walki z Zachodem.

6 Arnaud De Borchgrave “ Losing Afghanistan? ”, AFP, 19 września 2008 roku. Porusz też: Tomasz Otłowski “ Afganistan

A.D. 2008 – misja NATO na rozdrożu ”, “Biuletyn OPINIE” Fundacji Amicus Europae , nr 6/2008, sierpień 2008 roku.

7 Arnaud De Borchgrave, op. cit.

8 Dobrym przykładem prawidłowego myślenia w tej kwestii była strategia amerykańska wobec sytuacji w Iraku, przyjęta

na przełomie lat 2006 i 2007. Słynna już operacja „ surge ", czyli wzmocnienie stacjonujących w Iraku sił USA o

kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy, doprowadziła wówczas – wraz z odpowiednimi modyfikacjami polityki Waszyngtonu

wobec głównych sił irackich – do radykalnego przełomu w sytuacji strategicznej w tym kraju i poprawy warunków

bezpieczeństwa.

„Biuletyn OPINIE” Fundacji Amicus Europae nr 8/2008

Tym samym – ze strategicznego punktu widzenia, ale także przez wzgląd na

konieczność zachowania przez Zachód głównych geopolitycznych korzyści, uzyskanych w

toku siedmiu lat wojny – rokowania z Talibami na temat politycznego uregulowania

konfliktu afgańskiego powinny być podjęte z pozycji silniejszego. Aby tak się stało, siły

międzynarodowe musiałyby jednak doprowadzić do sytuacji, w której Talibowie nie mają

żadnej alternatywy dla podjęcia negocjacji z władzami w Kabulu i społecznością

międzynarodową. 9 Dziś widać wyraźnie, że stan taki jest bardzo odległy, a Talibowie nie

tylko nie czują się przymuszeni swą sytuacją operacyjną do zasiadania do stołu rokowań, ale

wręcz przeciwnie – to oni dyktują dziś siłom międzynarodowym tempo i zakres działań

militarnych. Co więcej, czas gra na korzyść Talibanu: im później dojdzie do ew. negocjacji

pokojowych, tym silniejsza będzie pozycja negocjacyjna Talibów. 10

Sytuacja taka nie nastąpi, jeśli Zachód podejmie radykalne działania na rzecz zmiany

tego stanu rzeczy, co wydaje się jednak wątpliwe. Tymczasem wystarczyłoby – z militarnego

punktu widzenia – bardzo niewiele: do najbliższej wiosny wzmocnić siły ISAF o co najmniej

jedną pełną brygadową grupę bojową (ok. 2-3 tys. żołnierzy), nie związaną restrykcyjnymi

ROE ( rules of engagement ), tak aby nowy „sezon” walk A.D. 2009 z Talibami rozpocząć już ze

znacznie lepszej pozycji operacyjnej. Dla pełnego sukcesu – rozumianego jako przejście sił

międzynarodowych z permanentnego stanu strategicznej defensywy do szeroko zakrojonych

działań ofensywnych (także, jeśli zaszłaby taka potrzeba, na pogranicznych terenach

Pakistanu) – konieczne byłoby wzmocnienie ISAF o trzy rozwinięte brygady (łącznie ok. 6-

8 tys. żołnierzy), wyposażone w silny komponent powietrzny (śmigłowce uderzeniowe) i

nowoczesne środki rozpoznania pola walki (UAV). Niestety, dziś wszystko wskazuje na to,

że nie ma szans na tak poważne zwiększenie zaangażowania Sojuszu Północnoatlantyckiego

w Afganistanie. Należy sądzić, że nawet zarysowująca się już dziś strategia nowej

demokratycznej administracji USA, zakładająca (w dużym uproszczeniu) zwiększenie

zaangażowania w Afganistanie kosztem poziomu obecności w Iraku 11 , nie doprowadzi

najpewniej w relatywnie krótkim czasie (3-6 miesięcy) do zwiększenia poziomu sił

ISAF/OEF o pełne trzy brygady.

9 Joseph J. Collins “ To further Afghan reconciliation – fight harder! ”, “The Small Wars Journal”, 31 października 2008 roku.

10 Cheryl Benard „ Talk to the Taliban? Not now ”, UPI, 11 listopada 2008 roku. Porusz też: „ Negotiate with the Taliban? ”,

„The Weekly Standard”, 12 listopada 2008 roku.

11 George Friedman, op. cit.

„Biuletyn OPINIE” Fundacji Amicus Europae nr 8/2008

Ewentualne podjęcie negocjacji politycznych z Talibami właśnie teraz, gdy są

najsilniejsi i najsprawniejsi od 2001 roku, oznaczałoby więc polityczną klęskę zaangażowania

NATO w Afganistanie oraz propagandowy i prestiżowy cios dla USA. Rokowania z

Talibanem w obecnych uwarunkowaniach strategicznych z pewnością oznaczałyby też

koniec władzy prezydenta Hamida Karzaja i jego prozachodniego rządu w Kabulu. 12 Z

biegiem czasu, niezależnie od wynegocjowanych z Zachodem porozumień, Talibowie

poczuliby się zapewne na tyle silni, że podjęliby próbę przejęcia pełni władzy w Kabulu. Nie

byłoby to zapewne trudne; obecność sił międzynarodowych byłaby już wówczas mocno

okrojona, a pozycja polityczna radykałów umocniona niewątpliwym sukcesem w postaci

zmuszenia Zachodu do układów pokojowych. W rezultacie, w relatywnie krótkim czasie, w

Afganistanie ponownie powstałby radykalny sunnicki reżim religijny, wspierający

międzynarodowy ruch terrorystyczny. 13

Jeśli faktycznie siły i środki ISAF/OEF nie ulegną znaczącemu zwiększeniu w

najbliższej przyszłości, to i tak można jednak pokusić się o znalezienie potencjalnie

skutecznej alternatywy wobec koncepcji podjęcia negocjacji z Talibami w obecnej

niekorzystnej sytuacji strategicznej. W tym celu niezbędna byłaby jednak zasadnicza zmiana

strategii Zachodu wobec sytuacji w Afganistanie. Kierunek tych zmian wytyczają

doświadczenia irackie, gdzie od niemal dwóch lat Amerykanie wspierają samorzutnie

tworzone struktury paramilitarne (głównie sunnickie), organizowane na bazie więzi

plemiennych i klanowych. Podstawowym zadaniem tych milicji – zrzeszonych w tzw. Radzie

Przebudzenia – jest ochrona lokalnych społeczności przed terrorystami z Al-Kaidy,

radykałami szyickimi i zwykłymi kryminalistami. Grupy te skutecznie spełniają jak dotąd

swe zadania, co przyczyniło się do polepszenia sytuacji bezpieczeństwa w Iraku.

Także w Afganistanie należałoby więc zintensyfikować tego typu próby, tym bardziej,

że istnieją ku temu dogodne warunki w postaci tradycyjnych struktur systemu plemiennego i

klanowo-rodowego. 14 Amerykanie, kierując się doświadczeniami irackimi, zaczęli już w kilku

miejscach Afganistanu tworzyć tego typu lokalne milicje. 15 Istnieją duże szanse, że strategia

12 Cheryl Benard, op. cit.

13 ibidem , a także: Joseph J. Collins, op. cit.

14 Dotyczy to zwłaszcza społeczności pasztuńskich, żyjących na pograniczu Afganistanu i Pakistanu, gdzie istnieje

odwieczna tradycja wyznaczania przez poszczególne plemiona grup mężczyzn (tzw. Arbakai ) których zadaniem jest

stawanie do walki w czasie wojny oraz egzekwowanie poleceń starszyzny i sprawowanie funkcji policyjnych w czasie

pokoju (szerzej na ten temat w: Tomasz Otłowski „ Operacja NATO w Afganistanie: na drodze do klęski? ”, „Biuletyn

OPINIE” Fundacji Amicus Europae nr 2/2008, styczeń 2008 roku).

15 „ Hints of a New US strategy ”, „Stratfor”, 10 października 2008 roku.

Otłowski T. - Afganistan negocjacje z Talibami.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: