Temat: Osoby fizyczne – Kazusy.
1. 10-letnia Kasia weszła do sklepu i poprosiła o paczkę cukierków. Sprzedawca sprzedał dziecku cukierki za cenę czterokrotnie wyższą od normalnej. Dziecko zapłaciło żądaną cenę i z zakupionymi cukierkami poszło do domu. Oceń stan prawny.
Art. 14 § 2 k.c.
Jako 10 latek Kasia nie ma zdolności do czynności prawnych.
Ale umowa należy do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, a zatem umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania. Tu umowa została wykonana.
Jednakże umowa taka jest nieważna gdy pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
W omawianym stanie prawnym umowa kupna jest nieważna.
2. 10-letni Tomek i 14-letni Marek zamawiali w cukierni każdy dla siebie lody z bitą śmietaną. Chłopcy wyszukali w karcie lody i wezwali kelnera. Kelner przyjął zamówienie. Czy obaj chłopcy mogą skutecznie żądać wykonania umowy?
10 latek nie ma zdolności do czynności prawnych.
14 latek ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Inne są zatem skutki ich działań.
Zgodnie z art. 14 § 2 k.c. umowa należy do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, a zatem umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania. Tu umowa została wykonana. Nie ma też rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych. W omawianym stanie prawnym umowa jest ważna.
Zgodnie z art. 20 k.c. osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Zatem umowa ta też jest ważna.
Obaj mogą skutecznie żądać wykonania umowy.
3. 15-letnia Krysia bez wiedzy swoich rodziców, złożyła przyrzeczenie publiczne (w formie ogłoszenia w prasie ) wypłacenia nagrody w kwocie 3000zł za odnalezienie jej psa. Zagubionego psa odnalazł 20 – letni Kamil, który zwrócił go właścicielce, a następnie zażądał wypłacenia mu obiecanej nagrody. Mama Krysi kierując się wdzięcznością, potwierdziła dokonana przez córkę czynność prawną, stwierdziła jednak, że w chwili obecnej żaden z domowników nie dysponuje taką kwotą i poleciła, aby Kamil przyszedł za trzy dni. Kiedy ten przyszedł w oznaczonym dniu, mama Krysi kategorycznie odmówiła wypłaty jakiejkolwiek nagrody. Oceń stan prawny.
15 latka ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Jednostronna czynność prawna charakteryzuje się tym, że dochodzi do skutku przez złożenie oświadczenia woli jednej strony (np. przyrzeczenie publiczne, przekaz).
Przyrzeczenie jest więc jednostronną czynnością prawną.
Art. 19. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.
Zatem zgoda przedstawiciela ustawowego na jednostronną czynność prawną – pod rygorem nieważności – musi być udzielona najpóźniej w chwili dokonania czynności prawnej.
4. Katarzyna podarowała swojej 15-letniej wnuczce Asi w prezencie urodzinowym rower, który to Asia zamieniła na konsolę do gier. Czy w powyższej sytuacji umowa zamiany jest ważna? Czy ocena prawna danej sytuacji uległaby zmianie gdyby Katarzyna potwierdziła dokonaną przez wnuczkę czynność prawną?
Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
Asia dostała rower do swobodnego użytku. Więc mogła nim rozporządzać.
Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
§ 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
§ 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
Gdyby przedstawiciel ustawowy potwierdził umowę to umowa jest ważna.
5. Ubezwłasnowolniony częściowo Zbigniew przyjął darowiznę, której przedmiotem była działka wraz z domem. Będący jego przedstawicielem ustawowym brat Wiesław nie wyraził zgody na tę czynność. Oceń stan prawny.
Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Ograniczony w zdolności do czynności prawnych może także sam, a więc bez zgody swego przedstawiciela ustawowego dokonywać wielu czynności prawnych. Dotyczy to przede wszystkim czynności prawnych niemających charakteru czynności zobowiązujących lub rozporządzających. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może więc np. sama przyjąć darowiznę, z którą nie są związane żadne zobowiązania.
6. Sytuacja jak poprzednio, z tym że Zbigniew jest całkowicie ubezwłasnowolniony.
Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
7. Żona Stanisława wystąpiła o jego ubezwłasnowolnienie. We wniosku podała, że mąż od wielu lat nadużywa alkoholu, często nie wraca do domu, nie daje żadnych pieniędzy na utrzymanie domu. Stanisław próbował się leczyć, lecz bezskutecznie. Pełnomocnik Stanisława na rozprawie podniósł, że prawdą jest, iż jego klient nadużywa alkoholu, lecz powodem, dla którego żona żąda ubezwłasnowolnienia, jest chęć uzyskania możliwości dysponowania majątkiem Stanisława. Sąd ustalił w trakcie postępowania dowodowego, że argumenty pełnomocnika były trafne. Czy w tej sytuacji sąd może orzec ubezwłasnowolnienie Stanisława?
Nie może.
Ubezwłasnowolnić całkowicie można:
Osobę która ukończyła 13 lat (art. 13 § 1 k.c.), ponieważ poniżej tego wieku i tak nie przysługuje nikomu zdolność do czynności prawnych.
Przesłanki ubezwłasnowolnienia:
1. Choroba psychiczna
2. Niedorozwój umysłowy
3. Inne rodzaju zaburzenia psychiczne, w szczególności pijaństwo lub narkomania występujące w takim stopniu, że uniemożliwiają danej osobie kierowanie swoim postępowaniem.
Sąd Najwyższy w swoim orzeczeniu uznał, iż ubezwłasnowolnienie służy interesom ubezwłasnowolnionego i wobec tego może być orzeczone tylko wtedy, gdy jego interes tego wymaga. W związku z tym sama ocena stanu psychicznego człowieka nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do orzeczenia ubezwłasnowolnienia. Ponadto należy wziąć pod uwagę jego ogólną sytuację życiową i dopiero na tej podstawie ocenić czy ubezwłasnowolnienie służy ochronie jego interesów. (orz. SN z 14.02.1974r., OSN 1975, poz. 12)
8. Jan chce podarować swojej wnuczce, 17-letniej Ewie, nieruchomość obciążoną hipoteką. Rodzice dziecka nie wyrazili na to zgody. Czy umowa darowizny zawartej w takiej sytuacji pomiędzy wnuczka a dziadkiem będzie skuteczna?
W myśl ugruntowanego stanowiska osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych może przyjąć darowiznę nieobciążoną żadnym zobowiązaniem (por. uchw. SN z dnia 30 kwietnia 1977 r., III CZP 73/76, OSNCP 1978, nr 2, poz. 19;)
Nie będzie skuteczna bowiem darowizna jest obciążona hipoteką.
9. 17-letni Paweł pracował podczas wakacji przy zbiorze owoców. Za zarobione pieniądze kupił 12 letni samochód. Rodzice dowiedziawszy się o decyzji Pawła zdenerwowali się, gdyż przypuszczali, że zarobione pieniądze Paweł przeznaczy na kurs językowy przygotowujący do matury. Rodzice zadzwonili do sprzedawcy z informacją, iż nie potwierdzają zawartej przez syna umowy . Czy umowa sprzedaży samochodu jest ważna?
Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
10. 15-letni Tomek przeczytał w gazecie ogłoszenie o sprzedaży skutera za 2 tyś. zł. Poszedł do sprzedawcy i zawarł z nim umowę sprzedaży, nie miał jednak przy sobie pieniędzy, a więc zgodnie ustalono, że Tomek zgłosi się z pieniędzmi następnego dnia. Po wyjściu Tomka sprzedawca przypomniał sobie, że taki młody człowiek nie może mieć zdolności do czynności prawnych. Zadzwonił wiec do rodziców Tomka z prośbą o potwierdzenie umowy. Rodzice wahali się z udzieleniem odpowiedzi, wiec sprzedawca dał im siedem dni do namysłu. Tymczasem już następnego dnia do sprzedawcy zgłosił się Jacek, który zaproponował, że kupi skuter za 2300zł, na co sprzedawca chętnie się zgodził. Gdy Tomek zgłosił się po skuter, sprzedawca oświadczył, że sprzedał skuter komuś innemu, ponieważ nie był związany umową z Tomkiem. Czy sprzedawca ma rację? Oceń stan prawny.
Nie ma racji sprzedawca.
Jeżeli w terminie tym umowa nie zostanie potwierdzona, uważa się ją od początku za nieważną. Kontrahent osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych nie może więc bez uprzedniego zastosowania tego postępowania powołać się na nieważność umowy i jest nią do tego czasu związany. Ograniczony w zdolności do czynności prawnych mógł bowiem zawrzeć korzystną dla siebie umowę i dlatego należy stworzyć szansę dla jej potwierdzenia.
11. 17- letnia matka nieślubnego dziecka wynajęła mieszkanie za 1000zł miesięcznie. Podjęła także pracę jako sekretarka w spółce. Czy umowa najmu i umowa o pracę są ważne?
Umowa o prace jest ważna.
Osoby z ograniczona zdolnością do czynności prawnych mogą zawierać:
Umowy o pracę – z zachowaniem przesłanek bliżej określonych w Kodeksie pracy oraz z zastrzeżeniem, że przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych może za zezwoleniem sądu rozwiązać stosunek pracy, jeżeli sprzeciwia się on dobru tej osoby (art. 22 § 3 k.p.).
Umowa najmu powinna zostać potwierdzona przez przedstawiciela ustawowego.
12. 17- letnia wdowa kupiła sobie samochód oraz sprzedała należącą do niej nieruchomość. Oceń skuteczność powyższych czynności.
Zdarzeniem powodującym uzyskanie pełnoletności jest zawarcie małżeństwa przez osobę małoletnią.
Ustanie małżeństwa z innych przyczyn, a zatem poprzez śmierć współmałżonka albo w wyniku orzeczenia rozwodu także nie powoduje utraty pełnoletności.
Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.
Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.
Czyli ma ona pełną zdolność do czynności prawnych i mogła zawrzeć takie umowy.
13. Jan sprzedał Zenonowi działkę rekreacyjną, którą odziedziczył po rodzicach. Ukrył jednak, że jest całkowicie ubezwłasnowolniony, ponieważ w tym czasie toczyło się postępowanie o uchylenie ubezwłasnowolnienia. Uchylenie ubezwłasnowolnienia nastąpiło po podpisaniu umowy. Czy zawarta umowa jest skuteczna? Czy sytuacja byłaby inna, gdyby Jan był ubezwłasnowolniony częściowo?
W sytuacji ubezwłasnowolnienia całkowitego umowa jest nieważna.
W sytuacji ubezwłasnowolnienia częściowego Jan może potwierdzić umowę po uchyleniu ubezwłasnowolnienia.
14. Miejsce pobytu 16-letniego Krzysztofa nie jest znane. Rodzice Krzysztofa są rozwiedzeni, ale wykonywanie władzy rodzicielskiej zostało im powierzone wspólnie. Ojciec, u którego ostatnio mieszkał Krzysztof przebywa od 2 lat za granicą. Matka mieszka w innym mieście i założyła nową rodzinę. Krzysztof odwiedza czasem swoją matkę. Jakie jest właściwe miejsce zamieszkania Krzysztofa?
Art. 26. § 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.
Miejsce zamieszkania powinien określić sąd opiekuńczy.
15. 23 października 1970 roku wyszła z domu 29-letnia Zofia, osoba chora psychicznie. Zabrała ze sobą 4 – letniego synka Michała. Poszukiwania wszczęte przez policję nie dały żadnych rezultatów. Jej matka wystąpiła o uznanie jej i swego wnuka za zmarłych. Z jaką datą w odniesieniu do Zofii i jej syna może zostać wydane takie orzeczenie?
Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu.
§ 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.
Datą śmierci obu tych osób będzie 31 grudnia 1970 roku o godzinie 24.
Zofia może być uznana za zmarłą – 1.01.1981r.
Michał może być uznany za zmarłego – 1.01.1990r.
16. 25-letni Stanisław w dniu 15 stycznia 1985 r. wyszedł rano z hotelu udając się w góry. O fakcie tym poinformował recepcjonistę. W tym samym dniu w górach zeszły trzy duże lawiny. Mimo podjętych przez GOPR poszukiwań ciała Stanisława nie znaleziono. Z jaka datą będzie można uznać Stanisława za zmarłego?
Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
15 stycznia 1985 – 15 lipca 1985
17. 46 – letni Janusz i jego 19- letni syn Stefan pływali jachtem po Bałtyku. 10 lipca 1987r. drogą radiową powiadomili rodzinę, że powrócą za dwa dni do domu. Kiedy 12 lipca 1987r. jacht nie zawinął do portu, zaniepokojona żona Janusza powiadomiła jednostkę ratownictwa, która podjęła poszukiwania. Po paru dniach koło Rozewia morze wyrzuciło szczątki jachtu. Ustalono także, że około godziny 2 w nocy 11 lipca 1987r. doszło do zderzenia tankowca z jachtem odpowiadającemu opisowi zaginionej jednostki. Kiedy Janusz i Stefan mogą zostać uznani za zmarłych?
Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym...
gabi2018