Czynniki i warunki szkodliwe działające na pilotów
SPIS TREŚCI
WSTĘP 5
CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRACY PILOTA 6
1. Wpływ pracy na organizm ludzki 6
2. Procesy pracy 7
3. Specyfika pracy pilota 8
4. Pilot i rytmy biologiczne 8
5. Psychologiczna charakterystyka działania pilota w układzie pilot-samolot 9
6. Rozmieszczenie wskaźników w kabinach samolotów 10
CZŁOWIEK – MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA 11
1. Czynniki działające na organizm pilota w czasie lotu - wiadomości wstępne 11
2. Stres a loty 12
3. Wpływ ciśnienia atmosferycznego 13
3.1. Niedotlenienie 13
3.2. Choroba dekompresyjna 13
3.3. Dekompresja eksplozywna 14
3.4. Efekty przyspieszeń 14
3.5. Wpływ przyspieszeń na organizm pilota 14
3.6.Obniżone ciśnienie atmosferyczne 19
4. Widzenie 20
4.1. Fizjologia widzenia 20
4.2. Wpływ niedotlenienia na narząd wzroku 20
4.3. Wpływ wibracji na ustrój 21
4.4. Działanie wibracji na narząd wzroku 22
4.5. Złudzenia 23
4.6. Bariera optyczna 24
4.7. Dynamiczna ostrość wzroku podczas lotów na małych wysokościach 24
4.8. Różnica ciśnień 24
4.9. Przyspieszenia 25
5. Fizjologia słuchu 25
6. Uszy, gardło i nos pod wpływem czynników działających w locie 26
7. Hałasy lotnicze a narząd słuchu 27
7.1.Ostry uraz akustyczn 31
7.2. Przewlekły uraz akustyczny 31
8. Pomiary hałasu przeprowadzone na samolotach w Aeroklubie Ziemi Lubuskiej 31
9. Narządy człowieka pod wpływem czynników działających w locie 33
9.1. Narząd oddechowy 33
9.2. Narząd trawienia 34
9.3. Układ nerwowy 34
9.4. Skóra i narząd ruchu 35
10. Higiena lotnicza skoczków spadochronowych 36
11. Reakcje ustroju w zmiennym środowisku termicznym 38
12. Związki chemiczne 39
13. Najczęstsze schorzenia występujące w lotnictwie 40
14. Wywiad I 42
15. Wywiad II 43
16. Wywiad III Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
WYPADKI LOTNICZE 46
1. Urazy występujące w lotnictwie komunikacyjnym i sportowym 46
2. Badania lotniczo-lekarskie 46
3. Testy psychologiczne w selekcji kandydatów do lotnictwa 48
4. Wypadki lotnicze 49
5. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach w lotnictwie sportowym 49
ZAKOŃCZENIE 51
ZAŁĄCZNIKI 52
LITERATURA: 57
Praca to czynność towarzysząca człowiekowi od początku jego istnienia; każdy rodzaj aktywności zawodowej powoduje zużywanie się energii ludzkiej oraz zmiany w sferach psychicznej i fizycznej. Pomimo stopniowego wprowadzania coraz większej ilości przepisów lotniczych określających pracę pilotów wzrastają choroby zawodowe i wypadki.
Od zarania dziejów ludzkość fascynowało pokonywanie przestworzy. Legendy i podania opisują przypadki prób podejmowanych przez śmiałków chcących unosić się w powietrzu. Jednakże dopiero z końcem XIX wieku, nastał czas kiedy myśl techniczna i podążający za nią rozwój przemysłu umożliwiły konstruowanie podobnych do ptaków aparatów latających. Wnikliwa obserwacja przyrody, analiza zjawisk fizycznych oraz nieposkromiona chęć pokonania dotychczas niedostępnego człowiekowi trzeciego wymiaru spowodowały dynamiczny rozwój lotnictwa. Wielu młodych i odważnych pilotów straciło zdrowie i życie zmagając się z trudami lotniczego rzemiosła. W jednym z pierwszych swych opowiadań słynny pisarz i doskonały pilot napisał: "... kiedy prowadzę maszynę, to tylko jedno wiem, że dopóty żyję dopóki nią władam a władza to podwójna nad niesforną przyrodą i niesforną maszyną." Te słowa wypowiedziane przez pilota doskonale odzwierciedlają przeżycia i doznania osób pracujących w powietrzu, narażonych na wiele nowych odmiennych czynników wpływających na samopoczucie czy też zdrowie pilota jak i jakość wykonywanej przez niego pracy.
Praca ta zawiera szereg informacji i opisów dotyczących czynników i warunków szkodliwych działających na pilota podczas wykonywania pracy w powietrzu.
Opracowanie to składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiona została ogólna charakterystyka środowiska pracy pilota.
Występujące na stanowiskach pracy czynniki i warunki szkodliwe działające na pilotów zostały przeanalizowane w rozdziale drugim. Wpływ tych czynników jest bardzo duży; często oddziaływują bezpośrednio na pilota i jakość wykonywanej przez niego pracy.
W rozdziale trzecim przedstawione zostały wypadki i urazy, które zdarzają się pilotom oraz badania lotniczo-lekarskie.
Praca ta została napisana na podstawie literatury fachowej, omawiającej tematykę zagrożeń występujących na tych stanowiskach oraz na postawie wywiadów udzielonych przez pilotów.
Praca to każdy rodzaj aktywności zawodowej człowieka, związana z wykorzystaniem ludzkiej energii oraz ze zmianami, jakie zachodzą w sferach fizjologicznej i psychicznej. Powoduje ona obciążenie zarówno psychiczne jak i fizyczne, które zależą od udziału wysiłku wydatkowanego przez człowieka podczas pracy. Procesy fizjologiczne w organizmie ludzkim zmierzają zawsze do utrzymania równowagi, czyli do harmonijnego współdziałania wszystkich narządów. Stan ten narusza praca, która zwiększa intensywność działania człowieka np. działalność ruchowa, odbywająca się dzięki czynnościom układu mięśniowego. Praca fizyczna wiąże się bezpośrednio z przemianami energetycznymi, tlenowymi i termoregulacją, które obciążają organizm i przyczyniają się do powstawania zmęczenia. Prawidłowe funkcjonowanie organizmu ludzkiego jest zależne od utrzymywania stałych warunków w środowisku wewnętrznym organizmu, czyli tzw. homeostazy. Obejmuje ona zachowanie stałej objętości płynów ustrojowych, regulację układu chemicznego i stężenia, utrzymywanie równowagi kwaśno-zasadowej i stałej temperatury. Praca powoduje zmianę niektórych tych elementów. W drodze parowania potu następuje utrata wody, szczególnie przy wykonywaniu pracy w wysokiej temperaturze pomieszczeń produkcyjnych. Na stan płynów ustrojowych istotny wpływ ma postawa ciała w trakcie pracy, np. w postawie stojącej następuje przemieszczanie płynów w tym również krwi do kończyn dolnych. Duży wysiłek w dłuższym okresie czasu powoduje odwodnienie organizmu, co powoduje zmniejszenie zdolności organizmu i przyspieszenie powstawania zmęczenia. W takim przypadku pracującemu należy dostarczyć odpowiedniej ilości płynów z dodatkiem soli mineralnych i witamin. Wydzielanie potu w różnych częściach skóry człowieka jest zróżnicowane i uzależnione od bodźca cieplnego np. w niskiej temperaturze przeważa parowanie potu z powierzchni dłoni, stóp i twarzy. Obserwacja tego i wnioski są ważne dla projektowania odzieży roboczej i ochronnej, przeznaczonej do pracy na tych stanowiskach. Stopień nasilenia zmian w organizmie człowieka podczas pracy jest zależny od płci, wieku, stopnia obciążenia wysiłkiem fizycznym i psychicznym, warunków pracy i środowiska pracy. Uciążliwość pracy ocenia się w zależności od pozycji ciała pracownika w trakcie wykonywania pracy i udziału w niej elementów związanych z podtrzymywaniem ciężarów.
Udział centralnego układu nerwowego w procesie pracy powoduje narastające zmęczenie, co zmniejsza możliwość czynnego uczestniczenia w wykonywaniu pracy i zmniejsza jej wydajność. Narastanie zmęczenia wynika z istnienia granicy możliwości zaangażowania układu nerwowego w wykonywanie pracy; granice te są zależne od właściwości systemu nerwowego i cech osobistych np. doświadczenie, stan zdrowia. Obciążenie psychiczne człowieka powstaje w różnych sytuacjach i podczas pracy, w czasie etapów takich jak odbiór informacji, podejmowanie decyzji i wykonywanie czynności.
Zmęczenie to zjawisko odczuwane przez ludzi wykonujących pracę, które zmusza człowieka do zmniejszenia intensywności wykonywania pracy. Utrzymujące się zmęczenie wywiera ujemny wpływ na samopoczucie człowieka, jego zdrowie oraz stwarza możliwość powstawania błędów i wypadków przy pracy. Zmęczenie powodowane jest m.in. przez zbyt długi czas pracy efektywnej, złą organizacją pracy, niewłaściwe urządzenia stanowisk pracy, niesprawność maszyn, uciążliwość czynników fizycznego środowiska pracy.
Podczas wykonywania pracy człowiek podlega różnym obciążeniom wywoływanym przez pracę oraz warunki środowiska pracy. Organizm człowieka reaguje na bodźce środowiska w zależności ich rodzaju, czasu oddziaływania, nasilenia ciężkości pracy a także indywidualnej wrażliwości na czynniki. Z czynników środowiska materialnego można wyodrębnić czynniki fizycznego środowiska pracy, które obejmują: mikroklimat, zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie elektromagnetyczne, drgania mechaniczne i na rzeczowe czynniki takie jak maszyny, narzędzia, urządzenia, budynki, ich konstrukcje i usytuowanie.[1]
Przy określonych pracach może występować ryzyko zawodowe na które jest narażony pracownik; pracodawca jest obowiązany ocenić to ryzyko i zastosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. W szczególności zapewnić powinien organizację pracy i stanowisk w sposób zabezpieczający przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości, likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników przy pomocy urządzeń, materiałów i substancji. Jest on również zobowiązany do systematycznego kontrolowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy z uwzględnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz udostępniania pracownikom aktualnych instrukcji bezpieczeństwa i higieny (obsługa maszyn i urządzeń, udzielanie pierwszej pomocy, postępowanie z materiałami szkodliwymi itp.). Wszelkie zmiany dotyczące pracy np. w procesie technologicznym lub sposobie użytkowania pomieszczeń powinny być poprzedzone oceną pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy.
W sytuacjach, gdy w pomieszczeniu przebywa jedna osoba i istnieje zagrożenie pożarowe, wybuchowe, porażenia prądem elektrycznym, wydzielania trujących gazów lub par, pracodawca musi kontrolować pracownika przez wprowadzenie obowiązku jego meldowania się w oznaczonych porach. W takich też przypadkach muszą być zapewnione punkty pierwszej pomocy wyposażone w niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy. Natomiast niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy powinny być apteczki lekarskie; ich ilość, usytuowanie i wyposażenie ustalone musi być z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach konieczne jest aby znajdowały się instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy i wykaz pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy.
Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby współpracownicy nie byli narażeni na te czynniki. Wszelkie szmaty, trociny itp. nasycone lub zanieczyszczone substancjami łatwopalnymi, utleniającymi się lub wydzielające uciążliwe zapachy, należy przechowywać w zamkniętych naczyniach i niszczyć. Maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i czystości tak, aby ich stosowanie było bezpieczne dla zdrowia pracowników i stosowane tylko w procesach i warunkach, do których są przeznaczone. O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny pracownik zobowiązany jest powiadomić przełożonego. Pracodawca ma obowiązek zastosowania odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych głównie w zakresie wyposażenia technicznego, w celu przemieszczania ręcznego ciężarów lub wyposażyć pracowników w niezbędne środki, aby zmniejszyć uciążliwości i zagrożenia.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom ochronę przed zagrożeniami wynikającymi z nadmiernego hałasu poprzez zastosowanie:
a) procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu,
b) maszyny i urządzenia techniczne powodujące możliwie najmniejszy hałas
c) rozwiązanie obniżające poziom hałasu w procesach pracy.
Jeżeli pomimo zastosowania możliwych rozwiązań poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy pracodawca powinien zapewnić:
a) ustalenie przyczyn i zastosowanie programu działań mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie narażenia,
b) zaopatrzenie w indywidualne ochrony słuchu,
c) ograniczenie czasu ekspozycji na hałas i wprowadzenie większych przerw w pracy,
d) oznakowanie stref zagrożonych hałasem i ograniczenie dostępu do tych stref.
Każdy pracownik, będący w miejscach narażonych na hałas, powinien mieć dostęp do informacji na temat wyników pomiaru hałasu i zagrożeń z tego wynikających, działań w związku z tym podjętych oraz doboru i sposobu używania indywidualnych ochraniacze słuchu. [2]
Członkiem personelu lotniczego jest osoba, która posiada ważną licencję i jest wpisana do państwowego rejestru personelu lotniczego. Personel lotniczy to:
· personel latający: piloci samolotowi, szybowcowi, śmigłowcowi, balonu wolnego, nawigator, mechanik pokładowy i skoczek spadochronowy,
· inny personel lotniczy: mechanik lotniczy obsługi i napraw, kontroler ruchu lotniczego, dyspozytor lotniczy.
Specyfika pracy pilota jest bardzo różnorodna. Zależy ona od wielu czynników. I tak np. obciążenie pilota w lotach dziennych jest odmienne niż w nocnych. Nie bez znaczenia też pozostają warunki meteorologiczne. Lot w trudnych warunkach meteorologicznych stwarza dodatkowe sytuacje stresorodne. Olbrzymi wpływ zarówno na reakcje fizjologiczne, jak i psychiczne ma wysokość i prędkość lotu. W tej grupie możemy wyróżnić loty koszące na małych, średnich lub dużych wysokościach oraz loty stratosferyczne. Każdy z tych rodzajów lotu wymaga innego zabezpieczenia medycznego. Dużą rolę odgrywa również sam charakter lotu-szkolny, treningowy lub bojowy.
Stosunkowo mniejszą rolę odgrywa zależność od miejsca, tzn. od tego czy lot odbywa się nad lotniskiem, w rejonie lotniska, czy jest to lot trasowy lub stanowi przelot z dowolnie wybranego punktu do miejscowości docelowej. Już ta pobieżna charakterystyka rodzajów lotów i czynników występujących w czasie lotu wskazuje, że zawód pilota w obecnej dobie stawia wyjątkowo wysokie i różnorodne wymagania. Wynika to z konieczności przystosowania się do pracy w obcym dla człowieka środowisku, co wiąże się z bezbłędną i wyjątkowo efektywną działalnością psychiczną. Tym wymaganiom mogą sprostać jedynie wyselekcjonowane jednostki, dysponujące doskonałym zdrowiem fizycznym oraz wysokimi walorami psychicznymi. Pilot – w odróżnieniu od szeregu innych zawodów – pracuje w tempie wymuszonym przez wymagania lotu i musi temu reżimowi sprostać do zakończenia wykonywanego zadania. Zawód pilota należy do nielicznych, w których, pomimo wzrostu stażu zawodowego i doświadczenia lotniczego oraz kwalifikacji zawodowych, wzrasta prawdopodobieństwo wcześniejszego uniezdolnienia do pracy ze względów zdrowotnych. Współczesne lotnictwo charakteryzuje olbrzymia różnorodność sprzętu lotniczego oraz rozpiętość parametrów lotniczo-technicznych. Wynika to z przeznaczenia sprzętu, przystosowanego do wykonywania olbrzymiej ilości zadań zarówno cywilnych , jak i wojskowych. [3]
Z chwilą wprowadzenia do stałego ruchu międzynarodowego szybkich samolotów długodystansowych powstały nowe problemy zdrowotne, z którymi człowiek dotychczas prawie się nie spotykał. Zjawiska te rozszerzyły znacznie nasza wiedzę o chronobiologii, czyli zachowaniu się organizmu żywego w odniesieniu do czasu i pozwoliły rzucić nowe światło na przyczyny niektórych dotąd niewyjaśnionych katastrof lotniczych. Ścisły związek między zmęczeniem pilota , a bezpieczeństwem lotu jest niewątpliwy.
Ujemne skutki zmęczenia to przede wszystkim:
- obniżenie uwagi
- &...
scrapek.crw