Sylabizm.PDF

STUDIA I ROPRASY

ukur^ratermin, jaki mu jest pot.zebny, nie zastarrawiajc si nad

tym, czy fzecz ta nie bya ju przed nim nazwana albo cfy nazwa'

ktIej wanie uyl, nie jest ju w tradycji naukowej flvizana

z innym jakim pojciem. Jeden autoI transakcentacj nazywa

p.zesunicie akcentu z miejsca wlaciwegogIamatycznie na miejsce

wiaciwe lytmicunie' Nastpny po nim, odwrotnie: wychodzc ze

stanowiska wiersza, nie jzyka, transakcentacj nazywa pos|awie-

nie akcentu na miejscu waciwyrn gIarnaiycznie wbrew schema-

towi rytmicznemu, ktry wymagaby plzesunicia plzycisku na

i.ne nriejsce. Do tumaczenia terminw nauki o wierszu z jzykw

obcych zabielaj si ludfie, ktlym n3jwidoczniejnie znana jet

polska literatura z iego zaklesu, i robi to w sposb dziki, nie

liczc si wcaie z istniejc ju tehiologi polsk, \'''JTn]^la.

jc na \/asnq, bardzo nieodpowiedziatna odpolviedzialno jakie

nowotwory telmino]ogiczne' najczciej dziwolgi. Jasklawym

przykadem takigo ',dzikiego', przekadu jest vydane w olrresie

midzywojennym przez Koo Polonistw w Poznau tumaczenie

Po'vk' Tomaszewskiego l. Iakiemu chaosowi [a przyszro mona

by zapobiec Przez wydanie odpowiedniego sownika' Do uoenia

go naley plzystpi jak najprdzej. w plzeciwn}'nl razie nasza

nauka o wierszu bdfie si wci potykaa i wyczerpywaa w ja-

owych dyskusjach, a przy czytaniu kadego autora placujcego

w dziedfinie wersyfikacji trzeb3 si bdzie osobno ama z tru-

dnociami opanowywania niezlozumiaego sownictwa specjalneso.

BV\.I

5ig *

sylabizm jest to system wersyfikacyjn]'. w ktrym jednostk

mialy jest sylaba' A zatem we.sami jednj miary lytmjcznej s

wemy o jednakovej liczbie sy]ab. Rwne rytmicznie s midzy so.

ba ll-zgloskowce lub 8-zgoskowceitd.' przy cfym nie bierze 5i

pod uwag wlaciwoci plozodyjnych poszczeglnych sylab' tego'

e s dugie lub kltkie' akcentowane lub nie akcentowane, -

nice si intonacj albo si nie ce. o rachunku ryhniczn}'m

dc-vduie sylabacja sama jako taka, co uniemoliwja np. zestpie-

nie dwch kltkich sylab jedn dug lub odwrotnie, gdy na to'

eby wersy tego systemu byy lwne ryticznie, musz mie ko-

niecznie jednakov/ ilo wielzchokw sylabicznych. sylabizm mo-

e by rnego stopnia' zazwyczaj, kiedy si mwi o sylabizmie

bez bliizychoklele,ma si na myii ylabizm cisy'

tj' taki' w kir}'rn nawet rnica o jdna sylab nalusza rwno.

wartowersw i powoduje zaamanie rytmu; w tym system'e

welsy 7-' 8. i g-zgoskot'e peciwstawiaj si sobie jako caostki

rnj miary' w mniej cisynsystemiezwanym sytabizmem

wzgtdnym trafiajq si od czasu do casuwd izosylabicz.

nych we*w wersy itieco krtsze llrb dusze _ zwykle o jedn

sylab - e nalusfaj one wnowartoci i nie powoduj zaa-

mania rytmu, wskutek czego wersy 7., 8. i g-goskowe (ebypo-

suysi poprfednim przykadem) nie przeciwstawiaj si sobie

l B. Tomasz.w3ki

Teofo litenfur!,

Poetgka' pvek'ad'

Pjrwodlu: sdabi'n' (w:} Poetlka, zafus .1|'c!k|oped!czng. Dzia,

ur wersstikacjd, t Ill: Sdobi2tu, praca zbiorowa pod red. z. Kopczyn-

skiej i M. It. Mayenowej, Wroclaw 1950, s. ?-?2.

po.l led. p.o'. d! T. clabowskie8o;

plfkla.lu

dokonali:

Gokoski,

T. t(owalska, I. szczygilska,

Pozna 1935.

Jal.o przyklad wiersza dNudzielnego' ale nie majceo slacj

redniwki, moe posuy utwr Hieronima Spiczyskigo z r. 1522

wtTe napomienie Pane Jez11so1,e' Utwr ten naley do ok.esu

sylabizmu wzgldnego' bliskiego ju sylabizmowi cisemu' w ca-

oci skada si z 18 weNw na pIzemian 16. i l3-zgloskowych'

z ktIych jeden tylko liczy 12 sylab famiast 13 Natoiast budo-

wa ivewntrzna wersw, ktre zgodnie ze sq-ojq dlugoci wszyst-

kie s dwlldzieine' wykazuje nielegularne asylabiczne lozczton-

kowanie' z utwolu tego podaj kilka wersw l3-zgoskowych olaz

w 12 zg}oskowy' pomijajc 16-zgoskowe' Miejsca wza dwudziel.

noci, ktre jeii nie s wyznaczone vylal1 granic skadniow'

ona by ustala dosy dowolnie, oznAczam pfzez +.

w oblbi jednego cigu stychicznego' w obrbie jednego stychi-

cznego utworu. Przeciwstawiaja si one sobie dopielo wiedy' kie-

dy kada z tych miar tanowi tlzon osobnego stychiczngo utworu'

a plzynajmiej dtuszegostychicznego cigu' bo wtedy przy trzo-

nie 7-zgloskowym najcustsze odmiany wersw bd miay dLF

go 6lub 8 sy]ab, przy trzonie 8-2goskow}'rn _ 7lub 9 sylab' przy

g-zgloskowym _ 8 sylab albo l0, bdzie wic w caociwyrana

rnica. Doda naley jeszcfe' ew sylabizmie wzgldnym mog si

tralia wahnicia nawet i wiksze ni o 1 sylab, ale to ju naley

do rzadkoci,i e o stopniu cisoci

sylabianu wzgldnego decy-

duje nie tylto rozpitoskali odstpstw sylabicznych od jednol!

tego ich tlzonu' ale take i procentowa ich ilo'U nas sylabizm

wzgldly w}sipowa w w. xv i piIwszej poovr'iexvl w.

jako system pIzejciowy pomidzy redniowiecznym asylabiz-

mem zdaniow}']n a grudtuj-acyrl si stopnioivo sy]abifmem ci-

sym.

we.s sylabiczny moe mie prsta lozczlonkowan lub nie loz.

czonkowan. JeIi jest bardzo ktki: 4-' 5-zgoskovry'to na loz-

czonko.wae nie ma miejsca, jeIijest dugi, poczynajc iu od

lo-zgoskowca' rozczodkowanie wewntrzne' posta co najmniej

dwudzielna, staje si prawie koniecznoci. Plzy wersach ledniej

mia.y, liczcych 7, 8 do s sylab, lozczo]<owae wewntrzne mo.

e w].stpi lub nie. w weffach rozczonkowanyh sylabizm rnoe

dotyczy caociwersu, ale nie jego lozczonkowania wewntzne-

go. Moemy mie np. 14-zgoskowce dwudzielne, ktrych poszcze.

glne wersy bd si rozpaday n3 ? + 7, 8 + 6, 9 + 5' 6 + 8 itd-

Mijsce wza dwudzieldoci nie bdzre grao !oli, byleby czony

w sumie miay nie mniej i nie wicej ni 14 sylab. Taka posta

w swojej budowi wewntIznej nosi jeszcze iadysylabizu wzgl.

dnego' sylabiz'! cisy natomiast odznacza si staoci lozczon-

kowania .lvewntlznego. Istot jego budowy wew1trznej jest ju

nie wzedwudelnoci wystpujcy w miejscu dowolny, zmien-

n}'al od weu do wersu, ale staa Iedniwka (jedna lub wicej)'

przypadajca zawsze po tej samej sytabie. w caLowicie skIysta-

lizowarr}Tn sylabirnie cisJ"rn14 (7 + 7) i 1{ (8 + 6) to, lnimo tej

samej globalnej Iiczby ylab, dwa ne fonnaty welsw. A ieli

wprowadzimy stae drobniejsze rozcfoakowanie: 14 (4 + + 6)'

to taki wers p.zeciwstavri si dwu poPednim jako jeszcze jeden,

iu t.zeci format 14.zgoskowca.

(? + 6) Jeli wiernie mjujesf + stwolf!'ciela twego'

i8 + 5) luusisz si odrfec sam siebie + i p.z}'jaciela,

(5 + 8) A laladowa + ywola mojgo dziara.

(6 + 6) fywot moj od ctowy + a do nog skrwawiti'

(7 + 6) frwot moj jesi wieczny chteb + zboru anjelskiego.

( + 8) Jedno lozmylaj + a miej ywot moj przy obie.

redniwkoivym

13-zgoskolvce o ciIe sy]abicznym

oto

Typ 7 + 6 (tu z dodatkowym

wewntlfnym.

Ip-

uksztatowaniu

daem 7-zgtosko\'ca na 4 + 3) - Khanowskiego

P'? v]J ksisi

pielwszej; t}T 8 + 5 -

tego P'e VIII ksigi pierwszej; wleszcle

4 + 4 + 5 -

pie ludowa wedug Ko]be.ga.

(i + 6) Tludna rada w tej mierze: + prfyjdfie sie rozjecha,

A plfef ien cuas wese1a .t i lulnie zaniecha.

wszystka moja dobla myl+ z tob precz odchodzi,

A f tego mi wifienia + nikt nie wyswobodzi,

Dokd ci za nie ujrf,+ pani wsfecb pikniejsza'

co ich koIwiek prfyniosla L chwila tera,nijsfa'

(J. Kochanowskl Pen,

yII, ks. \)

(8 + 5) szczliwy ja czlowiek' bych m8l f tak uy te8o,

Jakobych sie nie omylil, + co jest lepszego;

]-ecz jako na bldDym morfu, + nie tam, 8dzie chcerDy,

A]e gdzie las wiatly t1ios+ Plyn Eusiemy.

(ta'li!e'

VIII, k. l' zwr. 3)

14 ' ] 5' Po,L;e m l' - malu]eku,

. serwer pod prog'

a niechese + mj kochanek+ nie ialza osirg.

Postaw.iemu, i matuleoku, sli ma|murowy,

a na stole+ marmurorrym+ obrus perlowy-

Na oblusie'+ na perowym, + talerz tocfony'

na talelru, + na tocronym,+ kaplon piecrony.

spytajc'e go, + matuleku,+ czyli ma n swj?

a jak nie ma + swego noa, + po]cie mu mj.

(o' Kolbelg Ld, xvl, inc' ,,Pocie mu, matuleku''',,,s. 40Hoi)

Kady 2 tych wieIszy leprezentuje inny wzorzec rytmiczny dwu-

albo nawet tljdzielny- faniechani ktrej ze redniwek w ty'

pie trjdzie]nym lub tylko p.zesunicie wza w kirymko]wiek

z trzech typw spowodowaoby zaa.nanie rytmu.

Poniewa mial welsu sytabicznego jest ticuba sylab, ilo

wielzchokw sylabicznych bez wzgldu na jakoc syiaby i bez ja-

kiegokolwiek po.zdkowania sylab wedug ich jakoi wewnt.z

we.su| istnieje plzeto molilvo, e nastpujce po sobie wersy

mogq si z sob zlewa i e np' majc plzed sob caoz 24 sy.

lab pIzy odpowiednio padajcych wewntlz granicach w}Tazw

moglibymy nie wiedzie, czy skada si ona z tlzech wersw po

8 sylab' cuy tez czterech 6-sylabowych, czy frai'e z dc]r.12-zg!o-

skowych' Zachodfi wic w wierszu sylabicznym konieczno posu-

giwania si czynnikiem dodaikowym' folmantem, ktry by jedno-

czy wers w cao' a jednocfen.ie odgTanicza go od irmych 1vef-

sw w sposb zauwaa]ny. czynniki uyte do tego celu mog by

rne' Intonacja (kadencja, antykadencja). wspb.zmienia nego

typu (rym kocowy tub pocztkowy, peny iub tylko asonans);sta-

bilizowanie jednego lub paru akcentw (cecha wprowa&ajca na

dlog ku sylabotonizmo$'i, ale nie c.yniaca jeszcze wielsza zupe.

nie sylabotonicznym); albo inne jeszcze, Eadziej wykorzystywane,

np' pewne Iodki styllstyczne: pala]etizmj epifo.a, anafora. w ka.

d}.rnlazie formant jaki jest niezbdny. jego zalodfaj slufy do

ch,arakterystvki wiersza sy1abicznego'Biolc pod uwag lrzy pier-

wsze iypy folmantw tu wymienionych - te bo\'{'iems w wer-

s}'fikacji polskiej najwaniejsfe - bdziemy rni wiersze sylabi-

czno-intonacyjne, sylabiczno_rJ,inowe i sytrabiczno-akcentowe.Eor_

mant Broe by wicej ni jeden i lv-tedy otlzymujemy wieffze

sylabicfne o korbinowalej charakterystyce: sylabiczne intona.

cyJno.zDon/e'

ny formantem: sytabiczne intonacyjno-akcentowo-Iymoe Je.li

wels nie jest dzielony wewntlznie, io do cakowania posfczesl-

nych welsw i lozglaniczenia ich midzy sob wystalcza formant

]ub grupa folmantw w jednym ty]ko punkcie welsu: w klauzuli,

czyli na kocu' albo te n]apocftku' w nagiosie wersu- Pielwsza

pozyJj jest niema] bezwyjtkowa w naczeJpoezjL i prawie po-

wsfechna w innych jzykach euIopejskich. Zdarza si jednak

u nas, chocia nieczsto' e oplcf fo.mantu k]aufulowego wyst-

puje i lolmani pocutkowy' e zatem wers tljty jest jakby v/ Ia-

m w {ormanty pocfqtkowe i kocowe' Splawa si komplikuje,

jee]i mamy do czynienia z wersem sylabicznvm dwudzielnym lub

t.jdzielnym. I to bez wzgldu' czy w eI wchodzi wze wewn.

irzny ruchomy' cTy stabilizowana Iedniwka. wtedy bowiem na

iej samej fasadzie, fgodnie z k1ra w caoci utlvolu sylabicznego

poirzebne s czynniki regulamie wystpujsce' kt.e by w spo-

sb zauwaalny lozczonkowyw3y go na wersy - tak samo

w obrbie kadegowelsu poilzebny jest jak {olmant wfgldnie

formanty, ktIe by go Iozczonkow}vay n3 dwie lub \,vicejcz-

ci'uwypu]rlajc w ninl w sposb chlaktelystyczny

wf}y dwu-

Komplikacja polega na tym, e for-

manty wewntlzne Iozczonkowujace wels nie mog by identy-

czne z lo.mantami lozglaniczajcymi welsy midzy sob. Gdyby

bowiem byy jednakowe' zamiast dugiegolozczo',kowanegoweIsu

otlzymalibymy dwa czy ty wersy k.tkie' l tylko pod t}'m wa-

Iunkiem' e formaty rozczlonkowania wewnijznego bd si

Iniy od formantu klauzr owego' wers nie u]egnie rozpadni-

ciu' Fo.mant czy {ormanty klaufulowe dzie] tekst na welsy'

a formaniy podziaLt wewntrznego wprawdzie dziel wels na

cftony' ale zarazem musz te czony jak gdyby spaja pfzez prze-

ciwstawienie formantowi klauzulowemu. spaja na tyle' aeby

nie dopucido rozpadu welsu. Jeeli wic klauzula wersu jest

inionacyjno-r}'rnowa, to rcdniwka moe by tylko intonacyjna

lub tylko rymowa, lub wleszcie moesi odznacza sta granic

zestroju akcentowego w tym miejscu, ltb moe miec inny jaki

|olmant, ale e moe by identyczna z k1auzul' Jeeli w klau-

zuli jest ustabilizowany akcent i .}'n eski, to rcdniwka moe

mie tylko akcent stabi]izowany bez rymu albo moe by mska,

albo wreszcie w przeciwstawieniu do akcentowo-rymowej klauzuli

moeby intonacyjna, a bezrymor^,a i bez stabilizowanego akcen-

dzielnociczy ie Iedni]^/ki.

sylabicne akcetowo.'mowe'

a nawet z poirj-

sTuDIA r RozPAwY

Iu' ale zawsze midzy folmaniami klauzuli a rediwki (lub ru-

chomego wzla dwudzielnoci) musi fachodzi rnica dostateczna

na to' eby 5i sobie plfeciwstawialy i nie ulegay zmiesz5niu' Ja-

xle rorrnanly ksztaltuj klauzule i redniw](i.lo rzecz, ktra sie

moe w histolii wirsza zmienia i zazwyczaj jest chamkte.ysty.

czna dla tego czy innego welsyfikacyjnego oklesu. zawsze ienat

' .Podobny. obraz prfedsrawiaj flagmenly z Pleni Kochanow-

sxrego. .w .klauzuli lym, akcent paroks}'toniczny

i wze intona-

' *tomiast wydob}"wa tylko wz inlonacyjny

:1]1l:-:::*.*.l

ni ten' ktry rozczlonkowylva wersy spiczynse-

go)' Nie rna \'niej ani ustabilizowanego akcentu, ani ryrnu.

Inny jest oblaz iytrnu trjdzielnego wiersza rudo;ego. Idzie

cz}nnikiem rzdzcym jest formant czy grupa fo.mantw rozg.a'

nlczaJcych welsy midzy sob. A wic w naszej wersyfikacji

rzqclz iohanty ktauzulowe, a dopiero w zalenoci od teg, jak

one si uksztatowa}y, ustalaj si loImanry .ozcz}onkowania we.

wnlrznego' fawsze dobrane tak, aeby si tamtym pfzeciwsta-

'.'.rla' cakowicie ]ub czciowo,byleby dostatecznie wylazicie'

.]esrr ten warunek nie jest dochowany, wers si rczpada' w naszej

poezJL zazwycfa] w klauzuli wystpuje rym' koniec zestrcju akcen-

towgo i jeszcze co najmniej jedel czynnik prozodyjny: czy to ko-

ruec zestrcju intonacyjnego (kadencja, antykadencja), czy tei.

akcenl stabilizowany. wze wewntIany jest fwykle bezI}Tlowy,

a pod wfgldem Fozodyjnym czsto ogranicza si do zakocze.

nla zestroju akcentowego, a w kad}'rnlazie sposb uycia w nim

ak!en'u' into]racji czy aawet !ym]u jest cakowicie zalerty o.l spo-

sobu uycia tych cfynnikw !' ktauadi i zawsze musi im bv

w jaki sposb przeciwstawiony.

Z' przytoczoDyfh powyej przykladw wiersz spiczyskiego ma

w, klauzuli skombinowane Lrzy form^nty: inlonacyjny, akcenrowy

lakcnl paloksytoniczny) i rym' wida lo' jeeli si wemie z nie.

go tlagment' nie eliminujc l6-29loskowcw

on'.jak i pie spiczyskiego, dystychami,

"*y.'zni""yii p'"""

l... ":: Y*:y nieparzyste kocz si antykadencja, a parzyste.siale

'taoencJ| ]czy. Je 1e, ze sob lym. Ale bIakuje ru ustabilizowa-

:lg:.-^i|,"i'.'

jest sylabiczny intonacyjno-ry-

"'|.entu:.wirsz

mowj'

^'ljwle redniwkj rni si od siebie' rierwsza jesi mnj

ma w rtiej staego akcentu l, staa jest gIanica ze-

:.:.",:.nle

-tutai

sEo]u aRcentovego, a co do intonacji, to przypadaj

naj.

::,::1"- '.:{""t**'."

intonacyjne: awierrantvkaaencje; an ea sre_

,:::

bardziej wyrazisla: nie tylko antykencje

::::,-i

:l."*"'"

stopnia, ale oprcz tego rna ona :eszcze je-

:^:.:]..:1 :]:l]""':c.

o-ensw.oJ vlasny Jormant. ktrego anl w klauzuli' ani w pierw-

|lu.:. ,s'eo-o*"e

nie byo: uskbilizowany akcent parcksytoniczny

hielarcN midzy $ed!'iwkamj i tormu tego

."..::i:.': -*"u

oaaczy jako 13 J(4 + 4) J

5|' Tak si ten wzorz;

]]"i:T

-y czytaniu. -sdy marny teksr oderwany od muzyki i od

::^T"::"*:

lycn tormantow.i modyfikacji'jakie ona fe sob wnosi.

Nastpujcy fIagment z Kofied'a Justynq, i Konslonjej BieI-

skiego-(r. 1577) reprezentuje wiersz sylabiczn:r .y_o*o_irrtorr""Vi_

l"-.i f."'T':

]3 {7 - 6),w klrym akcenl nje;est ustaluizowany

l nre stanowi Iorm'ntu anj w klsLlzu]i, 3ni w redniwce.

(Md.o mwi)

Nie daj kIom pi wina,+ ta}ie i kstom,

By nie wuyyli plavra + nrlznym niebotom.

le daj ty, ktIzy s + n' wierki udrcz;niu,

By zapomnjeli ndfe' ] bdc w swyrn wizien'u'

Kto acznie, nie potrfebuje szuka+ poka.mu innego:

zywoi moj jest wiecfny cbleb+ fbolu aielskiego.

Icie ni pot.zeba jest wicej+ w t'Tl rnizelnym padol,

Jedno lofylaj + a miej ywotmoj prfy sobie.

w pfeciwiestwie do tego bo8actwa iormantw w kleuzuli.

w wcacb -dwudzielnoci nie Daroy ani r}mu, gni stabitizowanego

(Jlwo.f usta niememu + a sprawjduwo znaj,

A prawdziwej poMeci. miejsce kademu daj.

__:":.:y. " ar.cenru.

akceEtu. wystpuie w nim tylko 8T6nica zestroju akcentowelo

',:o:"J.

w pierweej

"9 kleuzulowej

zaznaczola granica zestloju intonacyjne_

*"o",.** ,,1*;"1"',';'ji],*

,"*"

go. slahiej'

gdy Erof jwe tu .s formy po||c'Ie

bo t'a hlauzule

q| wErsah aieparrysiych

Fzypadaj

-mv' "*"n,* -"i' "oi|..'o..

a]rryasdelrc'e' e w par'yslch

hadlrcje, gdy \|wae dwudzietnoci

aie "na lycb wllwoci, no i"su ^oz]i*" ':"ii r"t":"

l"..,'"::.q' !:Y:'l

,Y"-woc

t |n-sDj, |o * ostat!|to !',ersia albo Po||c.e.ml |mii,

wJsIe

ejczsciE

pntybadncia

albo i 'i!s'1tytadsacja'

albo po||c2.mu |mi _ awszez oksytonem na kocu.

STUDIA

I ROZFITAWY

- Tak sao rymowo-inionacyjne jest posowie 10 (4 + 6) do K'|

kle| Tozprd1la md,z! trzeme asobam'.' Re)a|

ze sob w nie upoudkowan rytmicznie cao'aby szelegi ich

czyysi w postaci rytmiczne i daway si we wlaciwy sposb

razgraiczy' Pomijajc spIaw eufonii, konst.uktywnie lnica

po]eea na iJ.:r' e wyIzekajc siq rymu, poeta wyrzeka si wal-

nego' baldfo wyrazistego Iozgraniczajceeo Iodkai musi albo go

zastqpi Iodkiemnowym' a]bo teIodkornstarym' zazwyczaj wy.

stepujcym w.az z rymem' nada wzmoonq wyrazisto,kt.a

by dostatecznie uwydatnia rytm, nie uwydatniany kocow wsp-

iwicznoci wersw' Jeeti poeta tego nie osiagnie, lviersz sia-

nie si prozaida]ny' wielki artysta' jakim by Kochanowski' Io-

zumia czy tei' cz! to bardzo dobrze. Jego inwencja rytmiczna

" w odpfaue pasu sza zarwno po linii szukania nowych for-

naniw' jak te w kierunkLl wzmoeniai uplastycznienia starych'

Najdoniotejszplb szukania nowych lormantw z|obil poeta

v ch.ze 1II' w ktrym po ..:z pielwszy w polskiej poefji kun-

sztownej wyzyska rozklad akcentw jako czynnik konstruktywny

rytmu' Tym samym jednak chI Ill p.zesta by vierszem syla.

biczn}m' a sta si wierszem-plekursoIem sylabotonicznego sysie-

mu. Nle tu wic miejsce na omawianie go- Inneco .odzaju prba

zosiaa dokonana w wieszczbie Kasandry; klauzule tam s konse.

kwentnie paroksytonicrne, Fzerzutnie nieliczne i niezbyt jaskra-

we, tok z duitoci kadencji i antykadencji w klauzulach i re-

dniwkach pozwala wyczu rozmial i fofinu welsw: 12 (? + 5)'

PIzy czym cao

A i dziwn e - w ]udzia.h rozne sprwy,

PIzy 1epszych sta + io jsi lozM

prwy.

Bo cokolwiek ^| ie n4 u/ieciedzjeje'

Ze vszego sie + k.otko czsu Bjeje'

s cnot, + t fwsze dworsrva ma

I po mielci t z siebie szydzi nie da-

(w. 212+-2129)

' Biegun

plzeciwny

stanowi

uycie folmantu

akcentoivego

bez

oDow]zu]cego folmantu intonacyjngo'

za o w o)czynie Danta io ooo]e

znalazm' I,ecf to lzecz jest tajemnicza.

o io bynajmniej nie dbam ! nie sioj,

Aby viedziano, czy moja dzrevrcza

Muza kochaa si rea]nie'o],

sni, iwo.f; halfy uywamlub bicfa

r io jesi moja poeiycrtra drosa _

Lecf z megoycjapoemai - dla Boca'

(J. sowacki Behiouski, II\ w. 33?_34.!)

ich jest zagvalantowana mniejsz l'y.azistoci

ledniwki: mniej bezwzgldn paroksytoneza' nieco czstszvmi

i jasklawszymi plzelzutniami' Te jdnak nolm:]ne Iodki zdaj

si nie \'r'ystarcza poecie p.zy braku r}mu. z\$!aszcz^e nie wy-

izeka si on cakowicie swobody intonacyjnej, nie cofa si do to-

ku Rejowego' gdzie plawie bef \Tjtku bya kadencja w klau.

zu1i, antykadencja w Iedniwcei gdzie nie b}'waowzw into-

nacyjnych w innych miejscach wercw. Ten nie dosy wyrazisty

kontur ryimiczny pota wzmacni uwypuklajc, zwaszcza w po.

cztkowej paItii monologu' nagosy wersw przez stosow,anieak-

centu inicjalnego' a t^ki pfzez wPrcr'adzenie przewaajcego

(800/0 welsw) uksftatowania s-akcentowego welsw'

Mamy tu do czynieDja z wierszem akcentowo_rymowym, co po_

fwala na uywanie przerzulni' jak !o w cyla.ie lvidli' Przy kon'

slancle ]nlonacyjnej przerzutrle sJ niemoliwe.Rze!z sama przez

otbrz}ania wikszo naszych wierszy sytabicfnych to wielsfe

zaopatrzone w. }ym. lslniej jednak w naszej poezji sylabi.znej

:i*

**"..y befr}.owe' tj. pisane a.ierszen t]k flvanym bia.

{ym. aradycja ich jesr stara i szacowna,bo po raz pierwsry !\,ier_

sza bezrymowego uyl Jan Kochanowski w odpraae poslU' lfe-

cficn !,o.rytmiki ich stosuje si wsrystko to' co i do rytmiki in-

nycn syhbowcw. Mi"a ich stanowi ilowierzcholkw sylabicz-

:T]

b":

:id":.":* rou lytmifujacej jakirnkolwiek szczegln},rn

cechoEr sylab' wobec tego miara wersu lub jego czonu.w'aciwy

Po co mi p.zno' slogi po1lo, tlapisz,

Kt.y, v'ieszczeao ducha dawszy, nie dae

wagi w slowiech' ale me *szvtki p.orocva

:.-= sylabiczDy, musi by ulTdat!'ioDa dodatkow1,m for.-

mantem lub for&alrtami' aby wersy i ich czlony nie zlewa-ty si

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: