W „Lalce” jest kilku narratorów:
1) narrator 3-osobowy – wszechwiedzący, ukrywający się za światem przedstawionym, to typ tzw. narracji przezroczystej, której zadaniem jest:
- przedstawianie wydarzeń,
- informacje o zachowaniu bohaterów,
- przytaczanie opinii jednych osób o innych,
- dążenie do obiektywizmu.
2) narrator 1-osobowy – bohater powieści, uczestnik świata przedstawionego, autor pamiętnika Ignacy Rzecki. To narracja subiektywna, której zadaniem jest poprzez retrospekcję przedstawienie fundamentów niektórych idei i konfliktów. Zadaniem pierwszoosobowej narracji jest zaprezentowanie innego, ciepłego spojrzenia na świat, które bardzo często jest nieprawdziwe. W narracji Rzeckiego dostrzegamy elementy fałszywego osądu świata (Ignacy Rzecki często się myli co do oceny postępowania niektórych osób)
- rozszerzenie przez retrospekcję akcji do lat 40. XIX wieku,
- funkcja budująca klimat powieści (humor).
Dwoistość narracji powoduje niejednorodność obrazu świata. Nie ma jednej prawdy o rzeczywistości, bohaterach, wydarzeniach – jest prawda złożona (zgodność z koncepcją realizmu).
Obaj narratorzy mówią innym językiem.
Ponadto dostrzec można tzw. lustra, w których odbija się światopogląd niektórych postaci (tok myślowy Wokulskiego, Izabeli, Tomasza Łęckiego).
aramanda