USTAWA
z dnia 12 czerwca 1975 r.
o �wiadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Dz.U. z 83r nr 30 poz. 144 z póżniejszymi zmianami
Uwaga Stawki odszkodowań z tytułów wypadków przy pracy reguluje cokwartalne Obwieszczenie Ministra Pracy i Pilityki Socjalnej. W tre�ci ustawy pozostawiono stawki niaktualizowane.
Rozdział 1
Przepisy ogólne.
Art. 1. �wiadczenia okre�lone ustawš przysługujš pracownikom, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej oraz członkom rodzin pracowników zmarłych wskutek takiego wypadku lub choroby.
Art. 2. �wiadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych obejmujš:
1) jednorazowe odszkodowanie - dla pracownika, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
2) jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty,
3) �wiadczenia wyrównawcze - dla pracownika, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
4) rentę inwalidzkš - dla pracownika, który stał się inwalidš, rentę szkoleniowš dla pracownika, w stosunku do którego orzeczono celowo�ć przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolno�ć do pracy w dotychczasowym zawodzie,
5) rentę rodzinnš - dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty,
6) odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy - dla pracownika lub dla członków rodziny,
7) nieodpłatne �wiadczenia lecznicze, położnicze i rehabilitacyjne, zaopatrzenie w leki bezpłatnie, za opłatš ryczałtowš lub za czę�ciowš odpłatno�ciš na zasadach i w zakresie okre�lonych w odrębnej ustawie, przedmioty ortopedyczne, protezy, �rodki pomocnicze oraz prawo do przysposobienia zawodowego i innych �wiadczeń w naturze - dla pracownika lub rencisty oraz dla członków rodzin tych osób.
Art. 3. 1. �wiadczenia okre�lone ustawš przysługujš z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w zwišzku z zatrudnieniem pracownika na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
2. �wiadczenia okre�lone ustawš przysługujš również z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w zwišzku z zatrudnieniem za granicš obywateli polskich delegowanych lub skierowanych do pracy za granicš w polskich misjach dyplomatycznych, urzędach konsularnych lub w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach.
Art. 4. Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) obywateli państw obcych zatrudnionych w obcych misjach dyplomatycznych, urzędach konsularnych lub w międzynarodowych instytucjach i nie majšcych w Polsce stałego pobytu, chyba że umowy międzynarodowe stanowiš inaczej,
2) osoby zatrudnionej w zakładzie pracy prowadzonym przez jej małżonka,
3) osób zatrudnionych w zakładzie pracy prowadzonym przez ich najbliższego krewnego lub powinowatego na własny lub wspólny rachunek, jeżeli podlegajš jako osoby współpracujšce - ubezpieczeniu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rzemie�lników lub innych przepisów o ubezpieczeniu osób współpracujšcych.
Art. 5. 1. Osoby zatrudnione przez najbliższego krewnego lub powinowatego i nie podlegajšce ubezpieczeniu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rzemie�lników lub innych przepisów o ubezpieczeniu osób współpracujšcych majš prawo do �wiadczeń okre�lonych ustawš, jeżeli:
1) nie pozostajš z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym,
2) zgłoszone zostały do ubezpieczenia społecznego przed wypadkiem przy pracy lub przed stwierdzeniem choroby zawodowej,
2. Za najbliższego krewnego lub powinowatego w rozumieniu ust. 1 uważa się dziecko własne, przysposobione, dziecko obce przyjęte na wychowanie, pasierba, rodziców, osobę przysposabiajšcš, ojczyma, macochę, wnuki, dziadków, rodzeństwo, te�ciów, zięcia, synowš, szwagra i szwagierkę.
Art. 6. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczynš zewnętrznš, które nastšpiło w zwišzku z pracš:
1) podczas lub w zwišzku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynno�ci albo poleceń przełożonych,
2) podczas lub w zwišzku z wykonywaniem przez pracownika czynno�ci w interesie zakładu pracy, nawet bez polecenia,
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy w drodze między siedzibš zakładu pracy a miejscem wykonywania obowišzku wynikajšcego ze stosunku pracy.
2. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się - w zakresie uprawnień do �wiadczeń - wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie trwania podróży służbowej w okoliczno�ciach innych niż okre�lone w ust. 1, chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostawało w zwišzku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
2) w zwišzku z odbywaniem służby w zakładowych i resortowych formacjach samoobrony albo w zwišzku z przynależno�ciš do obowišzkowej lub ochotniczej straży pożarnej działajšcej w zakładzie pracy,
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działajšce w zakładzie pracy organizacje polityczne lub zawodowe lub uczestniczšc w organizowanych przez nie czynach społecznych.
3. Za �miertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastšpiła �mierć w miejscu wypadku lub w okresie nie przekraczajšcym 6 miesięcy od dnia wypadku.
4. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastšpiło ciężkie uszkodzenie ciała, mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolno�ci płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszajšce podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażajšca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolno�ć do pracy w zawodzie albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
5. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Art. 7. Za choroby zawodowe uprawniajšce do �wiadczeń przewidzianych w ustawie uważa się choroby okre�lone przepisami wydanymi na podstawie art. 231 pkt 2 Kodeksu pracy.
Art. 8. 1. �wiadczenia okre�lone w ustawie nie przysługujš pracownikowi, gdy wyłšcznš przyczynš wypadku przy pracy było udowodnione przez zakład pracy naruszenie przez pracownika przepisów dotyczšcych ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umy�lnie lub wskutek rażšcego niedbalstwa.
2. �wiadczenia okre�lone w ustawie nie przysługujš również pracownikowi, który będšc w stanie nietrze�wym przyczynił się w znacznym stopniu do wypadku przy pracy.
3. Jeżeli z okoliczno�ci wypadku wynika, że pracownik znajdował się w stanie nietrze�wo�ci, zakład pracy lub inny wła�ciwy organ kieruje pracownika na badanie niezbędne do ustalenia zawarto�ci alkoholu w organizmie. Pracownik jest obowišzany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie się uniemożliwiajšce jego przeprowadzenie zostanš przy ustalaniu okoliczno�ci i przyczyn wypadku ocenione z uwzględnieniem wszystkich okoliczno�ci sprawy.
Rozdział 2
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Art. 9. 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne.
2. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawno�ci organizmu, które powoduje upo�ledzenie czynno�ci organizmu nie rokujšce poprawy.
3. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie czynno�ci organizmu, które powoduje upo�ledzenie czynno�ci organizmu na okres przekraczajšcy sze�ć miesięcy, mogšce jednak ulec poprawie.
4. Nie uznaje się za długotrwały uszczerbek następstw chorób zawodowych powodujšcych uszczerbek na zdrowiu poniżej 10 %, jeżeli upo�ledzenie czynno�ci organizmu może ulec poprawie.
Art. 10. 1. Odszkodowanie przysługuje w wysoko�ci 500 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, nie mniej jednak niż 2.000 zł.
2. Odszkodowanie ustalone w my�l ust. 1 zwiększa się o kwotę 10.000 zł, jeżeli pracownik w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej został zaliczony do I grupy inwalidów.
Art. 11. 1. Odszkodowanie ulega proporcjonalnemu zwiększeniu, jeżeli stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, będšcy następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 % w stosunku do tego, który był podstawš przyznania odszkodowania.
2. Odszkodowanie ulega ponadto zwiększeniu o kwotę 10.000 zł, jeżeli w skutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej pracownik lub rencista został zaliczony do I grupy inwalidów.
Rozdział 3
Jednorazowe odszkodowanie z tytułu �mierci pracownika lub rencisty.
Art. 12. 1. Członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne. Odszkodowanie to przysługuje również w razie �mierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty pobierajšcego rentę inwalidzkš na podstawie niniejszej ustawy.
2. Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania sš:
1) małżonek, z zastrzeżeniem ust. 3,
2) dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo, spełniajšce w dniu �mierci pracownika warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej,
3) rodzice, osoby przysposabiajšce, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu �mierci pracownika lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli pracownik przyczyniał się w znacznym stopniu do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodš sšdowš prawo do alimentów z jego strony.
3. Odszkodowanie nie przysługuje małżonkowi, jeżeli ze względu na odrębne prowadzenie gospodarstwa domowego i długotrwały brak wspólno�ci małżeńskiej przyznanie odszkodowania byłoby społecznie nieuzasadnione.
4. Odszkodowanie przysługuje niezależnie od zasiłku pogrzebowego, odprawy oraz innych �wiadczeń przysługujšcych na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 13. 1. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny zmarłego pracownika lub rencisty, przysługuje ono w wysoko�ci:
1) 50.000 zł - gdy uprawnionym jest małżonek lub dziecko,
2) 25.000 zł - gdy uprawnionym jest inny członek rodziny.
2. Jeżeli do odszkodowania uprawnieni sš równocze�nie:
1) małżonek i jedno lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysoko�ci okre�lonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 10.000 zł na każde dziecko,
2) dwoje lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysoko�ci okre�lonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 10.000 zł za drugie i każde następne dziecko.
3. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do odszkodowania uprawnieni sš równocze�nie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w wysoko�ci 10.000 zł, niezależnie od odszkodowania przysługujšcego małżonkowi lub dzieciom w my�l ust. 1 pkt 1 lub ust. 2.
4. Jeżeli do odszkodowania uprawnieni sš tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie przysługuje w wysoko�ci okre�lonej w ust. 1 pkt 2, zwiększonej o 10.000 zł na drugiego i każdego następnego uprawnionego.
5. Kwotę odszkodowania ustalonš w my�l ust. 2 lub 4 dzieli się w równych czę�ciach między uprawnionych.
Art. 14. Odszkodowanie należne rodzinie zmniejsza się o kwotę odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wypłaconego pracownikowi.
Rozdział 4
�wiadczenia wyrównawcze.
Art. 15. 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu co najmniej w 20 % i osišga wynagrodzenie zmniejszone co najmniej o 10 %, przysługuje �wiadczenie wyrównawcze.
2. �wiadczenie wyrównawcze nie przysługuje, jeżeli z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu pracownik pobiera rentę inwalidzkš.
Art. 16. 1. �wiadczenie wyrównawcze stanowi różnicę między wynagrodzeniem z okresu przed powstaniem stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu a wynagrodzeniem z okresu po powstaniu tego uszczerbku; nie może jednak przekraczać 30 % wynagrodzenia z okresu przed powstaniem uszczerbku na zdrowiu.
2. Podstawę wymiaru �wiadczenia wyrównawczego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu sze�ciu miesięcy, obliczone w sposób okre�lony przepisami o �wiadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Art. 17. 1. �wiadczenie wyrównawcze wypłaca się przez okres pracy nie dłuższy niż trzy lata.
2. Do okresu trzyletniego, o którym mowa w ust. 1, wlicza się okresy pobierania:
1) dodatku wyrównawczego na podstawie art. 217 § 3 Kodeksu pracy,
2) zasiłku wyrównawczego na podstawie przepisów o �wiadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Rozdział 5
Renta inwalidzka.
Art. 18. 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej stał się niezdolny do pracy, przysługuje:
1) renta stała - jeżeli niezdolno�ć do pracy jest trwała,
2) renta okresowa - jeżeli niezdolno�ć do pracy jest okresowa.
2. Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.
3. Pracownikowi, w stosunku do którego orzeczono celowo�ć przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolno�ć do pracy w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przez 6 miesięcy; okres ten ulega wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej niż o 30 miesięcy.
4. Przedłużenie prawa do renty, o którym mowa w ust. 3, następuje na podstawie wniosku starosty.
Art. 19. Wysoko�ć renty z tytułu niezdolno�ci do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobš zawodowš ustala się zgodnie z zasadami przewidzianymi dla rent z tytułu niezdolno�ci do pracy w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że:
1) renta nie może być niższa niż:
a) 80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
b) 60% podstawy jej wymiaru - dla osoby czę�ciowo niezdolnej do pracy,
2) renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy jej wymiaru, jeżeli niezdolno�ć do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowana jest skutkami wypadku lub choroby zawodowej,
3) renta, o której mowa w pkt 1 i 2, nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej renty z tytułu niezdolno�ci do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 20. (skre�lony).
Art. 21. (skre�lony).
Art. 22. 1. Osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej przysługujš:
1) dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysoko�ci okre�lonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.
2) nieodpłatne �wiadczenia lecznicze, położnicze i rehabilitacyjne, zaopatrzenie w leki bezpłatnie, za opłatš ryczałtowš lub za czę�ciowš odpłatno�ciš na zasadach i w zakresie okre�lonych w odrębnej ustawie, przedmioty ortopedyczne, protezy, �rodki pomocnicze oraz pobyt w domu pomocy społecznej na zasadach okre�lonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin; �wiadczenia te przysługujš również członkom rodziny osoby uprawnionej do renty inwalidzkiej,
3) prawo do przysposobienia zawodowego na zasadach okre�lonych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w drodze rozporzšdzenia.
2. Pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy lub zapadł na chorobę zawodowš, a nie jest uprawniony do renty inwalidzkiej, ma prawo do �wiadczeń okre�lonych w ust. 1 pkt 2 i 3 w zakresie niezbędnym do leczenia następstw tego wypadku lub choroby.
Art. 23. (skre�lony).
Art. 24. 1. Osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej na podstawie niniejszej ustawy oraz do emerytury na podstawie innych przepisów wypłaca się zależnie od jej wyboru:
1) przysługujšcš rentę inwalidzkš powiększonš o połowę emerytury albo
2) emeryturę powiększonš o połowę renty inwalidzkiej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby, która nabyła prawo do renty w zamian za gospodarstwo rolne przekazane na własno�ć Państwa.
2a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby pobierajšcej uposażenie w stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek.
3. W przypadkach nie wymienionych w ust. 1 i 2 osobie uprawnionej do renty inwalidzkiej na podstawie niniejszej ustawy oraz do innych �wiadczeń o charakterze rentowym wypłaca się jedno �wiadczenie - wyższe lub przez niš wybrane.
3a. Przepisy ust. 3 stosuje się odpowiednio do osoby pobierajšcej uposażenie w stanie spoczynku przyznane z powodu choroby lub utraty sił albo uposażenie rodzinne.
Art. 25. W sprawach renty inwalidzkiej, nie uregulowanych niniejszš ustawš, stosuje się odpowiednio przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin dotyczšce:
1) postępowania w sprawach rent,
2) orzekania o inwalidztwie,
3) powstania i ustania prawa do rent oraz zasad ich wypłaty,
4) zwrotu nieprawnie pobranych rent i potršceń,
5) zawieszania prawa do rent na czas pobytu za granicš,
6) zasiłku pogrzebowego.
Art. 25a. 1. Renta z tytułu niezdolno�ci do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobš zawodowš nie ulega zawieszeniu ani zmniejszeniu w razie osišgania przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1-4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118).
2. Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osišgania przychodu, o którym mowa w ust. 1, bez względu na wysoko�ć tego przychodu.
Rozdział 6
Renta rodzinna.
Art. 26. 1. Członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje renta rodzinna. Renta ta przysługuje również w razie �mierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty pobierajšcego rentę inwalidzkš na podstawie niniejszej ustawy.
2. Członkami rodziny pracownika lub rencisty uprawnionego do renty rodzinnej sš małżonek, dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo, rodzice, osoby przysposabiajšce, ojczym i macocha, jeżeli spełniajš warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej (wdowiej) w my�l przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, które miały zastosowanie do pracownika przed jego �mierciš.
Art. 27. 1. Wysoko�ć renty rodzinnej ustala się zgodnie z zasadami przewidzianymi dla rent rodzinnych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że renta rodzinna nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej renty rodzinnej ustalonej i podwyższonej zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2. Przepisy art. 25a stosuje się odpowiednio.
Art. 28. Członkom rodziny rencisty pobierajšcego rentę na podstawie niniejszej ustawy, który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, przysługuje renta rodzinna w my�l przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, które miały zastosowanie do pracownika przed jego �mierciš.
Art. 29. W sprawach renty rodzinnej nie uregulowanych niniejszš ustawš stosuje się odpowiednio przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin:
1) wymienione w art. 25 niniejszej ustawy,
2) (skre�lony).
Rozdział 7
Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy.
Art. 30. 1. Pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy doznał uszczerbku na zdrowiu, uzasadniajšcego prawo do �...
liloo_liloo