Główne źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych, powietrza atmosferycznego i gleb.pdf

Ochrona środowiska naturalnego i przeciw pożarowego

Główne źródła zanieczyszczeń

wód powierzchniowych,

powietrza atmosferycznego i gleb

Zanieczyszczenie środowiska to odwieczny problem, który dotyka każdego. Niestety

sami w wielkim stopniu odpowiadamy za ten stan rzeczy w sposób bezpośredni lub pośredni.

To my ludzie tworzyliśmy technologie oraz procesy, które wpływają na nasz rozwój, ale

niszczą ekologię.

Zanieczyszczenia wód powierzchniowych

Przez zanieczyszczenie wód rozumiemy niekorzystne zmiany właściwości fizycznych,

chemicznych i bakteriologicznych wody spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze

substancji nieorganicznych (stałych, płynnych, gazowych), organicznych, radioaktywnych

czy wreszcie ciepła, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystywanie wody do picia i

celów gospodarczych.

Zanieczyszczenia dostają się do wód różnymi drogami. Trzy najważniejsze źródła

zanieczyszczeń to:

źródła punktowe - ścieki odprowadzane w zorganizowany sposób systemami

kanalizacyjnymi, pochodzące głównie z zakładów przemysłowych i z aglomeracji

miejskich;

zanieczyszczenia powierzchniowe lub obszarowe - zanieczyszczenia spłukiwane

opadami atmosferycznymi z terenów zurbanizowanych nie posiadających systemów

kanalizacyjnych oraz z obszarów rolnych i leśnych;

zanieczyszczenia ze źródeł liniowych lub pasmowych - zanieczyszczenia pochodzenia

komunikacyjnego, wytwarzane przez środki transportu i spłukiwane z powierzchni

dróg lub torfowisk oraz pochodzące z rurociągów, gazociągów, kanałów ściekowych,

osadowych;

Zanieczyszczenia wód mogą być:

o naturalne - pochodzące z domieszek zawartych w wodach powierzchniowych i

podziemnych, np. zasolenie, zanieczyszczenie humusem, związkami żelaza;

o sztuczne (antropogeniczne) - związane z działalnością człowieka, a pochodzące

głównie ze ścieków, a także z powierzchniowych i gruntowych spływów z terenów

przemysłowych, rolniczych, składowisk odpadów komunalnych (wysypisk śmieci);

Zanieczyszczenia sztuczne dzielimy na:

biologiczne - spowodowane obecnością drobnoustrojów, np. bakterii, wirusów,

glonów, grzybów, pierwotniaków i ich toksyn;

fizyczne – cząstki obumarłych zwierząt i roślin, a także składniki ścieków i odpady;

chemiczne - odnoszą się do zmian składu chemicznego i odczynu (pH), należą do

nich: oleje, benzyna, smary ropa, chemiczne środki ochrony roślin - pestycydy,

nawozy sztuczne, węglowodory aromatyczne, sole metali ciężkich, kwasy, zasady;

Główne zanieczyszczenia

chemiczne wód

Źródła chemiczne zanieczyszczeń

gospodarstwa domowe, pralnie, myjnie, przemysł papierniczy,

farbiarski, gumowy, szklarski, tekstylny, budownictwo

detergenty

środki ochrony roślin -

pestycydy, nawozy sztuczne

(azotany, fosforny)

przemysł chemiczny, rolnictwo i leśnictwo

przemysł chemiczny, spożywczy, ścieki komunalne, rafinerie,

koksownie, gazownie, garbiarnie

fenole

związki metali ciężkich

(Hg, Cd, Cr, Mn, Cu, Fe)

transport samochodowy, ścieki przemysłowe, garbiarnie,

metalurgia, górnictwo, hutnictwo

węglowodory aromatyczne

petrochemia, przemysł chemiczny

radioizotopy

(radanu, strontu)

eksplozje jądrowe, przemysł zbrojeniowy, odpady, ścieki

cyjanki

galwanizeria

komunikacja, transport samochodowy i wodny, awarie i

katastrofy tankowców, platform wiertniczych, przemysł

paliowo-energetyczny

benzyna, nafta, olej, ropa

naftowa, smary

Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego

Powietrze zanieczyszczają wszystkie substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące

się w powietrzu w ilościach większych niż ich średnia zawartość. Światowa Organizacja

Zdrowia definiuje powietrze zanieczyszczone jako takie, którego skład chemiczny może

ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, roślin i zwierząt, a także na inne elementy

środowiska (wodę, glebę). Zanieczyszczenia powietrza są najbardziej niebezpieczne ze

wszystkich zanieczyszczeń, gdyż są mobilne i mogą skazić na dużych obszarach praktycznie

wszystkie komponenty środowiska.

Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na zanieczyszczenia pierwotne, które

występują w powietrzu w takiej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery,

i zanieczyszczenia wtórne, będące produktami przemian fizycznych i reakcji chemicznych,

zachodzących między składnikami atmosfery i jej zanieczyszczeniem (produkty tych reakcji

są niekiedy bardziej szkodliwe od zanieczyszczeń pierwotnych) oraz pyłami uniesionymi

ponownie do atmosfery po wcześniejszym osadzeniu na powierzchni ziemi.

Źródła emisji zanieczyszczeń mogą być punktowe (np. komin), liniowe (np. szlak

komunikacyjny) i powierzchniowe (np. otwarty zbiornik z lotną substancją).

Do naturalnych źródeł zanieczyszczenia powietrza należą:

wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne

i gazy (CO 2 , SO 2 , H 2 S — siarkowodór i in.);

pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO 2 , CO i pyłu);

bagna wydzielające m.in. CH 4 (metan), CO 2 , H 2 S, NH 3 ;

powierzchnie mórz i oceanów, z których unoszą się duże ilości soli (globalnie 0,7–1,5

mld t/rok);

gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe (globalnie do 700 mln t pyłów/rok);

tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne.

Źródła antropogeniczne czyli powstające w wyniku działalności człowieka, można

podzielić na 4 grupy:

1. energetyka - spalanie paliw (SO 2 , CO 2 , CO, NO x , pyły, WWA);

2. przemysł - procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach,

kopalniach, cementowniach;

3. komunikacja - głównie transport samochodowy, ale także kolejowy, wodny i lotniczy

(NO x , CO, CO 2 , C x H y , Pb, pyły);

4. komunalne - gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków

(np. wysypiska, oczyszczalnie ścieków);

Do głównych zanieczyszczeń powietrza należą:

1. Związki siarki. Zanieczyszczenie atmosfery powodują gazowe związki siarki - SO 2 ,

SO 3 , H 2 S, kwas siarkowy H 2 SO 4 i siarczany różnych metali.

2. Dwutlenek siarki (SO 2 ) powstaje m. in. w wyniku spalania zanieczyszczonych siarką

paliw stałych i płynnych (np. węgla, ropy naftowej) w silnikach spalinowych, w

elektrociepłowniach, elektrowniach cieplnych. Największy udział w emisji SO 2 ma

przemysł paliwowo-energetyczny. Opalana węglem elektrownia o mocy 1000 MW

emituje do atmosfery w ciągu roku 140 000 ton siarki, głównie w postaci SO 2 .

Dwutlenek siarki utrzymuje się w powietrzu przez 2-4 dni i w tym czasie może się

przemieścić na bardzo duże odległości. W powietrzu SO 2 , utlenia się do SO 3 , a ten z

kolei łatwo reaguje z wodą ( z parą wodną zawartą w powietrzu) tworząc kwas

siarkowy - H 2 SO 4 , jeden ze składników kwaśnych deszczów.

3. Związki azotu. W atmosferze występuje wiele związków azotu: tlenek azotu (NO),

dwutlenek azotu (NO 2 ), podtlenek azotu (N 2 O), nadtlenek azotu (NO 3 ), trójtlenek

azotu (N 2 O 3 , pięciotlenek azotu (N 2 O 5 ), amoniak (NH 3 ) oraz kwasy: azotawy (HNO 2 i

azotowy (HNO 3 ). Wiele z nich, głównie tlenki azotu, to naturalne składniki atmosfery,

tworzące się w efekcie np. wybuchów wulkanów. W niewielkich ilościach nie są

substancjami toksycznymi, jednak ich nadmiar powstający podczas procesów

produkcyjnych (obróbka wysokotermiczna, komory paleniskowe elektrowni) oraz w

silnikach spalinowych powoduje, że stają się one niebezpiecznymi

zanieczyszczeniami atmosfery. W szczególności groźne są bezbarwny i bezwonny

tlenek azotu oraz brunatny o duszącej woni dwutlenek azotu. Mogą się one kolejno

utleniać do pięciotlenku azotu, który w obecności pary wodnej tworzy kwas azotowy -

HNO 3 , jeden ze składników kwaśnych deszczów.

4. Tlenek węgla powstaje w wyniku niezupełnego spalania węgla lub jego związków.

Głównym źródłem tego gazu są:

o spaliny z silników pojazdów mechanicznych, w szczególności benzynowych (70-80%

ogólnej emisji CO);

o przemysł metalurgiczny, elektromaszynowy i materiałów budowlanych;

o elektrociepłownie, elektrownie cieplne;

o koksownie, gazownie;

o paleniska domowe.

5. Dwutlenek węgla powstaje podczas wszelkich procesów spalania paliw stałych,

ciekłych i gazowych, a także w procesie oddychania organizmów żywych. Dwutlenek

węgla w atmosferze nie stanowi bezpośredniej groźby pod warunkiem, że nie nastąpi

naruszenie równowagi biologicznej, spowodowane nadmierną jego emisją do

atmosfery.

6. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) to związki chemiczne

zbudowane z węgla i wodoru, zawierające w cząsteczce kilka pierścieni

aromatycznych. Węglowodory pojawiają się w powietrzu w wyniku parowania lub

spalania paliw, głównie węgla, ropy naftowej i ropopochodnych. Wielopierścieniowe

węglowodory aromatyczne powstają także podczas palenia tytoniu. Jednym z bardziej

niebezpiecznych węglowodorów jest 3,4-benzopiren, będący substancją

kancerogenną.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: