PRZYRZĄDY DO POMIARU DŁUGOŚCI
W geodezji pomiar długości polega na wyznaczeniu poziomej odległości pomiędzy określonymi punktami. Jedynie w pewnych przypadkach może zachodzić potrzeba pomiaru długości odcinka nachylonego do poziomu.
Zależnie od rodzaju sprzętu pomiarowego, ukształtowania terenu i wymaganej dokładności stosuje się:
§ metody bezpośrednie – pomiar za pomocą:
Ø taśmy stalowej – pomiar o średniej dokładności, długość taśmy 20m (czasem 25m, 30m lub 50m); taśma zakończona jest mosiężnymi końcówkami z zaznaczoną kreską (początkiem i końcem miary).
Na taśmie zaznaczone są:
o odstępy metrowe (blaszka z opisem kolejnych metrów)
o odstępy półmetrowe (blaszka)
o odstępy decymetrowe (otworki w taśmie)
o centymetry (szacowanie)
Do zaznaczenia końców taśmy służą szpilki miernicze (komplet 6 lub 11 sztuk)
Sposoby pomiaru:
ü teren płaski
Po wytyczeniu linii: pomiar dwukrotny (tam i z powrotem)!!!
Np: Długość AB: 2 taśmy + reszta
I pomiar: 2×20,00m + 15,66m = 55,66m
II pomiar: 2×20,00m + 15,70m = 55,70m
Wynik ostateczny: AB = 55,68m
ü teren pochyły
Przy dużym spadku: pomiar krótszymi odcinkami taśmy.
Błędy występujące przy pomiarze taśmą stalową:
1) błąd komparacji taśmy
2) błąd wynikający z nachylenia terenu
3) błąd temperatury
4) błąd wynikający ze zwisania taśmy w czasie pomiaru
5) błąd wynikający z nierównomiernego naciągania taśmy
6) błąd odczytywania taśmy
7) błąd wynikający z niedokładnego układania taśmy w linii
8) błąd wynikający z falistości terenu
Obliczenie niektórych poprawek:
przyjmując oznaczenia:
Δfk = lrz – l
Δfk – poprawka komparacyjna przymiary
lrz – długość rzeczywistego przymiaru
l – długość nominalna (opisana) przymiaru
oraz Lzm – długość zmierzona
to:
Znak poprawki fk zależy od znaku poprawki komparacyjnej przymiaru, która jest podana w metryce przymiaru.
(zawsze ze znakiem minus!)
ft = Lzm ∙ α(t – t0)
gdzie:
α – współczynnik rozszerzalności liniowej taśmy: 0,000012
t – temperatura taśmy w czasie pomiaru
t0 – temperatura taśmy w czasie komparacji (+20ºC)
s – cięciwa
q – ciężar jednego metra taśmy w gramach
Hp – siła naciągu taśmy w czasie pomiaru
f – strzałka przymiaru
Ø ruletki stalowej – pomiary krótkich odległości
o ruletki stalowe – długości: 10m, 15m, 20m, 25m, 50m, 100m; podział centymetrowy (czasem milimetrowy); opisane metry i decymetry (pierwszy decymetr w milimetrach)
o ruletki parciane – wykonane z płótna, usztywnionymi nitkami miedzianymi; wymagają częstej komparacji; są mało dokładne
Sposoby pomiaru: tak jak taśmą stalową
Ø łaty drewnianej – długość 5m; podział metrowy i decymetrowy; przeznaczone do pomiaru długości o większej dokładności oraz w terenie o dużym spadku
Ø drutów stalowych i inwarowych – długość od kilku do kilkudziesięciu metrów; przeznaczone do precyzyjnych pomiarów długości
§ metody pośrednie – pomiar za pomocą:
Ø łat bazowych,
Ø dalmierzy optycznych,
Ø dalmierzy elektrooptycznych.
Pośrednie pomiary długości mają zastosowanie wówczas, gdy metody bezpośrednie są trudne lub niemożliwe do zrealizowania.
Pomiar długości z zastosowaniem konstrukcji geometrycznej:
AB = CD
Metody trygonometryczne polegają na pomiarze kątów i boków w odpowiedniej figurze
geometrycznej w celu obliczenia szukanej długości.
Przykład: Punkt B niedostępny.
Mierzymy: AC = b oraz α i γ.
Obliczenia: β=180º-(α+γ)
Z twierdzenia sinusów:
Stąd:
tjorivenn