Kataklaza - typ metamorfizmu dynamicznego. Proces zachodzący w skorupie ziemskiej pod wpływem ciśnienia górotwórczego polegający na tektonicznym kruszeniu, obracaniu i przemieszczaniu ziaren mineralnych w skale i samej skały, bez jej przebudowy chemicznej i krystalograficznej. Najłatwiej kataklazie ulegają skały twarde i kruche, mało podatne na reakcje chemiczne, np. granity, gnejsy, kwarcyty.
Efektem tego zjawiska są kataklazyty.
Kataklazyt - skała metamorficzna, kataklastyczna. Jest to silnie przeobrażona skała wulkaniczna stanowiąca, produkt metamorfizmu dyslokacyjnego, zmielona tektonicznie skała pierwotna. Powstaje w obrębie stref tektonicznych na drodze czysto mechanicznej, w wyniku procesu zwanego kataklazą. Kataklazyty charakteryzują się słabą odpornością na wietrzenie, większym rozdrobnieniem skały. Odłamki skalne są ostrokrawędziste i silnie spękane mogą być nieznacznie przemieszczone względem siebie, a pomiędzy nimi może lokalnie występować miazga mylonityczna. Kataklazyty objęte są w niewielkim stopniu rekrystalizacją metamorficzną. Zbudowane są z drobnych pokruszonych i roztartych ziaren skał, ich skład mineralny jest podobny do składu pierwotnej skały sprzed kataklazy. Tekstura kataklazowa, bezkierunkowa. Struktura zwykle nierównoziarnista, heteroblastyczna lub średnioblastyczna.
Kataklazyty występują najczęściej w strefie uskoków lub nasunięć tektonicznych spotykane są również na większych obszarach zbudowanych ze skał krystalicznych, które uległy kataklazie podczas regionalnych przeobrażeń całych kompleksów skalnych w Polsce występują w podłożu Wyżyny Śląsko-Krakowskiej oraz na Lirniku w Górach Sowich.
Kwarcyt
Kwarcyt - skała metamorficzna.
Powstał przez przeobrażenie piaskowców i mułowców zbudowanych niemal wyłączne z okruchów kwarcu. W Polsce kwarcyty występują głównie w masywach metamorficznych Sudetów.
Obok kwarcytów metamorficznych wyróżniane są także kwarcyty osadowe (piaskowce kwarcytowe), będące skałami okruchowymi, te kwarcyty złożone są w 95% z ziaren kwarcu bardzo ściśle do siebie przylegających, spojonych krzemionką. Do kwarcytów osadowych należą kambryjskie kwarcyty Gór Świętokrzyskich, tworzące gołoborza w paśmie Łysogór.
Kwarcyty bywają jasnoszare, szaroniebieskie, brązowe lub żółtoczerwone.
Budowa ich jest tak zbita, że oddzielnych ziaren kwarcu nie zobaczymy gołym okiem, ani nie wyczujemy pod palcami. Kwarcyty są niesłychanie odporne na obróbkę mechaniczną. Na tym polu mają one przewagę nad tak twardą skałą jak np. granit.
Mają zastosowanie w przemyśle materiałów ogniotrwałych oraz jako tłuczeń w budownictwie drogowym.
damian_lewandowski