bhp ryteria i metody oceny ryzyka w zaleznosci od rodzaju zagrozen i ch skutkow.pdf

1. Zagadnienia wstępne.

2. Zagrożenia, warunki powstawania zagrożeń, rodzaje, typy i identyfikacja zagrożeń.

3. Stan prawny w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom w przemyśle, ze szczególnym

uwzględnieniem przemysłu chemicznego.

4. Organizacja służb przeciwdziałających i zwalczających nadzwyczajne zagrożenia środowiska.

5. Obowiązki jednostek gospodarczych w zakresie BHP i NZŚ.

6. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Charakterystyka, analiza i ocena ryzyka w procesach

przemysłowych

7. Bezpieczeństwo w przemyśle chemicznym. Raporty bezpieczeństwa instalacji.

8. Materiały niebezpieczne w przemyśle chemicznym, ich klasyfikacja, transport i karty

charakterystyki.

9. Elementy toksykologii przemysłowej. Zapobieganie zatruciom i pierwsza pomoc.

10. Ocena zagrożenia pożarowego i wybuchowego wywołanego materiałami niebezpiecznymi.

ZAGADNIENIA WSTĘPNE.

Celem przedmiotu jest zapoznanie się w szerokim zakresie z problematyką bezpieczeństwa

realizacji działalności produkcyjnej, zwłaszcza w przemyśle chemicznym.

Wielkie awarie (Seveso, 1976, Włochy, awaria reaktora; Bhopol, 1984, Indie, skażenie toksyczne;

Czarnobyl, 1986) spowodowały gwałtowny rozwój badań techniki w dziedzinie bezpiecznego

prowadzenia procesów technologicznych w przemyśle chemicznym. Wyodrębniła się nowa

dziedzina wiedzy - nauka o bezpieczeństwie i zapobieganiu stratom (BZS), która zajmuje się

zagadnieniem oceny i klasyfikacji zagrożeń oraz problemami zarządzania bezpieczeństwem w

różnych działach przemysłu.

W Polsce w latach 1991-2001, w przemyśle chemicznym i branżach pokrewnych około 30

katastrof, w tym kilka o poważnej skali, spowodowanych przez wybuchy i pożary technologiczne.

Zostały one szczegółowo przeanalizowane przez Inspekcję Ochrony Środowiska (IOŚ) w co

kwartalnych raportach. Wypadki z udziałem paliw, wycieki z cysterny do gruntu, do rzek, zapalenie

się wycieku, rocznie mamy około 200 takich zdarzeń (w 2000r. 186, w 2001r. 154).

Straty.

Strata to uszczerbek na zdrowiu lub strata życia, zniszczenie środków pracy, szkody w środowisku

naturalnym a także ekonomiczne.

Zagrożenie zwyczajne.

To sytuacja fizyczna w przyrodzie lub środowisku technicznym o potencjalnych właściwościach do

spowodowania strat.

Zagrożenie chemiczne.

Zagrożenie związane z materiałami i instalacjami chemicznymi, którego skutkiem są pożary,

wybuchy, skażenia toksyczne i korozyjność.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska (NZŚ),(poważne awarie).

Występujące nagle w dużej skali zagrożenie wywołane wypływem substancji chemicznej lub

energii do otoczenia, mogące powodować poważne straty obejmujące ludzi, majątek oraz szkody

zarówno na terenie zakładu jak i poza nim.

Analiza zagrożeń.

Identyfikacja niepożądanych wydarzeń prowadzących do powstania zagrożenia. Określenie

mechanizmu powstawania, skali, wielkości, częstotliwości i ich następstw.

Bezpieczeństwo.

Stan pewności w działaniu bez zagrożenia nie powodujący strat.

Bezpieczeństwo procesowe.

Bezpieczeństwo w realizacji procesów przemysłowych (nie powstawanie strat w toku produkcji)

Ryzyko.

Jest to prawdopodobieństwo i częstotliwość występowania zagrożeń oraz skutków negatywnych dla

zdrowia lub życia człowieka, środowiska naturalnego i środków pracy (R = P · C). P -

prawdopodobieństwo, C - częstotliwość

Katastrofa.

Jest to zdarzenie nagłe będące wynikiem niekontrolowanych procesów w trakcie produkcji bądź

transportu, prowadzące do poważnych niebezpieczeństw dla człowieka i powstawania strat, którego

nie można opanować środkami miejscowymi.

Wypadek.

Jest to zagrożenie zdarzeniem jak wyżej, które jednak można opanować lokalnymi środkami.

Incydent.

Wypadek, który nie powoduje strat.

Awaria.

Niekontrolowane zmiany prowadzące do strat w działalności przemysłowej (w procesie produkcji,

przechowywania, transportu).

Ciąg zdarzeń.

Sekwencja zdarzeń prowadząca do powstania strat.

Efekt domino.

Sytuacja gdy jedno zdarzenie uruchamia ciąg zdarzeń.

Współczesny człowiek żyje w obecności wielu zagrożeń, które można podzielić na zagrożenia

pochodzenia naturalnego i pochodzenia antropotechnicznego. Zagrożenia naturalne w dużej mierze

nie zależą od człowieka i jad dotąd może on jedynie łagodzić ich skutki. Zagrożenia

antropotechniczne są związane z różnymi systemami wytworz0onymi przez człowieka np. wielkimi

budowlami, instalacjami prze4mysłowymi, czy niektórymi maszynami. Zakłady chemiczne zwykle

są uważane za szczególnie szkodliwe dla środowiska i dlatego podlegają obowiązkowi wykonania

oceny ich oddziaływania na środowisko. Jednym z elementów takiej oceny jest określenie wpływu

NZS. W stosunku do instalacji chemicznych ze względu na skalę zdarzenia można wyróżnić:

- lokalne zdarzenia wypadkowe: efekt fizyczny zagrożenia nie przekracza obszaru danego

urządzenia (instalacji), np. pożar pompy, nagły wypływ gazu toksycznego.

- poważne zdarzenie wypadkowe: średni zakres oddziaływania nie przekraczający granic zakładu

np. mały pożar lub wybuch.

- katastrofalne zdarzenie wypadkowe: duży, poza obszar zakładu, zakres strefy efektu fizycznego,

np. duży wypływ gazu toksycznego, poważna eksplozja.

Fizycznym wyrazem zagrożeń są pożary, wybuchy, emisje substancji toksycznych, promieniowania

radioaktywnego. Warunki powstawania zagrożeń są zwykle złożone i wymagają indywidualnej

oceny, można jednak zaproponować ogólny mechanizm powstawania zagrożeń:

wydarzenie

inicjujące

wydarzenie

szczytowe

zagrożenie

katastrofa

Zagrożenie jest elementem ciągu wydarzeń oraz warunków opisujących powstawanie wypadków w

przemyśle chemicznym. Można wyróżnić kilka charakterystycznych stadiów:

- wydarzenie inicjujące: składają się na nie 3 grupy elementów zebrane w tabeli:

Substancje

niebezpieczne

Ekstremalne

warunki

Zakłócenia

procesowe

palne, łatwopalne,

niestabilne (łatwo

rozpadające się), trujące,

wybuchowe, korozyjne,

mieszaniny pyłowe

wysoka T, niska T,

wysokie p, próżnia,

cykliczna zmiana

ciśnienia, wibracje,

udary

odchylenie parametrów od

założonych, samorzutne reakcje

chemiczne, warunki

atmosferyczne, awarie szczelności

urządzeń, błędy ludzkie

Ciąg wypadkowy może być inicjowany przez jedno wydarzenie ale najczęściej jest pochodną wielu

zdarzeń. Istotne jest poznanie głównego wydarzenia inicjującego. Wydarzenie inicjujące może nie

powodować ciągu zdarzeń i wówczas proces jest bezpieczny. Może stać się niebezpieczny po przez

działanie jednego z czynników propagacji wewnątrz obiektu procesowego np. awarii systemu

bezpieczeństwa, źródła zapłonu, błędu ludzkiego lub efektu domino. Wówczas konieczna jest

redukcja ryzyka. Rozumiemy tu działanie człowieka po przez uruchomienie systemu

przeciwpożarowego, zadziałanie automatycznego systemu bezpieczeństwa i.t.p. Pozytywna

redukcja ryzyka daje bezpieczny przebieg wydarzenia inicjującego a nawet jego całkowitą

eliminację.

proces chemiczny

wydarzenie

inicjujące

substancje niebezpieczne

ekstremalne warunki

zakłócenia procesu

wewnętrzne czynniki

propagujące

proces bezpieczny

tak

redukcja ryzyka

wydarzenie

szczytowe

nie

wypływ

substancji/energii

zewnętrzne czynniki

propagujące

nie

skażenia toksyczne

tak

zagrożenia chemiczne

systemy ratownictwa

nie

straty, wypadki

katastroficzne

tak

straty, wypadki

Zagrożenie szczytowe.

Wypływ energii lub substancji. Jest to negatywny wynik redukcji ryzyka.

Czynniki propagacji zewnętrznej.

Np.: źródła zapłonu, warunki meteorologiczne, lokalizacja w terenie. Jeżeli nie zainicjują reakcji

spalania to powodują najwyżej niewielkie skażenia toksyczne lub drobne straty. W przeciwnym

przypadku dochodzi do zagrożenia chemicznego.

Rezultatem współistnienia zagrożenia chemicznego i wydarzenia w zależności od właściwości

uwalnianych substancji, ich stanu skupienia, ilości i natężenia wpływu oraz warunków otoczenia,

wyróżniamy różne rodzaje i typy zagrożeń.

rodzaj

typ

interpretacja

główna przyczyna

powierzchniowy

spalanie substancji palnej ze

swobodnej powierzchni

wyciek z instalacji lub na

uszczelnieniu pomp

strumieniowy

zapłon gazu wypływającego

za zbiornika ciśnieniowego

przez mały otwór 1-5[cm 2 ]

wyciek z instalacji lub na

uszczelnieniu pomp przy

nadciśnieniu w zbiorniku

pożar

spalanie mieszaniny gaz-

powietrze bez wytworzenia

fali ciśnienia

błyskawiczny

wyciek cieczy przegrzanej

spalanie obłoków paliwo-

powietrze z wytworzeniem

kulistej przestrzeni płomienia

pęknięcie zbiornika z gazem

skroplonym wskutek zewnętrznego

pożaru typu PF lub IF

kulisty

gazu lub pary

w ograniczonej

przestrzeni

VCE

gwałtownie spalanie

mieszaniny palnej w

ograniczonej przestrzeni np.

detonacyjne

wypływ przegrzanej cieczy ze

zbiornik ciśnieniowego

w otwartej

przestrzeni

UVCE

detonacyjne spalanie

mieszaniny palnej z

powstaniem fali uderzeniowej

wypływ palnego gazu, dyspersja

oraz zapłon

wybuchowe samo

odparowanie cieczy o

temperaturze powyżej

temperatury wrzenia

wybuch

pary z wrzącej

cieczy

Bleve

pęknięcie zbiornika z gazem

skroplonym wskutek zewnętrznego

pożaru typu PF lub IF

gwałtowne spalanie

mieszaniny pyłowo-

powietrznej

pyłowy

utworzenie mieszaniny

wybuchowej i jej zapłon

gwałtownie wydzielanie się

energii cieplnej ze wzrostem

ciśnienia

cieplny

rozszczelnienie wskutek rozkładu

termicznego materiału

wzrost ciśnienia wewnątrz

aparatu bez udziału reakcji

chemicznej

fizyczny

przekroczenie dopuszczalnego

ciśnienia w urządzeniu

skażenie

toksyczne

ciągłe

TRC

ciągły wypływ toksycznego

gazu lub cieczy

utrata szczelności zbiornika lub

rurociągu

chwilowe

TRI

chwilowy wypływ dużej

ilości gazu lub cieczy

chwilowa utrata szczelności

zbiornika lub rurociągu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: