PRAWO FINANSOWE dr Dorota Maśniak
WSB W 1 02.10.2010
Prawo finansowe obejmuje wszystkie zjawiska finansowe związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych.
Tam gdzie jest ruch pieniądza tam są finanse.
państwowe: samorządowe:
ogólnopolskie: sejm, senat (stanow.)
rada ministrów (wykon.) ------------------
wojewódzkie: wojewoda (wykon.) samorząd województwa
sejmik województwa (stanow.)
zarząd województwa (wykon.)
gminne i powiatowe -----------------------
rada gminy, powiatu (stanow.)
wójt, burmistrz, prezydent (wykon.)
zarząd powiatu (wykon.)
Cechą charakterystyczną finansów publicznych w odróżnieniu od finansów prywatnych jest wysoki stopień regulacji prawnych.
PODATEK - brak ekwiwalentności , przymusowość, bezzwrotność
SKŁADKA (opłata) - ekwiwalentność, przymusowość, bezzwrotność
Budżet - forma organizacji zasobów publicznych ; również: plan finansowy obejmujący całośc dochodów i wydatków.
Przykładowe fundusze niebudżetowe: NFZ; PFRON; FP.
Definicja legalna - jest to definicja wynikająca z przepisów prawa
Klasyfikacja faktów prawnych:
· zdarzenie - fakty prawne niezależne od woli ludzi, nie wynikają ze świadomego działania,
· zachowanie - fakty prawne zależne od woli ludzkiej - przejawiają się w działaniach zgodnych z prawem i niezgodnych z prawem (bezprawne).
Podmioty prawa finansowego - osoby, jednostki organizacyjne objęte uprawnieniami lub obowiązkami finansowo-prawnymi.
Budżet – szczegółowy plan finansowy zawierający zestawiania liczbowe przewidywanych dochodów i granic wydatków, ustalanych na określony okres w przyszłości posiadający określoną formę prawna (ustawy, uchwały)
Źródła prawa w Polsce:
· Traktaty Unijne
· Konstytucja
· Ustawy
· Rozporządzenia
prawo miejscowe: uchwały
Dochody w budżecie nie mają charakteru wiążącego tylko prognozowany wydatki mają charakter wiążący jako nieprzekraczalne limity.
Budżet nie stanowi podstaw roszczeń osób 3 wobec skarbu państwa, gminy, powiatu, województwa ale nie stanowi również podstawy roszczeń skarbu państwa, gminy, powiatu, województwa wobec osób trzecich (np. podatników).
Fundusze są celowe a budżet nie.
Fundusze celowe: forma organizacji publicznych zasobów pieniężnych – związek dochodów ściśle z wydatkami na określony cel.
Art. 29. (UoFP)
1. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy.
2. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych.
3. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej.
4. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.
5. Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się funduszy, których jedynym źródłem przychodów, z wyłączeniem odsetek od rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budżetu państwa.
6. Podstawą gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy.
8. Koszty państwowego funduszu celowego mogą być pokrywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa i pozostałości środków z okresów poprzednich.
9. W planie finansowym państwowego funduszu celowego mogą być dokonywane zmiany polegające na zwiększeniu prognozowanych przychodów i odpowiednio kosztów.
10. Zmiany planu finansowego państwowego funduszu celowego nie mogą powodować zwiększenia dotacji z budżetu państwa.
11. Jeżeli państwowy fundusz celowy posiada zobowiązania wymagalne, w tym kredyty i pożyczki, zwiększenie przychodów w pierwszej kolejności przeznacza się na ich spłatę.
12. Zmiany kwot przychodów i kosztów państwowego funduszu celowego ujętych w planie finansowym dokonuje odpowiednio minister lub organ dysponujący tym funduszem po uzyskaniu zgody Ministra Finansów i opinii sejmowej komisji do spraw budżetu.
budżet fundusz
urządzenie uniwersalne urządzenie wyspecjalizowane
dochody z różnych źródeł i wydatki wąskie cele
na różne cele bez względu na proporcję niewielka grupa źrodeł
Art. 7. 1.
Dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych.
2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych między jednostkami tego sektora
Art. 117. 1.
Budżet środków europejskich jest rocznym planem dochodów i podlegających refundacji wydatków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, z wyłączeniem środków przeznaczonych na realizację projektów pomocy technicznej.
Art. 118. 1. Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu środków europejskich stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu środków europejskich albo deficyt budżetu środków europejskich.
2. Deficyt budżetu środków europejskich albo nadwyżka środków europejskich nie są wliczane do, odpowiednio, deficytu albo nadwyżki budżetu państwa.
3. Deficyt budżetu środków europejskich jest finansowany w ramach potrzeb pożyczkowych budżetu państwa.
4. Nadwyżka budżetu środków europejskich jest źródłem spłaty zobowiązań budżetu państwa zaciągniętych na pokrycie deficytu budżetu środków europejskich.
Art. 73. 1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.
2. Przez wartość nominalną zobowiązania rozumie się wartość nominalną:
1) wyemitowanych papierów wartościowych;
2) zaciągniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania, to jest kwotę świadczenia głównego, należną do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania.
5. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób ustalania:
1) wartości zobowiązań zaliczanych do:
a) państwowego długu publicznego,
b) długu Skarbu Państwa,
2) wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji
- uwzględniając klasyfikację tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego oraz konieczność prawidłowego obliczenia relacji państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto.
Art. 74. 1. Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiącej, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60 % wartości rocznego produktu krajowego brutto. (patrz art. 16 ust.5 Konstytucji)
Deficyt budżetu nie powinien przekraczać 3 % PKB (prawo UE)
Art. 86.W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto,
1) jest większa od 50 %, a nie większa od 55 %, to na kolejny rok R M uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku bieżącego wynikająca z ustawy budżetowej;
2) jest większa od 55 %, a mniejsza od 60 %, to:
a,b) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym:
- nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38
- nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej,
- waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,
- wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat udzielonych w latach poprzednich,
- nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach takich jak np. Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta , TK, NIK, SN, NSA wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego. Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Insp. Ochrony Danych Osobowych, IPN; PIP, na poziomie wyższym niż w administracji rządowej,
3) jest równa lub większa od 60 %, to:
a) stosuje się odpowiednio postanowienia pkt 2
b) Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia tej relacji, przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej 60 %,
c) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok nie mogą być wyższe niż dochody tego budżetu,
d) poczynając od siódmego dnia po dniu ogłoszenia relacji, o której mowa w art. 38 jednostki
sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji.
pyt.: Co składa się na sektor finansów publicznych?
Art. 9. Sektor finansów publicznych tworzą:
1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
3) jednostki budżetowe;
4) samorządowe zakłady budżetowe;
5) agencje wykonawcze;
6) instytucje gospodarki budżetowej;
7) państwowe fundusze celowe;
8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
9) Narodowy Fundusz Zdrowia;
10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
11) uczelnie publiczne;
12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;
14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego
Cechy jednostki budżetowej?
· Jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych nie posiadająca osobowości prawnej,
· Pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
· Działa na podstawie statutu
· Podstawą gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków, zwany dalej "planem finansowym jednostki budżetowej".
Jest tworzona przez :
· ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw
· organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe.
· Pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Zakład budżetowy (samorządowy) – cechy (art. 14-15 UoFP) nie ma państwowych są tylko samorządowe
· Wykonuje ...
gosicka