PRZESTĘPCZOŚĆ NIELETNICH
Kryminologia: zajmuje się ofiarą przestępstwa, mechanizmami społecznej kontroli.
Kryminalistyka: metody wykrywania przestępstwa, zabezpieczenie dowodów itd.
Źródła przestępczości (gdzie można zebrać informacje na temat przestępstwa) :
1. Statystyki urzędowe (policyjne i sądowe)
W statystykach policyjnych z punktu widzenia czynu:
w przestępstwo stwierdzone: czyn uznany za przestępstwo w przygotowaniu, charakter przestępny został potwierdzony wynikami postępowania
w przestępstwo ukryte: nie dało się wykryć sprawcy
Współczynnik przestępczości: liczba przestępstw stwierdzonych przypadająca na 100 tys. ludności w danym roku.
Podejrzany: osoba, której przedstawiono zarzut popełnienia przestępstwa lub przesłuchano w charakterze podejrzanego.
Oskarżony: został zatwierdzony akt oskarżenia.
Statystyka sądowa – informacje dotyczące skazanych.
Sprawa o osądzenie osoby
Współczynnik skazań: liczba skazań w danym roku przypadająca na 10 tys. ludności podlegających odpowiedzialności karnej – od 17ego roku życia.
Statystyki penitencjarne
Populacja więzienna: osoby osadzone w aresztach śledczych i zakładach karnych; na tę populację składają się osoby tymczasowo aresztowane, skazane prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności, na karę aresztu wojskowego, ukarane za wykroczenia przez Sąd Grodzki.
Współczynnik prizonizacji: liczba osób pozbawionych wolności w danym roku w przeliczeniu na 10 tys. dorosłych osób (ukończyły 17ście lat); pozwalają na porównanie populacji więziennej między krajami.
Wskaźnik dynamiki: porównanie na tym samym obszarze, ale w innym czasie, np. porównanie przestępczości w roku 1990 a w roku 2000.
KULTURA PRZESTĘPCZOŚCI:
1) Przestępstwo przeciwko mieniu (największa, najpopularniejsza grupa przestępstw).
2) Przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i komunikacji.
3) Przestępstwo w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.
4) Przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów.
5) Przestępstwo przeciwko wolności, seksualnej…
6) Przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece.
Największe nasilenie przestępczości to 17 - 20 lat. Szczyt przypada na wiek 18 lat, po 24 roku życia przestępczość spada. W wieku dojrzewania wzrasta przestępczość.
Czynniki demograficzne przestępczości:
w wiek (wiek dojrzewania)
w płeć (90% mężczyźni)
w opieka i metody wychowawcze w domu
w więzi rodzinne
w funkcjonowanie dziecka w szkole (trudności w nauce)
w zamieszkanie dziecka (slumsy/kontrola społeczna)
Najczęstszym czynem karalnym w ostatnim roku jest zabieranie rodzicom pieniędzy bez ich wiedzy - częściej dotyczy dziewczyn, kradzieże w sklepie, paserstwo, nielegalne kopiowanie programów komputerowych itd. Na ogół mówimy o przestępczości jeśli towarzyszą temu objawy niedostosowania społecznego.
Nieletni popełniają najczęściej kradzieże (przestępstwa przeciwko mieniu). Jeżeli są popełniane drobne kradzieże to jest to czynnik zagrażający przyszłości nieletniego. Wartość kradzieży nie świadczy o stopniu zdemoralizowania.
Wraz z wiekiem różnorodność przestępstw się zwiększa. Istnieją też sytuacje, że nieletni popełniają zabójstwa.
Przestępczość dziewcząt – przyczyny (czynniki):
w wychowanie w biedzie
w tereny o wysokiej przestępczości
w osiągnięcia szkolne
w były ofiarami przemocy, znęcania się, molestowania seksualnego
Wpierw dziewczęta są ofiarami, a potem z kolei przestępcami (sprawcami).
AGRESJA CHŁOPCÓW / AGRESJA DZIEWCZĄT
otwarta, bójki, przemoc próba wyizolowania, wykluczenia,
osoby nielubiane i samotne
Dziewczęta swój status materialny oceniały o wiele gorzej niż chłopcy - przy prostytucji. Kobiety popełniają przestępstwa o wiele łagodniejsze - mniejsza powrotność do przestępczości.
TEORIE PODKULTUROWE - TEORIE WPŁYWU PODKULTUR NA MŁODZIEŻ:
Teoria Alberta Cohena „Kultura gangu”:
W społeczeństwie amerykańskim dominującą warstwą jest klasa średnia, która ma zestaw wartości, norm. Dzieci, które nie wychowują się w klasie średniej nie są w stanie poznać tych wartości. Cechy tej klasy średniej to m.in. :
w ambicja
w osobista odpowiedzialność
w szacunek dla osiągnięć
w świecki ascetyzm
w racjonalność
w dbałość o wygląd i maniery
w eliminacja agresji fizycznej i przemocy
w rozsądny całościowy wypoczynek
w szacunek dla własności
Subkulturę negatywistyczną tworzą dzieci, które nie potrafią przystosować się, poznać tych wartości i norm kultury średniej. Cechy subkultury negatywistycznej to m.in.:
w hedonizm
w utylitarność
w złośliwość
Podkultura młodzieżowa jest odwróceniem cech, wartości kultury średniej.
Walter Miller uważa że podkultura młodzieżowa nie jest odwróceniem norm i wartości klasy średniej, ale wartości te wynikają z klasy niższej, z doświadczenia; wartości i normy nazywane są punktami skupienia. Cechy klasy niższej to m.in.:
w trudności
w twardość (męskość, brak skrupułów, odwaga, sprawność fizyczna)
w cwaniactwo
w podniecenie (szukanie zachowań ryzykownych)
w los
w niezależność
Teoria zróżnicowanych okazji Richarda Cloward’a oraz Lojda Ohlin’a:
Nie ma jednego sposobu na zablokowanie zachowań przez młodzież z klas niższych, różnie osoby reagują zależy to od dostępu pewnych środków, od tego w jakim środowisku ta młodzież żyje. Trzy rodzaje zareagowania na blokadę osiągnięcia sukcesu – trzy podkultury:
a) podkultura przestępcza: młodzież żyje w środowisku miasta, gdzie jest dużo dorosłych kryminalistów (popełniają przestępstwa przeciwko mieniu), mają wzory, zachowania szkodliwe, które jednak nic nie wnoszą, przygotowanie do kariery dorosłego przestępcy.
b) podkultura konfliktowa: tworzą się w środowisku zdezorganizowanych slumsów, nie ma kontroli społecznej, dzieci wychowywane w takich warunkach sięgają po przemoc, są wycofane.
c) podkultura wycofania
Koncepcja technik neutralizacji: człowiek dokonuje „wybiegów” żeby daną normę osłabić i móc ją wówczas naruszyć, powołanie się na wyższe racje:
w zaprzeczenia odpowiedzialności np. łapówki
w zaprzeczenia bezprawia
w zaprzeczenia ofiary
Teorie kontroli społecznej: taka jest natura człowieka, że jeśli będzie łamał normy to w tej sytuacji można siłą uzyskać jakieś dobra, dochodzi do przestępstwa jeśli następuje osłabienie kontroli społecznej.
Koncepcja Trawisa Hirschi’ego 1969 r: przyczyną przestępstwa jest osłabienie lub zerwanie więzi społecznych, więź społeczna jest wieloczłonowa i składa się z: przywiązania, zaangażowania, zaabsorbowanie, kontrola zewnętrzna.
Nowa koncepcja 1990 r Hirschi’ego i Golfretsona: skupia się na samokontroli, dochodzi do popełnienia przestępstwa jeżeli u dziecka nie wykształciło się samokontroli, kontrola wewnętrzna.
Podstawowa cecha koncepcji Gotfretsona i Hirschiego: rozpoznaje się osoby zanim przejawiają swoją przestępczość, zwykle cechy sprawców mają tendencję do trwania przez całe życie, niska SAMOKONTROLA
nieskuteczne wychowywanie
dziecka - czynnik powodujący
niską samokontrolę
Gotfretson i Hirschi twierdzą, że samokontrola u dziecka może być wykształcona do 8ego roku życia, niedobory można rekompensować w wieku przedszkolnym.
Przestępczość gospodarcza Sutherland: Sutherland jako pierwszy zauważył, że klasa wyższa(a nie tylko niższa) działa na szkodliwość społeczną, wprowadził pojęcie „przestępstwo w białych kołnierzykach” u nas w Polsce przestępstwo gospodarcze. Osoby z wyższych klas szkodzą społeczeństwu prowadząc działalność zawodową, osoby te cieszą się uznaniem, mają wysoką pozycję społeczną.
Cechy charakterystyczne przestępczości gospodarczej:
(obszary zagrożone przestępczością gospodarczą to m.in. budownictwo)
w brak elementu przemocy
w anonimowość ofiary
w naruszenie zaufania
- przestępstwa przeciwko interesom finansowym
- przeciwko konsumentom
- przeciwko środowisku
- fałszowanie pieniędzy
Dlaczego ludzie z wyższej klasy decydują się na przestępstwa?
w dążą do tego, by mieć władzę
w chcą używać życia
Zapobieganie przestępczości:
(powinno się zapobiegać, a nie zwalczać i ograniczać)
w kładzenie nacisku na zapobieganie przestępczości na POZIOMIE LOKALNYM
(lokalne społeczności nie są w stanie rozwiązać niektórych problemów)
PROGRAMY AMERYKAŃSKIE:
(odnoszące się głównie do dużych miast, książka „wybite szyby”)
ü jest element lokalny
ü różnego rodzaju zachowania powodują, że do pewnych miejsc ludzie boją się iść (skwery, parki, ulice) lub o pewnej godzinie ludzie boją się tam iść – odzyskanie przestrzeni publicznej
ü jeśli te zachowania (ograniczenia) zostały by zahamowane to lęk przed przestępczością by spadł
ü przeciwnicy tej koncepcji uważają, że policja nie ma czasu na takie drobne przestępstwa (zachowania uciążliwe)
ü zwolennicy natomiast twierdzą, że z zachowań uciążliwych drobnych rodzą się przestępstwa poważne, policja powinna się tym zajmować i współpracować ze społecznością lokalną, nie powinno być patroli w samochodach, lecz patrole policyjne PIESZE – przyczynia się to do spadku przestępczości
Spadek przestępczości wynika z kilku czynników (Stany Zjednoczone lata 90.):
...
gosicka