UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI
Elementyfinansówpublicznych
SZCZECIN 2001
Komitet Redakcyjny
Tadeusz Białecki, Janusz FaryśStanisław Czepita - przewodniczącyMarian Gołębiowski - redaktor naczelny
Recenzent
prof, dr hab. Stanisław Dolata
Redaktorzy naukowi
Beata Filipiak-DylewskaAdam Szewczuk
Autorzy
Hanna Babis - r. 3.4, 3.5Marek Dylewski - r. 4Beata Filipiak-Dylewska - r. 2, 3.1-3.3, 3.6, 5.1, 5.3.1, 5.7, 6Małgorzata Gorzałczyńska-Koczkodaj - r. 7Agata Prochotta-Miłek - r. 5.2, 5.3.2-5.6Adam Szewczuk - r. 1
Redaktor Wydawnictwa
Joanna Dżaman
Korektor
Renata Bacik
© Copyright by Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2001
ISBN 83-7241-150-6
WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
Wydanie! Ark. wyd. 13,5. Ark. druk. 18,0. FormatB5.USPoI 46/2001
SPIS TREŚCI
Wstęp 7
Rozdział 1
PRZEDMIOT I ZAKRES NAUKI O FINANSACH PUBLICZNYCH
1.1. Finanse publiczne - przedmiot i zakres zainteresowań 11
1.2. Dobro publiczne i dobro społeczne
- mechanizmy alokacji i wyboru 22
1.3. Funkcje finansów publicznych 33
Funkcja alokacyjna 33
Funkcja redystrybucyjna 36
Funkcja stabilizacyjna 39
1.4. Finanse publiczne jako przedmiot zainteresowań
różnych dyscyplin 45
1.5. Proces transformacji systemu finansów publicznych w Polsce
- szanse i zagrożenia 51
Rozdział 2
SYSTEM FINANSÓW PUBLICZNYCH
2.1. Finanse publiczne jako podmiot oddziaływania
polityki gospodarczej państwa 58
2.2. System finansowy państwa, istota i struktura '. 67
2.2.1. Sektor państwowy w systemie finansów publicznych 67
2.2.2. System finansowy państwa i jego struktura 72
2.3. Podział zadań i kompetencji między sektor rządowy
i samorządowy 78
2.3.1. Zadania sektora publicznego 78
2.3.2. Podział kompetencji między organy rządowe
a samorządowe 82
Zadania i kompetencje terenowych organów administracji
rządowej 82
Zadania i kompetencje terenowych organówsamorządowych 85
Rozdział 3
ORGANIZACJA SYSTEMU BUDŻETOWEGO
3.1. Podział podmiotów w systemie finansów publicznych 93
3.2. Podmioty rządowe i ich rola w systemie finansów publicznych 94
3.3. Podmioty samorządowe i ich rola w systemie
finansów publicznych 101
Samorząd wojewódzki 101
Samorząd powiatu 104
Samorząd gminy 110
3.4. Formy organizacyjne jednostek sektora publicznego 113
3..5. Instytucja zamówień publicznych 120
3.6. Regionalne izby obrachunkowe 128
Rozdział 4
SYSTEM BUDŻETOWY I GOSPODARKA BUDŻETOWA
4.1. Cechy, funkcje oraz zasady budżetu państwa 133
4.2. Projektowanie budżetu państwa 142
4.2.1. Projektowanie założeń do budżetu państwa 142
4.2.2. Planowanie dochodów budżetowych 146
4.2.3. Planowanie wydatków budżetowych 148
4.3. Uchwalanie budżetu państwa 151
4.4. Wykonywanie budżetu państwa 154
Dyscyplina finansów publicznych 160
Rozdział 5
DOCHODY PUBLICZNE
5.1. Przesłanki gromadzenia dochodów publicznych 163
5.2. Rodzaje dochodów publicznych 164
5.3. Podatki jako źródło dochodów publicznych 171
5.3.1. Istota i klasyfikacja podatków 171
5.3.2. Cechy i funkcje podatków 176
5.3.3. Zasady podatkowe i elementy technik podatkowych 180
5.3.4. Ogólna charakterystyka polskiego systemu podatkowego . 188
5.4. Dochody z majątku i działalności gospodarczej 197
5.5. Opłaty 200
5.6. Dług publiczny 201
5.7. Kierunki ewolucji dochodów państwa 205
Rozdział 6
WYDATKI PUBLICZNE
6.1. Istota wydatków publicznych 209
6.2. Rodzaje i systematyka wydatków publicznych 213
6.3. Metody racjonalizacji wydatków publicznych 219
6.4. Granice wydatków publicznych 228
Rozdział 7
ZADANIA I PROBLEMY KSZTAŁTOWANIA POLITYKI FISKALNEJPAŃSTWA
7.1. Pojęcie, istota i zakres polityki fiskalnej 232
7.2. Redystrybucja budżetowa oraz stabilizacyjna polityka fiskalna ... 237
7.3. Problemy kształtowania polityki fiskalnej 241
7.4. Zasady kształtowania polityki podatkowej jako elementu polityki
fiskalnej 247
7.5. Cła i polityka celna 251
ANEKS 259
Literatura 291
Spis tabel i rysunków 295
WSTĘP
Zmiana systemu społeczno-ekonomicznego w Polsce, jak równieżzwiązana z nią ciągła przebudowa systemu finansów publicznych, po-wodują potrzebę coraz większego zainteresowania zjawiskami finanso-wymi, w tym finansami publicznymi. Biorąc pod uwagę, że finanse pub-liczne odgrywają coraz bardziej znaczącą rolę w dziedzinie realizowaniai organizowania procesu zaspokajania potrzeb społecznych, celowe sięwydaje poznanie procesów i problemów związanych z gospodarowaniempublicznymi zasobami finansowymi.
Gospodarka publicznymi zasobami finansowymi wpływają na pro-cesy zachodzące we wszystkich sferach życia publicznego i gospodar-czego. Decyzje podejmowane przez władzę państwową wpływają na sys-tem gospodarczy całego państwa. Stąd też nie można zrozumieć gospo-darki rynkowej bez należytego wniknięcia w skomplikowane zjawiskai procesy zachodzące w zakresie finansów publicznych.
Prezentowany podręcznik jest skierowany do studentów studiówdziennych i zaocznych, słuchaczy studiów doktoranckich i podyplomo-wych. Mamy również nadzieję, że będzie on służył wszystkim zaintere-sowanym problematyką finansów publicznych, gdyż znajomość zapre-zentowanych w nim zagadnień pomoże zrozumieć podejmowane decy-zje, wybory społeczne, a w dalszej kolejności pozwoli na zrozumienienowej, ukształtowanej na skutek reform, rzeczywistości społeczno-gos-podarczej.
Celem, jaki postawili sobie autorzy niniejszego podręcznika, jestprzedstawienie wiedzy z zakresu podstaw finansów publicznych, a w tym
...
gosicka