PRAWO FINANSOWE – WYKŁAD 07.05.2005r.
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dział V ustawy o finansach publicznych)
W chwili obecnej zasady i tryb ponoszenia odpowiedzialności uregulowane są w ustawie o finansach publicznych. Od 01.07.2005r. zasady tej odpowiedzialności uregulowane są w ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych i w związku z tym dział V ustawy o finansach publicznych przestaje obowiązywać z dniem 01.07.2005r.
Odpowiedzialności, o której mowa wyżej podlegają następujące podmioty:
- osoby wchodzące w skład wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek
- kierownicy jednostek sektora finansów publicznych
- pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych
- osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych.
Naruszeniem dyscypliny jest:
- nieustalenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo ustalenie takiej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego wyliczenia
- niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego wyliczenia
- niezgodne z przepisami umorzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo dopuszczenie do przedawnienia tej należności
- niedochodzenie nadmiernie lub nienależnie pobranych środków pochodzących:
ü z budżetu Unii Europejskiej
ü ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi, innych niż w/w.
Ponadto naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:
1. dopuszczenie przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych do uszczuplenia wpływów należnych Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego lub innej jednostce sektora finansów publicznych wskutek zaniedbania lub niewypełnienia obowiązków w zakresie kontroli finansów publicznych
2. nieprzekazanie do budżetu w należnej wysokości pobranych dochodów należnych Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego lub nieterminowe przekazanie tych dochodów
3. przenoszenie dochodów uzyskiwanych przez jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce (wyjątek - dochody własne i fundusze motywacyjne mogą pozostać w jednostce budżetowej)
4. przekazanie dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej udzielania, a także nierozliczenie lub nieterminowe rozliczenie tej dotacji jak również nieustalenie kwoty dotacji podlegającej zwrotowi do budżetu
5. dokonanie zmiany w budżecie lub planie finansowym bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia
6. dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia
7. przeznaczenie środków rezerwy budżetowej na inny cel niż określony w decyzji o ich przyznaniu
8. zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia lub z przekroczeniem upoważnienia (dotyczy to wszystkich jednostek sektora finansów publicznych)
9. niewykonanie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, którego wynikiem jest zapłata odsetek, kar lub opłat
10. udzielenie zamówienia publicznego z naruzeniem przepisów wskazanych w ustawie
11. inne ( zobacz ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny budżetowej Dz.U nr 14 z 2005r. – art. 4 – 18)
ZASADY ODPOWIEDZIALNOSCI ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH – art. 19 w/w ustawy
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi:
Osoba wchodząca w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy uczestnicząca w wykonywaniu uchwały zawierającej polecenie lub upoważnienie do popełnienia czynu naruszającego dyscyplinę. W przypadku nie zgłoszenia takiego faktu odpowiada jak osoba, która wydała polecenie.
Naruszenie dyscypliny uważa się za popełnione w czasie kiedy sprawca działał lub zaniechał działania.
Odpowiedzialność jest ponoszona zarówno za umyślne jak i nieumyślne naruszenie dyscypliny. Umyślnie jest popełnione jeżeli sprawca miał zamiar je popełnić – chciał je popełnić lub przewidując możliwość jego popełnienia godził się na to. Nieumyślnie jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia czynu przewidywał lub mógł przewidzieć.
Nieświadomość tego, że działanie lub zaniechanie działania stanowi naruszenie dyscypliny nie wyłącza odpowiedzialności, chyba że nieświadomość była usprawiedliwiona.
Nie popełnia naruszenia osoba, która z powodu choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności lub innego zakłócenia czynności psychicznej nie mogła w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim zachowaniem, z wyjątkiem gdy zachowanie zostało spowodowane wprawieniem sie w stan nietrzeźwości lub odurzenia w wyniku własnego działania.
Jeżeli w czasie orzekania w sprawie o naruszenie dyscypliny obowiazuje inna ustawa niż w czasie popełniania czynu stosuje się ustawę nową chyba, że ustawa poprzednia jest dla sprawcy względniejsza.
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest niezależna od odpowiedzialności określonej innymi przepisami prawa, z tym że w razie wszczęcia postępowania o przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo wykroczenie skarbowe postępowanie w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych zawiesza się do czasu zakończenia jednego z w/w postępowań a w razie skazania za któreś z w/w postępowań postępowanie w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych umarza się.
Nie stanowi naruszenia dyscypliny działanie lub zaniechanie w przypadkach wymienionych w ustawie skutkujące przekroczeniem uprawnień wydatkowania środków publicznych, do zaciągania zobowiązań, albo niewykonanie zobowiązań w kwocie nie przekraczającej w roku budżetowym łącznie kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w przypadku działania lub zaniechania podjętego wyłącznie w celu ograniczenia skutków zdarzenia losowego.
Pod pojęciem zdarzenie losowe należy rozumieć zdarzenie wywołane przez czynniki zewnętrzne, którego nie można przewidzieć z pewnością, a w szczególności zagrażające bezpośrednio życiu lub zdrowiu ludzi lub grożące powstaniem szkody niewspółmiernie większej niż spowodowane działaniem lub zaniechaniem naruszającym dyscyplinę finansów publicznych.
Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie, którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znikomy.
Przy ocenie stopnia szkodliwości uwzględnia się wagę naruszonych obowiązków, sposób i okoliczności ich naruszenia, a także skutki naruszenia.
Osoba, która naruszyła dyscyplinę na skutek wykonania polecenia służbowego, nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli przed wykonaniem tego polecenia, zgłosiła pisemnie zastrzeżenie i mimo tego otrzymała pisemne potwierdzenie albo polecenie nie zostało odwołane lub zmienione. W tym przypadku odpowiedzialność ponosi osoba, która podpisała się pod takim dokumentem, a w przypadku braku takiego dokumentu – osoba, która wydała takie polecenie.
Ukaranie osoby odpowiedzialnej nie ogranicza praw Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych do dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę.
KARY ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH
ü upomnienie
ü nagana
ü kara pieniężna
ü zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
Karę pieniężną wyznacza się w wysokości od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny, obliczonego jak za czas urlopu wypoczynkowego należnego w roku, w którym doszło do naruszenia.
Karę zakazu pełnienia funkcji wymierza się na okres od roku do 5 lat. Kara ta dotyczy następujących funkcji:
ü kierownika, zastępcy kierownika lub dyrektora generalnego
ü członka zarządu
ü skarbnika, głównego księgowego lub zastępcy głównego księgowego
ü kierownika lub zastępcy kierownika komórki bezpośrednio odpowiedzialnej za wykonanie budżetu lub planu finansowego
ponadto:
ü reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych
ü członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych
Organ orzekający wymierza karę według swojego uznania w granicach określonych w ustawie. Upomnienia orzeka się w przypadku nieumyślnych naruszeń dyscypliny lub gdy stopień szkodliwości jest nieznaczny.
W przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można wymierzyć karę łagodniejszą a nawet odstąpić od jej wymierzania.
Jako okoliczności łagodzące można uwzględnić w szczególności:
ü dokonanie czynu ze szczególnych pobudek
ü wyróżnianie sie przed popełnieniem czynu wzorowym pełnieniem obowiązków zawodowych
ü przyczynienie sie do usunięcia szkodliwych następstw czynu
sprawcy, którzy dopuścili sie kilku czynów stanowiących naruszenie dyscypliny, a sprawa o te czyny jest objęta jednym postępowaniem, wymierza się jedną karę za wszystkie czyny (kara łączna).
gosicka