Okres menopauzalny:
- jajniki zmniejszone
- liczne pobruzdowania na powierzchni (po jajeczkowaniach)
- później coraz bardziej atroficzne
- zmiany zwłóknieniowe
- obecnie coraz częściej HTZ (hormonalna terapia zastępcza), profilaktyka osteoporozy
Endometrioza – ektopiczne występowanie błony śluzowej w innych miejscach niż jama macicy
- w mięśniówce = adenomyosis (makroskopowo: niby-torbielki w trzonie, trzon jaśniejszy niż normalnie)
- w jajniku, jajowodzie, węzłach chłonnych, otrzewnej, wyrostku robaczkowym
- w powłokach brzusznych – np. po cięciu cesarskim
- objawy: dolegliwości bólowe, podejrzane krwawienia
- gdy w jajniku – może powstać torbiel wypełniona zhemolizowanymi masami = torbiel czekoladowa (chocolate cyst)
- pozapalne
- endometrioza (czekoladowe)
- nowotwory (zwykle łagodne, ale i złośliwe – ca jajnika)
- budzą niepokój, wymagają zbadania
- najczęściej rozrosty endometrium (wyraźny zrąb naczyniowy)
- rozrosty gruczolakowate (z atypią lub bez)
- rzadko transformacja nowotworowa → adca
Mięśniak = leiomyoma
- najczęstszy nowotwór układu rodnego i u kobiety
- bardzo duże rozmiary
- może powodować krwawienia
- różne podtypy (np. pleomorficzny)
- może się gwałtownie powiększać (w ciąży → progesteron)
- przyczyna niepłodności lub poronień
- prosty / gruczołowy / gruczołowy z atypią
- makroskopowo: jęzorowate wpuklenia błony śluzowej do światła jamy
1. Carcinoma (zdecydowana większość)
2. Sarcoma (5%)
o leiomyosarcoma
o mixed mesodermal tumors (MMT)
o endometrial stromal sarcoma
3. Choriocarcinoma
W macicy są 3 histologiczne elementy uzłośliwiane:
- nabłonek endometrium
- podścielisko mezenchymalne zmiany mogą współistnieć w różnych guzach
- mięśniówka gładkokomórkowa
- najczęstszy nowotwór złośliwy układu rodnego
- ↑ ca endometrii > ↓ ca plano colli uteri
o kiedyś rak szyjki macicy częściej, wykrywany późno, zaawansowany, zabijał
o teraz screening (wczesne wykrywanie stanów przedrakowych), regularne wymazy z szyjki
- 85% adenocarcinoma (złośliwy element nabłonkowy, podścielisko nie)
- adenocanthoma (adca z metaplazją płaskonabłonkową) (< 10% powierzchni guza stanowi nabłonek płaski)
- ca adenosquamosum (> 10% powierzchni guza stanowi nabłonek płaski, gorzej rokuje)
- papillary serosum ca – brodawkowaty rak surowiczy bardzo
- clear cell ca – rak jasnokomórkowy rzadkie
- czynniki ryzyka:
o wiek 55-65 lat
o otyłość (estrogeny w tkance tłuszczowej), cukrzyca, nadciśnienie
o nieródki (w końcu ciąża to 9 miesięcy bez estrogenów)
o nieregularne miesiączki, cykle bezowulacyjne
o im dłuższy okres płodności, tym większe ryzyko (ca lubi wyrzut estrogenów)
- patogeneza:
o hiperestrogenizm → hiperplazja → carcinoma
o niektóre guzy jajnika są hormonalnie czynne!
- grading:
o G1 – dobrze zróżnicowany (dużo cewek, mało podścieliska)
o G2 – zróżnicowany z polami litymi
o G3 – dominują pola lite lub całkowicie niezróżnicowany
§ ca papillare serosum
§ ca clarocellulare
- klinika i diagnostyka:
o metrorrhagia! (patologiczne krwawienia pozamiesiączkowe)
o diagnostyka: wyskrobiny → badanie histopatologiczne
- staging:
I. trzon
II. trzon + szyjka
III. poza macicą ale w miednicy małej
IV. poza macicą lub ściana pęcherza lub odbytnica
o adca endometrii + złośliwe podścielisko (malignant stroma)
Mięśnie Różnicowanie
carcinosarcoma (mięsakorak)
homologous MMMT (homologiczny)
Chrząstka Kości
heterologous MMMT
1. Stromal nodule (guzek stromalny, łagodny)
o może wrastać do jamy macicy w postaci polipa
o element podścieliska, dobrze odgraniczony od pozostałej mięśniówki
2. Low grade endometrial stromal sarcoma (złośliwy)
o podścielisko przeplata się z wiązkami mięśni gładkich
o naczynia w podścielisku
3. High grade endometrial stromal sarcoma (złośliwy)
- leiomyoma = „chwast narządu rodnego”, bardzo częsty
- leiomyosarcoma:
o mitozy > 10 na 10 pól widzenia (x 400) lub
o atypia + mitozy > 5 na 10 pól widzenia (x 400)
2
CHOMIKSON1990