PRACA DYPLOMOWA - STRESORY W ŚRODOWISKU PRACY.pdf

(234 KB) Pobierz
286236280 UNPDF
ZACHODNIOPOMORSKA SZKOŁA BIZNESU
W SZCZECINIE
STUDIA PODYPLOMOWE
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
PRACA DYPLOMOWA
DARIUSZ KORDA
„STRESORY W ŚRODOWISKU PRACY – ZE
SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM PRACY
NAUCZYCIELA”
Praca napisana pod kierunkiem:
mgr Kszysztofa Krasuskiego
ŚWINOUJŚCIE 2007
WSTĘP..........................................................................................................................2
1.Cel i zakres pracy.......................................................................................................2
2.Uzasadnienie wyboru tematu.....................................................................................2
3.Podstawowa terminologia..........................................................................................3
ROZDZIAŁ I
STRES I W ŚWIETLE LITERATURY.. ...................................................................5
1.Stres jego przyczyny, rodzaje i następstwa............................................................... 5
2.Charakterystyka źródeł stresu – rodzaje stresorów....................................................9
2.1.Fizyczne czynniki stresu.........................................................................................9
2.2.Chronobiologiczne czynniki stresu.......................................................................13
2.3.Psychologiczne czynniki stresu............................................................................15
2.4.Socjologiczne czynniki stresu...............................................................................17
3.Stres zawodowy w pracy nauczyciela......................................................................18
ROZDZIAŁ II
PODSTAWY METODOLOGICZNE BADAŃ......................................................... 23
1.Problemy, hipotezy, techniki i wskaźniki badawcze............................................... 23
2.Opis środowiska badawczego..................................................................................25
ROZDZIAŁ III
SPRAWOZDANIE Z ODBYTYCH BADAŃ.......................................................... 26
1..Wyniki przeprowadzenia ankiety „Pomiar stresu w środowisku pracy nauczyciela“
oraz porównanie wyników badań prowadzonych w roku 2001 w Szczecinie i 2007 w
Świnoujściu.................................................................................................................26
2.Wnioski teoretyczne i wskazania praktyczne..........................................................29
BIBLIOGRAFIA........................................................................................................31
ANEKS.......................................................................................................................33
1
WSTĘP
Już od wieków towarzyszy człowiekowi konieczność podejmowania pracy,
umożliwia mu ona zdobycie środków do życia, a także zajmowanie określonej
pozycji społecznej. To właśnie poprzez pracę kształtuje się osobowość, charakter
oraz psychika ludzi. Postęp cywilizacyjny, czy też techniczny przynosi w tej
dziedzinie wiele zmian, które mają wymiar zarówno pozytywny jak i negatywny.
Nieodłącznym składnikiem procesu pracy jest stres, a czynniki wywołujące stres
mogą mieć różny charakter i w różny sposób wpływać na wykonywaną pracę.
Poszanowanie godności i innych dóbr osobistych pracownika oraz zapewnienie mu
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy są podstawowym obowiązkiem
pracodawcy. Problem ochrony pracownika w procesie pracy ma nie tylko aspekt
humanitarny, ale również ekonomiczny. Człowiek w trakcie wykonywania pracy
narażony jest na zagrożenia wynikające nie tylko z samej pracy, ale również z
oddziaływania warunków środowiska, w którym pracuje. Wskutek tego odczuwanie
przez niego uciążliwości pracy będzie tym niższe, a efektywność wyższa , im
bardziej sprzyjające będą warunki , w których ona przebiega.
1.Cel i zakres pracy.
Celem tej pracy jest zaprezentowanie małego wycinka wiedzy dotyczącej
czynników stresujących, ich wpływu na proces pracy, oraz omówienie tej
problematyki ze szczególnym uwzględnieniem miejsca i roli stresorów w pracy
nauczyciela.
Innym aspektem pracy będzie porównanie wyników badań
przeprowadzonych przez autora w jego miejscu pracy , z badaniami prowadzonymi
w terminie wcześniejszym przez innego autora w innych placówkach oświatowych.
2.Uzasadnienie wyboru tematu.
Od wielu lat rządy państw, organizacje pozarządowe, związki zawodowe i
pracodawcy zajmują się problematyką ochrony pracy. Jednym z aspektów tego
procesu jest zapobieganie wypadkom przy pracy. Aby zapobiegać wypadkom, należy
rozpoznać i opisać różnego rodzaju czynniki niebezpieczne i szkodliwe występujące
2
w procesie pracy, bądź jego otoczeniu. Zdecydowaną większość powyższych
czynników dokładnie rozpoznano i wielokrotnie opisano, są wśród nich oczywiście
różnego rodzaju stresory.
Problematyka ta nie jest jednak szerzej znana w środowisku pracodawców i
pracowników.
Wybór powyższego tematu jest próbą, możliwie przystępnego, przybliżenia tych
zagadnień.
Szczególne potraktowanie zawodu nauczyciela wiąże się z profesją autora
oraz jego zainteresowaniami.
Zawód nauczyciela jest szczególnie związany ze stresem, a stresorów występujących
w jego pracy jest co niemiara. Wszystkie one mogą zaburzać proces dydaktyczny i
wychowawczy, niweczyć wysiłki uczniów i pedagoga, mogą powodować, iż nasze
dzieci „oddane” pod opiekę szkoły nieprawidłowo ukształtują swoją wiedzę i
osobowość. Jest to problem poszczególnych rodzin, jak również całego
społeczeństwa.
Oddziaływanie czynników stresujących oraz nie umiejętność radzenia sobie z ich
wpływem, może także powodować „wypalenie” zawodowe nauczycieli. Może
również negatywnie oddziaływać na ich zdrowie tak fizyczne jak i psychiczne.
.
3.Podstawowa terminologia.
Dla lepszego zrozumienia rozpatrywanego problemu konieczne jest
zdefiniowanie niektórych ważniejszych terminów związanych z tematem.
Pierwszym z definiowanych pojęć jest stres który w tej pracy rozumiany będzie jako
„nieswoista reakcja organizmu na wszelkie stawiane mu żądanie 1 “ .Jako „ złożone
zjawisko, obejmujące zmiany psychologiczne i fizjologiczne pojawiające się w
odpowiedzi na rozmaite bodźce lub sytuacje nieobojętne dla jednostki 2 “ .
Kolejnym terminem wymagającym sprecyzowania jest stresor - „ przez stresor
rozumieć będziemy taki element bodźca lub sytuacji, który narusza względną
równowagę pomiędzy podmiotem a środowiskiem i uruchamia mechanizmy
adaptacyjne (regulacji psychicznej) zachowania człowieka 3 ” . Dla prostych i łatwo
rozpoznawalnych stresorów należą zewnętrzne niekorzystne warunki środowiska
1 H. Selye, Stres okiełznany, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978, s.25.
2 W. Oniszczenko, Stres to brzmi groźnie, W SiP, Warszawa 1993 , s.31.
3 J.F. Terelak, Stres psychologiczny, Oficyna Wydawnicza „Branta”, Bydgoszcz 1995, s. 68
3
pracy – hałas, wysoka lub niska temperatura, duża wilgotność powietrza, brak
właściwego oświetlenia, nadmierny wysiłek fizyczny itp.
„Bardziej złożone i podstępnie działające są stresory o charakterze społecznym:
• obciążenie pracownika zadaniami przekraczającymi jego zdolność
umysłową, pojawiają się zaburzenia uwagi, pamięci, toku myślenia,
• obciążenie zadaniami, które są niejasne, nieokreślone, nazbyt złożone,
prowadzące do konfliktów, ryzykowne itp.,
• monotonia czyli wykonywanie tych samych, powtarzających się w krótkim
odstępie czasu, na ogół prostych czynności,
• presja czasu czyli odgórny nacisk na jak najszybsze tempo wykonania przy
zachowanej jakości,
• konieczność szybkiego podejmowania decyzji przy niepełnej informacji i
dużej odpowiedzialności,
• stałe poczucie zagrożenia związanego z obawą o utratę pracy jako źródła
utrzymania,
• odrzucenie społeczne przez środowisko współpracowników,
• uporczywe doznawanie upokorzeń i niesprawiedliwego traktowania ze strony
przełożonego,
• brak nawet małych osiągnięć, poczucie bezsensu i beznadziejności,
bezradność w istniejącej sytuacji, brak poczucia, że można na kogoś lub na
coś liczyć.” 4
Jak widać różnorodność stresorów jest bardzo duża – stresorem może być zarówno
bardzo złożone, silnie pobudzające zadanie, jak i odwrotnie, monotonia i wielokrotne
powtarzanie tych samych czynności.
Ważnym pojęciem z punktu widzenia tego opracowania jest pojęcie:
środowisko pracy – należy je rozumieć jako system, na który składa się zarówno
bezpieczeństwo techniczne, jak i organizacja pracy, jej efektywność i wydajność oraz
stosunki międzyludzkie w zakładzie pracy. Środowisko pracy tworzy pięć
składników :
1. Powiązanie człowieka z maszyną (rodzajem wykonywanych czynności)
2. Dopasowanie maszyny (rodzaju pracy) do cech psychofizycznych człowieka
3. Organizacja stanowiska pracy oraz jej powiązania z wyższymi strukturami zakładu
pracy
4. Materialne czynniki środowiska pracy (mikroklimat, oświetlenie, zagrożenia
mechaniczne, pyły i toksyczne opary związków chemicznych, hałas i ultradźwięki,
zanieczyszczenia biologiczne, promieniowanie elektromagnetyczne wibracje)
4 M. Popielarska, Stres w pracy, „Personel”, 18/1997, s. 36.
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin