POJĘCIE PRZEDSIĘBIORSTWA
Prowadzenie działalności gosp. w celach zarobkowych w większości przypadków wymaga stworzenia pewnego zaplecza majątkowego i organizacyjnego, niezbędnego do jej prawidłowego wykonywania. (czyli przedsiębiorstwa)
Przedsiębiorstwo w znaczeniu funkcjonalnym
termin ten jest używany na oznaczenie zawodowej działalności gospodarczej prowadzonej w celach zarobkowych – wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
istotne jest czy podmiot prowadzi działalność gosp., a nie czy posiada przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym
Przedsiębiorstwo w znaczeniu podmiotowym
oznacza osobowość prawną przedsiębiorstwa,
przedsiębiorstwo występuje jako podmiot praw i obowiązków powstałych z racji jego prowadzenia
inaczej - wyposażona w osobowość prawną jednostka organizacyjna utworzona w celu prowadzenia działalności gospodarczej np. spółka z ograniczona odpowiedzialnością, przedsiębiorstwo państwowe, bank
Przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym
podstawę prowadzenia działalności gosp. stanowi z reguły wyodrębniony kompleks składników majątkowych o charakterze materialnym i niematerialnym przeznaczony do wykonywania określonych zadań gospodarczych oraz sytuacje faktyczne decydujące o powodzeniu przedsiębiorstwa na rynku
czyli przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym to zespół środków (rzeczy i praw majątkowych) zorganizowany w celu prowadzenia działalności gosp.
przedmiotowe ujęcie przedsiębiorstwa znajduje się też w k.c. - jest to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gosp.
W skład przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym wchodzą w szczególności:
- nazwa przedsiębiorstwa
- własność nieruchomości i ruchomości oraz prawa rzeczowe
- prawa z najmu i dzierżawy
- wierzytelności i środki pieniężne
- koncesje, licencje, zezwolenia
- patenty i prawa własności przemysłowej
- prawa autorskie
- tajemnice przedsiębiorstwa
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności
Przedsiębiorstwo jako zorganizowana całość nie stanowi jednak całości organicznej, można z niego wydzielić pewne składniki.
Przedsiębiorstwa państwowe
Przedsiębiorstwo państwowe gospodaruje samodzielnie wydzieloną częścią mienia ogólnonarodowego i ponosi odpowiedzialność majątkową za swoją działalność. Posiada osobowość prawną, którą uzyskuje po wpisaniu do rejestru przedsiębiorstw państwowych.
oddział przedsiębiorstwa – wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gosp. wykonywana poza siedzibą lub głównym miejscem wykonywania działalności
PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE
tworzone są przez organ założycielski, którym mogą być:- naczelne oraz centralne organy administracji rządowej tj. Minister Gospodarki lub inny minister lub kierownik urzędu centralnego;-terenowe organy administracji rządowej, np. wojewoda.Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako:- przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,- przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie: - inżynierii sanitarnej, - komunikacji miejskiej, - zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną, - zarządu państwowymi zasobami lokalowymi, - zarządu państwowymi terenami zielonymi, - zarządu uzdrowiskami, - usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych, - usług kulturalnych.
Przedsiębiorstwo państwowe jest państwową osobą prawną.
Powstaje w wyniku wydania przez organ założycielski aktu o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego i objęcie w zarząd wyodrębnionej części mienia publicznego. Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samoformującym się przedsiębiorcą zarządzanym i reprezentowanym przez własne organy.
Stosunki nawiązywane przez przedsiębiorstwo państwowe z innymi podmiotami w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej regulowane są przeważnie przepisami prawa cywilnego i handlowego. Niekiedy organy przedsiębiorstwa uzyskują prawo do wydawania decyzji administracyjnych. Również stosunki pomiędzy przedsiębiorstwem państwowym, a organem założycielskim oraz wewnętrzna struktura przedsiębiorstwa regulowana jest prawem administracyjnym.
Organy przedsiębiorstwa państwowego samodzielnie podejmują decyzje dotyczące prowadzonej przez to przedsiębiorstwo działalności gospodarczej. Ingerencja organu założycielskiego może nastąpić jedynie w wypadkach przewidzianych w ustawie. W przedsiębiorstwie państwowym działają organy samorządu pracowniczego. Przedsiębiorstwo państwowe koszty swojej działalności pokrywa ze swoich dochodów.
Kodeks Cywilny
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks Spółek Handlowych
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej.
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych.
Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1981 r. w sprawie wykonania ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 1993 r.w sprawie zasad organizowania przetargu na sprzedaż środków trwałych przez przedsiębiorstwa państwowe oraz warunków odstąpienia od przetargu.
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych.
POJĘCIE REGLAMENTACJI GOSPODARCZEJ Jest to sfera restrykcyjnej działalności organów państwa (interwencjonizmu państwowego), której celem jest preferencja i ochrona interesów gospodarczych pewnych zbiorowości, także interesu gospodarczego, a niekiedy politycznego państwa, w przeciwstawieniu do indywidualnych interesów podmiotów gospodarujących (przedsiębiorców). Jest to także, w pewnym sensie, ochrona producentów, konsumentów przed antykonkurencyjnymi działaniami innych podmiotów, a także w określonym zakresie zasobów naturalnych kraju.
Reglamentacja gospodarcza jest formą interwencji państwa w działalność gospodarczą w celu ochrony interesów zbiorowych, ochrony rynku wewnętrznego przed konkurencją zewnętrzną oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji wewnętrznej. Reglamentacja ogranicza zasadę wolności gospodarczej w celu zapewnienia odpowiedniej struktury gospodarki oraz zapobieżenia ewentualnym kryzysom ekonomicznym.
Katalog dóbr podlegających ochronie przez ograniczenia reglamentacyjne jest zmienny i zależy od aktualnych interesów gospodarczych i politycznych państwa, a także od realizowanej przez naczelne organy państwowe polityki ekonomicznej.
Zgodnie jednak z zasadą państwa prawnego źródłem ingerencji państwa w sferę działań podmiotów gosp. jest zawsze ustawa.
Interesy i dobra podlegające ochronie w reglamentacji gosp.:
- interesy polityczne państwa (np. zakaz sprzedaży broni do Iraku, embarga)
- prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz rynku wspólnotowego (np. ograniczenia importu lub eksportu, kontygenty, ceny)
- wyczerpywalne zasoby naturalne (np. ograniczenia połowu ryb, kontygenty upraw)
- zasady współżycia społecznego (regulacja cen)
- interesy konsumentów (np. obowiązek uzyskania certyfikatu jakości)
- interesy gospodarcze państwa (np. monopole prawne, zakaz transferu technologii)
- wolna konkurencja (np. ograniczenia antymonopolowe, zakaz działań antykonkurencyjnych)
Reglamentacja polega na ustanawianiu przez organy państwa warunków, od których spełnienia, uzależniona jest możliwość skutecznej realizacji publicznych praw podmiotowych jak i wolności.
Reglamentacja ogranicza swobodę działania podmiotów gospodarujących w realizacji wolności podmiotowych, w szczególności zaś wolności działalności gosp. Reglamentacja w sferze gospodarki jest działalnością kreatywną, podejmowaną dla celowego kształtowania działalności gosp.
Instumenty prawne reglamentacji
Reglamentacja może być prowadzona za pomocą:
- powszechnie obowiązujących zakazów lub nakazów
- ograniczeń co do swobody wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej
- obowiązku uzyskania aktu administracyjnego:
- koncesji
- zezwolenia
- aktu kwalifikacyjnego , standaryzacji, normalizacji i certyfikacji
- kontroli obrotu gospodarczego z zagranicą
- ustalenia taryf celnych oraz kontyngentów
- bezpośrednia interwencję państwa na rynku
Organy nadzoru reglamentacyjnego
Do wykonywania bieżącej działalności w zakresie stosowania środków reglamentacyjnych oraz wykonywania kontroli i nadzoru nad praktycznym przestrzeganiem ograniczeń eglamentacyjnych przez przedsiębiorców zostały powołane specjalne organy administarcji.
*Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki
*Komisję Papierów Wartościowych i Giełd
Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Ustawa o radiofonii i telewizji
Ustawa o Inspekcji Handlowej.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów.
Ustawa o cenach.
Ustawa o normalizacji.
Ustawa Prawo energetyczne
POJĘCIE PRZEDSIĘBIORCY to inaczej podmiot administracyjnego prawa gosp.
Podmiot gospodarczy ( „przedsiębiorca” ) to określenie jednostki organizacyjnej prowadzącej działalność gosp. w celu osiągnięcia zysku.
Przedsiębiorcą jest: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy są zobowiązani spełniać przewidziane prawem warunki prowadzenia działalności gospodarczej dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia i zdrowia ludzkiego, a także inne warunki określone m. in. w przepisach dotyczących ochrony środowiska W sferze prawa prywatnego dominujące znaczenie dla określenia sytuacji podmiotu ma atrybut posiadania zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych i zdolności sądowej. Te atrybuty w zasadniczy sposób kształtują sytuację prawną podmiotów w sferze prawa prywatnego. W sferze prawa administracyjnego gosp. podmiot uczestniczy w stosunkach prawnych kształtowanych metodą władczą, charakteryzującą się nierównością stron.
Mikroprzedsiębiorca - przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące kryteria
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
- osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Mały przedsiębiorca - przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
- osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.
Średni przedsiębiorca - przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
- osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.
Przedsiębiorcą zagranicznym jest osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą.
Osobą zagraniczną jest:
- osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszka za granicą
- osoba prawna z siedziba za granicą
- nie mająca osobowości prawnej spółka osób fizycznych lub prawnych, z siedziba za granicą
Podmioty administracyjnego prawa gospodarczego podzielić można na:
*Podmioty administracyjne:
Organy administracji:
Państwowej: Centralne Terenowe Samorządu terytorialnego Inne podmioty administrujące
*Podmioty administrowane (przedsiębiorców):
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (również w formie spółki cywilnej
Spółki prawa handlowego:
Osobowe: jawna, partnerska, komandytowa,
Kapitałowe: komandytowo- akcyjna, z ograniczona odpowiedzialnością, akcyjna
Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych
Spółdzielnie Jednostki badawczo rozwojowe
Stowarzyszenia Fundacje Partie polityczne
Przedsiębiorcy zagraniczni Oddziały przedsiębiorstw zagranicznych Inne osoby prawne, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą
Rzemieślnicy – działalność gosp. określona mianem rzemiosła jest węższa od definicji działalności gosp. - rzemiosło jest wykonywane z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, a więc podstawową rolę odgrywają tu osobiste kwalifikacje rzemieślnicze
Ustawa Prawo działalności gospodarczej.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.
Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych.
Ustawa Kodeks Spółek Handlowych
Ustawa o samorządzie województwa.
Ustawa Prawo o stowarzyszeniach.
Ustawa o rzemiośle.
OSOBA FIZYCZNA JAKO PRZEDSIĘBIORCA
Osoba fizyczna może prowadzić samodzielnie działalność gospodarczą bez konieczności tworzenia szczególnej formy organizacyjnej (np. spółki). Działalność gospodarcza może być prowadzona przez osobę fizyczną po dokonaniu zgłoszenia do Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz po uzyskaniu wymaganych koncesji lub zezwoleń oraz spełnieniu innych przewidzianych prawem warunków. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą podlega wszystkim regulacjom prawa administracyjnego gospodarczego, jak każdy inny przedsiębiorca. Prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej przez osobę fizyczną jest zabronione, ponieważ ich prowadzenie zostało zastrzeżone dla podmiotów szczególnych (np. bank może być tylko prowadzony w formie spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego, działalność ubezpieczeniowa w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, itd.).
Szczególnym przypadkiem prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczna jest rzemiosło. Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną (lub spółkę cywilną osób fizycznych) z udziałem kwalifikowanej pracy własnej.
Osoba fizyczna jako przedsiębiorca jest podmiotem prawa. W sferze prawa prywatnego dominujące znaczenie dla określenia sytuacji podmiotu ma atrybut posiadania zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych i zdolności sądowej.
Zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków (z formalnego punktu widzenia przedsiębiorcą może być więc także osoba małoletnia i częściowo ubezwłasnowolniona)
Zdolność do czynności prawnych nie jest nieodzownym atrybutem osoby fizycznej, pełną zdolność nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości (18 lat), jest to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania i rozporządzania prawami oraz zaciągania zobowiązań)
Do skutecznego występowania w obrocie przedsiębiorcy o ograniczonej zdolności do czynności prawnych (małoletni, osoby ubezwłasnowolnione częściowo, osoby dla których sąd ustanowił doradcę tymczasowego)c wymagane jest współdziałanie jego rodziców, opiekunów lub doradcy.
Nie wszystkie czynności prawne mogą być dokonywane przez przedstawiciela, także w prawie gosp.
Działalnością gospodarczą nie jest: działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie :upraw rolnych, chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa ,rybactwa śródlądowego, oraz wynajmowanie przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży przez rolników posiłków domowych, świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
Osoby fizyczne zajmujące się tego rodzaju działalnością nie są podmiotami prawa gosp.
Osoba fizyczna może prowadzić firmę w formie:
*Indywidualnej działalności gospodarczej (firmy jednoosobowej)
*Spółki osobowej: - spółki cywilnej - spółki jawnej- spółki partnerskiej - spółki komandytowej- spółki komandytowo-akcyjnej
*Spółki kapitałowej:
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- spółki akcyjnej
Indywidualna działalność gospodarcza -jest najpopularniejszą formą prawną. Forma ta wybierana jest najczęściej gdyż jest stosunkowo prosta i nie wymaga od założycieli dużego kapitału początkowego. Zakładając jednoosobową firmę nie ma minimalnej wysokości kapitału potrzebnego do rejestracji firmy. Prowadząc jednoosobową działalność odpowiadamy całym naszym majątkiem. Odpowiedzialność ta rozciąga się również na współmałżonka - z wyłączeniem jego majątku odrębnego.
Spółka cywilna - jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej przez dwóch lub więcej przedsiębiorców. Forma ta nie posiada osobowości prawnej, a jej funkcjonowanie reguluje prawo zobowiązań (art. 860-875 Kodeksu cywilnego). Podmiotami prawa w spółce cywilnej są jej wspólnicy. Sama spółka jest jedynie umową i nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa. Konsekwencją braku osobowości prawnej jest to, że spółka cywilna nie ma własnego mienia. Wszelkie prawa i zobowiązania zaciągane są na rachunek wspólników i i wchodzą do ich wspólnego majątku. Wspólnicy dysponują majątkiem, który stanowi ich współwłasność łączną.
Spółka cywilna nie ma statusu przedsiębiorcy – traktowana jest jak umowa prawa cywilnego.
Status ten uzyskiwać mogą wspólnicy spółki cywilnej odrębnie, w zakresie wykonywanej przez nich działalności gosp.
Spółki osobowe prawa handlowego - mogą we własnym imieniu, pod własną firmą, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązanie, pozywać i być pozywane.Zawiązanie spółki następuje w momencie wpisu jej do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Każda spółka osobowa musi posiadać umowę, która powinna zawierać:- firmę i siedzibę spółki; - określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość; - przedmiot działalności spółki;- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.Spółki osobowe dzielimy na spółki: jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne.
Spółki kapitałowe - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne są spółkami kapitałowymi prawa handlowego. Charakteryzują się tym, że: -Podstawa ich istnienia jest kapitał wniesiony przez wspólników -Posiadają osobowość prawną -Odpowiadają za zobowiązania własnym majątkiem -Wspólnicy są odsunięci od podejmowania bieżących decyzji w sprawach spółki i sprawowania bieżącej kontroli nad jej działalnością
OSOBA PRAWNA JAKO PRZEDSIĘBIORCA
Osoby prawne – czyli jednostki organizacyjne, którym ustawodawca przyznał cechę osobowości prawnej.
Jest wydzieloną strukturalnie i majątkowo, posiadającą własne organy, powstałą do realizacji określonych zadań jednostka organizacyjną, mającą podmiotowość cywilnoprawną.
Cechy osoby prawnej:
- wyodrębnienie organizacyjne (jednostka o utrwalonej strukturze i samodzielności)
- wyodrębnienie majątkowe (masa majątkowa służąca realizacji zadań i odpowiedzialności)
- określenie organów jednostki
- istnienie przepisu przyznającego tej jednostce osobowości prawnej
Trzy systemy powstawania osób prawnych:
- system aktów organów państwa (erekcyjny) – osoba prawna powstaje z inicjatywy organu państwa, tworzy ją akt normatywny lub administracyjny (wyższe uczelnie państwowe, banki państwowe, przedsiębiorstwo państwowe)
- system koncesyjny (zezwoleń) - osoba prawna powstaje z inicjatywy organizatorów (założycieli), którymi mogą być osoby fizyczne i prawne, ale do utworzenia jej wymagana jest zgoda (koncesja, zezwolenie) właściwego organu adm. publ. (bank spółdzielczy, towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych)
- system normatywny (rejestracyjny) – do powstania jednostki dochodzi po spełnieniu przez podmiot normatywnych, przewidzianych prawem warunków, bez potrzeby uzyskiwania zgody czy zezwolenia organów adm. publ.- osoba prawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (wpis ma charakter konstytutywny, chyba że przepis prawa stanowi inaczej )
Istota osoby prawnej polega na tym, że jest ona jednostką organizacyjną, która z mocy przepisów ustawy została wyposażona w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.
Nie każda osoba prawna podejmująca działalność gosp., posiadać będzie status przedsiębiorcy.
Przesądza o tym wpis do rejestru przedsiębiorców.
...
gosicka