Załacznik 1
genetycznych koni rasy wielkopolskiej
Ocena wartości użytkowej koni rasy wielkopolskiej – próby dzielności
(Wyciąg z Programu hodowli koni rasy wielkopolskiej,
Polski Związek Hodowców Koni, 2005)
PROGRAM PRÓBY DZIELNOŚCI OGIERÓW PO STACJONARNYM
100-DNIOWYM TRENINGU WIERZCHOWYM (ogiery 3-4-letnie)
W czasie próby obowiązuje: wędzidło grube, dwuczęściowe lub z łącznikiem, dopuszczalne oliwkowe, nachrapnik polski lub kombinowany. Niedopuszczalne stosowanie wytoka i ostróg. Dozwolony palcat do 75 cm i ochraniacze (z wyjątkiem oceny na płycie). Zaleca się jednolity strój jeźdźców.
I. Ocena w ręku, na płycie i na trójkącie w stępie i kłusie (wymiary trójkąta 30x30x30 m). Najpierw koń prezentowany jest w kłusie, następnie w pozycji stój, a na końcu w stępie. Po indywidualnej ocenie kilku ogierów, wokół trójkąta prezentowana jest w stępie stawka 4-6 konna. Wskazane jest, aby ogiery w stawce były zbliżone rodowodowo.
II. Skoki luzem – na kombinacji:
po wyjściu z zakrętu wskazówka (drąg) - 2,5 m – krzyżak – 5,8-6,5 m – krzyżak – 5,8-6,5 m - doublebarre 70 cm podnoszony maksymalnie do 130 cm (o wysokości decyduje Kierownik ZT, w porozumieniu z Komisją). W uzasadnionych przypadkach Kierownik ZT, w porozumieniu z Komisją, może podjąć decyzję o dodaniu wskazówek w kombinacji (tzw. „ptaszki” są niedopuszczalne).
III. Ocena pod jeźdźcem - pokaz koni w zastępie (do 5 koni):
a) kłus roboczy wokół ujeżdżalni, zmiana kierunku kłusem o wydłużonym wykroku
b) galop roboczy - zagalopowanie w narożniku, wokół ujeżdżalni, dwa koła, zmiana kół, zmiana kierunku z przejściem do kłusa, zagalopowanie w narożniku, dwa koła)
c) stęp pośredni wokół ujeżdżalni, zmiana kierunku stępem swobodnym, na długiej wodzy.
IV. Skoki pod jeźdźcem - na kombinacji:
po wyjściu z zakrętu wskazówka (drąg) - 2,5 m – krzyżak – 5,8-6,5 m – krzyżak – 5,8-7,0 m - doublebarre 70 cm, który po każdym udanym skoku może być podniesiony o ok. 10 cm, maksymalnie do 110 cm (o wysokości decyduje Kierownik ZT w porozumieniu z Komisją ). W uzasadnionych przypadkach Kierownik ZT, w porozumieniu z Komisją, może podjąć decyzję o dodaniu wskazówek w kombinacji.
V. Próba wytrzymałości - galop w półsiadzie w tempie 350 m/min. - 5 minut
VI. Jezdność* i przydatność do skoków (jeździec testowy) oceniana jest na następującej kombinacji: drąg - 2,5 m – krzyżak – 16,5 – 18 m - doublebarre (o wysokości decyduje obcy jeździec w porozumieniu z Kierownikiem ZT). W uzasadnionych przypadkach obcy jeździec, w porozumieniu z Kierownikiem ZT, może podjąć decyzję o dodaniu wskazówek w kombinacji. Dopuszczalna jest dodatkowa przeszkoda rozprężeniowa – stacjonata ze wskazówką na kłus.
VII. Jezdność* i przydatność do ujeżdżenia (jeździec testowy)
1) kłus roboczy wokół ujeżdżalni, zmiana kierunku kłusem o wydłużonym wykroku
2) w galopie roboczym - zagalopowanie w narożniku, wokół ujeżdżalni, dwa koła, zmiana kół, zmiana kierunku z przejściem do kłusa, zagalopowanie w narożniku, dwa koła
3) stęp pośredni wokół ujeżdżalni, zmiana kierunku stępem swobodnym, na długiej wodzy, zatrzymanie, nieruchomość, ruszenie
Jezdność* - należy rozumieć, jako chęć współpracy z jeźdźcem, poddawanie się woli jeźdźca, podatność na pomoce, miękkość „noszenia” oraz samopoczucie jeźdźca podczas jazdy.
skoki luzem max 10 pkt. chęć do skoku
łatwość skoku
praca przodu
praca zadu
praca krzyża i szyi
skoki pod jeźdźcem max 10 pkt. chęć do skoku
praca w stępie max 10 pkt. energia
długość wykroku
regularność
rozluźnienie
praca w kłusie max 10 pkt. energia
praca w galopie max 10 pkt. energia
lekkość przodu
zaangażowanie zadu
przydatność praca ujeżdżeniowa
do treningu max 10 pkt. praca skokowa
charakter** max 10 pkt.
temperament*** max 10 pkt.
** charakter – jest to zespół cech psychicznych, właściwych danemu koniowi, które przejawiają się w jego świadomym działaniu. Wyrazem charakteru konia jest również jego stosunek do innych koni oraz ludzi. W populacji można wyróżnić między innymi: konie łagodne / gwałtowne, łatwe / trudne w obsłudze, szczere/ fałszywe, odważne / tchórzliwe, przyjazne / złośliwe. Poważnymi wadami charakteru z punktu widzenia użytkowości jest brak ambicji i woli walki u koni sportowych.
*** temperament – jest to usposobienie konia wyrażające się w jego reakcjach psychonerwowych na wydarzenia świata zewnętrznego. Reakcje te mogą mieć różne natężenie, szybkość i różny czas trwania. Dlatego też można rozróżnić kilka typów temperamentu, biorąc pod uwagę łatwość reakcji pobudzania i hamowania na czynniki zewnętrzne. Z punktu widzenia częstych kontaktów z człowiekiem najlepiej, aby koń charakteryzował się zrównoważonym temperamentem.
Ocena jeźdźców testowych (obcy jeźdźcy, z dokładnością do 0,5 pkt)
jezdność max 10 pkt.
przydatność do ujeżdżenia max 10 pkt.
przydatność do skoków max 10 pkt.
Na wynik próby stacyjnej składają się: oceny Komisji, Kierownika ZT i średnia z ocen dwóch jeźdźców testowych za cechę jezdność. Sumarycznymi miernikami wartości użytkowej ogiera są obliczane indeksy wartości użytkowej ogólny, ujeżdżeniowy i skokowy.
Arkusz oceny ogiera zawiera 14 cech użytkowych (elementów oceny) z podanymi wagami (ocena znaczenia hodowlanego) w procentach. Każdy z elementów próby (cecha) oceniany jest w skali od 1 do 10 punktów.
Ostateczny wynik próby dzielności podawany jest w formie indeksu ogólnego. Od roku 2004 wprowadzono dwa indeksy pomocnicze: ujeżdżeniowy i skokowy.
10 – wybitny
9 – bardzo dobry
8 – dobry
7 – dosyć dobry
6 – zadawalający
5 – dostateczny
4 – niedostateczny
3 – prawie zły
2 – zły
1 – bardzo zły
Indeks wartości użytkowej jest sumaryczną oceną wartości użytkowej ogiera na podstawie liczby punktów uzyskanych za poszczególne cechy, z uwzględnieniem ich zmienności oraz znaczenia hodowlanego.
Indeks ogólny oblicza się według wzoru:
IWU = 100 + b1 (C1 - x1) + b2 (C2 - x2) + ... + b14 (C14 - x14)
gdzie:
IWU - indeks wartości użytkowej
b - waga indeksowa cechy (b1, b2,..., b14)
C - wartość (w punktach) cechy (C1, C2,..., C14)
x - średnia arytmetyczna ocen cech dla wszystkich ogierów przechodzących próbę w danym Zakładzie (x1, x2,..., x14)
Wagę indeksową cechy oblicza się według wzoru:
RWC 20
b = ------------- x ---------
Sc Siwu
b - waga indeksowa cechy
RWC - relatywna waga cechy podana dla każdej cechy w arkuszu oceny ogiera
Sc - odchylenie standardowe cechy objętej oceną, obliczone na podstawie wyników prób dzielności roku poprzedniego,
Siwu - odchylenie standardowe indeksu
Standaryzacja indeksu:
Średnia wartość indeksu wynosi 100 punktów (stąd we wzorze indeksu na początku występuje liczba 100, do której dodaje się wyniki, jakie uzyskał dany ogier za poszczególne oceniane cechy).
Odchylenie standardowe indeksu jest standaryzowane na 20 punktów.
INDEKSY - WAGI CECH W PROCENTACH
L.p.
Ujeżdżeniowy
Skokowy
Ogólny
Ocena Komisji
1.
-
8
10
brz