Tłuszcze (lipidy) – grupa związków względnie nierozpuszczalnych w wodzie, rozpuszczalnych za to w rozpuszczalnikach niepolarnych (eter, benzen), lipidy to ważne składniki pokarmowe w organiźmie, ponieważ dostarczają one witaminy i niezbędne kwasy tłuszczowe.
Klasyfikacja lipidów – proste (są to tłuszcze właściwe, estry kwasów tłuszczowych z glicerolem, glicerol łączy się z kwasem tłuszczowym wiązaniem estrowym); złożone, prekursory i pochodne lipidów.
Woski – estry kwasów tłuszczowych z długołańcuchowymi alkoholami monohydroksylowymi.
Fosfolipidy – zawierają oprócz kwasów tłuszczowych i glicerolu resztę kwasu fosforowego, synteza u fosfolipidów zachodzi we wszystkich komórkach, zwłaszcza wątroby; fosfolipidy są głównymi elementami błon komórkowych i subkomórkowych, bardzo dużo znajduje się ich w tkance nerwowej.
Glikolipidy – zawierają kwas tłuszczowy, sfingozynę i węglowodany; są ważnym składnikiem tkanki nerwowej i błony komórkowej, glikolipidy spełniają również ważną rolę immunologiczną.
Lipoproteiny – są to kompleksy lipidów z białkami, transportują nierozpuszczone w wodzie lipidy, dzieli się je na kilka frakcji: chilomikrony (występują w surowicy przez okres kilku godzin po posiłku zawierającym tłuszcz, nieobecne na czczo); lipoproteiny o bardzo wysokiej gęstości (powstają w wątrobie, transportują triglicerydy endogenne z wątroby do komórek); lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (powstają w osoczu, transportują cholesterol z wątroby do komórek).
Cholesterol – występuje w tkankach lub lipoproteidach osocza jako cholesterol wolny albo w połączeniu z kwasem tłuszczowym jako ester cholesterolu. Największa jego ilość znajduje się w wątrobie, skórze, obwodowym układzie nerwowym. Jest syntetyzującym acetylokoenzymem A. Cholesterol jest prekursorem kwasów żółciowych, hormonów sterydowych, witaminy D. Jest również ważnym składnikiem błony komórkowej. Cholesterol człowieka pochodzi z syntezy in vivio. Zawartość cholesterolu w surowicy waha się w bardzo szerokich granicach i zależy zarówno od wieku jak i płci. Zawartość cholesterolu we krwi wzrasta w miażdżycy, cukrzycy, niedoczynności tarczycy i w niektórych chorobach wątroby. Obniżony poziom cholesterolu występuje w nadczynności tarczycy.
Dislipidemia – to nieprawidłowe stężenie składowe lipoprotein w osoczu.
Kwasy tłuszczowe – występują głównie w formie niezestryfikowanej jako wolne kwasy tłuszczowe.
Nasycone kwasy tłuszczowe – nie zawierają wiązań podwójnych, jest to m.in. kwas mrówkowy, octowy, masłowy, larynowy, arachidowy.
Nienasycone kwasy tłuszczowe – jednonasycone (kwas krotonowy, kwas oleinowy, kwas nerwonowy, kwas cetolowy); wielonienasycone (2 do 6 wiązań – kwas linolowy, kwas arachidonowy, kwas alfa linolenowy, kwas gamma linolenowy, kwas eikozapentaenowy, kwas dokozapentaenowy, kwas dokozaheksaenowy).
Polienowe kwasy tłuszczowe z grupy N6 – obniżają stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDI – lipoprotein.
Polienowe kwasy tłuszczowe z grupy N3 – obniżają stężenie triglicerydów, obniżają ciśnienie krwi, zapobiegają arytmii serca.
Eikozanoidy – wielonienasycone kwasy tłuszczowe które w wyniku enzymatycznego rozpadu przekształcają się i dzięki nim powstają biologicznie czynne związki czyli eikozanoidy. Zalicza się do nich prostaglandyny, tromboksany, hipoksyny. Pełnią one rolę miejscowych hormonów o wielorakim działaniu. Biorą udział w regulacji czynnościowej układu sercowo-naczyniowego, krzepnięcia krwi, ciśnienia tętniczego.
agasozynek