Poetyka
*Termin pojawił się pierwszy raz u Arystotelesa; w związku etymologicznym z: poezją, poematem, eposem, epopeją.
*wszystko od greckiego wyrazu poiein - tworzyć.
Według Arystotelesa – poezja(literatura) jest sztuką naśladowczą, nie wytwarza bowiem przedmiotów realnych, tylko ich słowne podobieństwo.
Mówi się, że poetyka to teoria dzieła literackiego, co oznacza, że przedmiotem jej zainteresowania jest dzieło literackie( w szczególności język jako tworzywo).
Oprócz struktury językowej poetyka bada:
-strukturę świata przedstawionego utworu, znaki literackie: motyw, postać literacką, temat, czyli kompozycję dzieła literackiego.
Służy jako narzędzie interpretacji konkretnych utworów.
Dzieli się na:
*stylistykę (bada tekst pod względem językowym)
*wersyfikację in. wersologię (bada formy wierszowe)
*genologię (nauka o rodzajach, gatunkach literackich i ich odmianach)
Ze względu na sposób ujęcia badanych zjawisk rozróżnia się: poetykę normatywną, poetykę opisową, poetykę historyczną.
· Poetyka normatywna – rozumiana jako zbiór estetycznych reguł tworzenia dzieł literackich. (ważny ideał językowy i gatunkowy). Jej głównym zadaniem było sformułowanie spójnego systemu pojęć dotyczących sztuki pisarskiej.
· Poetyka historyczna – ustala reguły i zespoły pojęć, wyprowadzając je z twórczości literackiej pisarza, okresu literackiego, epoki.
· Poetyka opisowa – traktuje dzieło literackie jako ukształtowany i gotowy tekst językowy, ustala elementy konstrukcyjne dzieła.
Ze względu na świat przedstawiony i gatunek literacki rozróżnia się poetykę generatywną
· Poetyka generatywna – bada świat przedstawiony utworu literackiego; ustala paradygmat (zestaw, komplet elementów, jakimi dysponuje twórca konstruujący świat przedstawiony, ustala liczbę tych przekształceń).
Ze względu na styl i wierszowość rozróżnia się: poetykę lingwistyczną.
· Poetyka lingwistyczna – bada tworzywo językowe dzieła literackiego, podgałąź semiotyki (teorii znaku).
Koncepcja znaku według Słownika terminów literackich.
Aby zdefiniować znak, należy dokonać rozgraniczenia na:
· znak językowy - element systemu językowego, wyposażony w znaczenie, w szczególności wyraz lub morfem)
· znak literacki – dowolny element dzieła literackiego (warstwa językowa + świat przedstawiony)będący nośnikiem stałego i względnie autonomicznego kompleksu znaczeniowego, powracający w analogicznej funkcji w szeregu utworów np. obraz alegoryczny, motyw obiegowy.
Teoria F. de Saussure’a wywodzi się z koncepcji znaku językowego.
Według Ferdynanda de Saussure, znakiem nazywamy połączenie pojęcia i obrazu akustycznego(psychicznego odbicia dźwięku, wyobrażenia zmysłowego przedmiotu). Słowo traktowane jako znak jest czymś dwoistym, powstałym ze złączenia dwóch składników:
*elementu znaczonego – signifie ( oznacza plan treści, a więc pojęcie, wyraz zapisany na kartce papieru np. „dom”; „drzewo”-> jest to zapis pisemny)
*elementu znaczącego - signifiant (oznacza plan wyrażania, a ściślej mówiąc pojęcie do którego odnosi się dane słowo np. dom- budynek; drzewo-roślina, jest to obraz realny, który możemy stworzyć poprzez wrażenia zmysłowe).
Więź pomiędzy tymi elementami ma charakter arbitralny(na mocy umowy, porozumienia)->pojęcia się zmieniają, nie ma żadnego koniecznego, naturalnego, istotnego znaczenia, wiążącego signifiant i signifie.
k.feles