METODA OŚRODKÓW PRACY
INFORMACJE OGÓLNE
n WYWODZI SIĘ Z METODY ZAINTERESOWAŃ dr OVIDE DECROLYEGO;
n DO WARUNKÓW POLSKICH DOSTOSOWAŁA JĄ MARIA GRZEGORZEWSKA;
n NOWYM ELEMENTEM, KTÓRY WPROWADZIŁA SĄ ZAJĘCIA WSTĘPNE;
n WPROWADZONA W POLSCE DO SZKOLNICTWA SPECJALNEGO;
n PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ PRZEZ KILKA LAT BYŁA ZAKAZANA PRZEZ ÓWCZESNE WŁADZE OSWIATOWE;
n OD 1956 r. DZIĘKI PRACOWNIKOM PIPS-u POWRÓCIŁA DO SZKÓŁ I ZALECANO JĄ DO STOSOWANIA W KL. I-IV;
n W LATACH 70-tych POJAWIŁY SIĘ PIERWSZE PODRĘCZNIKI I PORADNIKI METODYCZNE;
n DZIĘKI TWÓRCZEJ I AKTYWNEJ POSTAWIE NAUCZYCIELI SZKÓŁ SPECJALNYCH NASTĘPOWAŁ DALSZY ROZWÓJ TEJ METODY, POLEGAJĄCY NA WZBOGACANIU TREŚCI, FORM PRACY, DOSTOSOWANIU JEJ DO POTRZEB I WARUNKÓW ŻYCIA, WPROWADZANIU NOWYCH ROZWIĄZAŃ ORGANIZACYJNYCH
NAUCZYCIEL SZKOŁY SPECJALNEJ CIĄGLE STAJE PRZED PROBLEMEM,
n JAK ZAINTERESOWAĆ UCZNIÓW TEMATEM,
n JAK UAKTYWNIĆ, SKUPIĆ UWAGĘ, JAK ZORGANIZOWAĆ PRACĘ ABY ZAJĘCIA PRZEBIEGAŁY PŁYNNIE PRZY ZRÓZNICOWANYM POZIOMIE INTELEKTUALNYM W ZESPOLE KLASOWYM,
n JAK KOMPENSOWAĆ I KORYGOWAĆ DEFICYTY ROZWOJOWE.
WARTOŚCI METODY OŚRODKÓW PRACY
STOSUJĄC TĘ METODĘ DZIECKO POWINNO:
n Obserwować,
n Porównywać,
n Wyciągać wnioski,
n Wyodrębniać cechy,
n Badać związki przyczynowe,
n Zebrać dostępne materiały o zagadnieniu różnymi drogami i pod różnymi postaciami (konkretne obiekty, modele, narzędzia, wiadomości, obrazki, teksty i notatki
z książek i czasopism,
n Skonkretyzować swoje przeżycia związane z opracowy – wanym zagadnieniem w formie ekspresji.
NAUCZANIE METODĄ OŚRODKÓW PRACY OPARTE JEST WIĘC NA:
n OBSERWACJI,
n OPRACOWANIU ZAOBSERWOWANEGO MATERIAŁU ORAZ
n UTRWALENIU GO PRZEZ ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE - BEZ ZBĘDNEGO POŚPIECHU I PRZY UWZGLĘDNIENIU INDYWIDUALNYCH MOŻLIWOŚCI POSZCZEGÓLNYCH DZIECI.
METODA OŚRODKÓW PRACY W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM
METODA TA SPEŁNIA WSZYSTKIE ZAŁOŻENIA KSZTAŁCENIA ZINTEGROWANEGO I ZNAKOMICIE WPISUJE SIĘ W WIZERUNEK POLSKIEGO SYSTEMU EDUKACJI.
NOWOCZEŚNIE ROZUMIANE KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE POLEGA NA INTEGRACJI:
n TREŚCI,
n CELÓW,
n ORGANIZACYJNO – METODYCZNEJ.
INTEGRACJA TREŚCI
POLEGA NA TAKIM DOBORZE TREŚCI, ABY PRZYGOTOWAĆ UCZNIÓW DO PRZYSZŁEGO ICH WEJŚCIA W ŻYCIE.
NA TYM ETAPIE EDUKACJI UCZNIOWIE MUSZĄ:
n POZNAĆ I ZROZUMIEĆ ZJAWISKA RZECZYWISTOŚCI, W KTÓREJ WZRASTAJĄ,
n POSIĄŚĆ CHOCIAŻ OGÓLNĄ ORIENTACJĘ W NAJWAŻNIEJSZYCH PRZEJAWACH ŻYCIA PRZYRODY I SPOŁECZEŃSTWA, ABY W PRZYSZŁOŚCI NA TYM TLE PRZYSWOIĆ SOBIE NAJISTOTNIEJSZE PRAWA RZĄDZACE ŻYCIEM CZŁOWIEKA ORAZ JEGO PRZYRODNICZEGO I SPOŁECZNEGO OTOCZENIA
WSZELKIE ZJAWISKA DZIECKO POWINNO POZNAWAĆ STOPNIOWO
n Zaczynamy od zjawisk, które dzieją się obok niego i dostępne są poznaniu bezpośredniemu za pomocą zmysłów, a kończąc na tych, które coraz bardziej oddalają się od jego osobistych doświadczeń i możliwości bezpośredniego z nimi kontaktu.
n Pozwala to na koncentryczny układ treści kształcenia, co oznacza, że narastają one stopniowo w każdej następnej klasie.
n Te same tematy realizowane są coraz szerzej, w innym kontekście, a zagadnienia dostosowywane są do coraz wyższego poziomu rozwaoju uczniów
PRZEWIDZIANE DLA DANEJ KLASY TREŚCI KSZTAŁCENIA DZIELIMY NA:
n OKRESOWE OŚRODKI PRACY realizowane od 3 do 6-7 dni lub nawet kilkanaście dni,
n DZIENNE OŚRODKI PRACY, wynikające z ośrodków okresowych.
Po ustaleniu tematów okresowych i dziennych należy wypełnić je konkretnymi informacjami i działaniami. W tym momencie należy kierować się zasadą łączenia treści należących do różnych dziedzin życia, co oznacza rezygnację z kryterium podziału tychże treści na poszczególne przedmioty nauczania.
Na etapie planowania treści kształcenia należy wkomponować realizację poszczególnych działań edukacyjnych w treści i działania dotyczące poszczególnych ośrodków pracy.
INTEGRAJA CELÓW
POLEGA NA ŁĄCZENIU CELÓW NAUCZANIA I WYCHOWANIA
Oznacza to, że nauczyciel nie może koncentrować się wyłącznie na czynnościach dydaktycznych, lecz dbać
o to, aby proces oddziaływania na dyspozycje instrumentalne i kierunkowe nawzajem się przenikały, bez preferencyjnego traktowania któregoś z nich.
INTEGRACJA CELÓW DOTYCZY:
n Rozwijania pozytywnej motywacji wobec nauki szkolnej,
n Wyrabiania poszanowania dla pracy własnej i innych osób,
n Kształtowania zaufania do własnych sił i przekonania o możliwości pokonywania różnych przeszkód,
n Kształtowanie należytego stosunku wobec cudzego i własnego mienia, a także w stosunku do świata przyrody,
n Kształtowania postawy opiekuńczej wobec młodszych dzieci i osób potrzebujących pomocy,
n Rozwijania postaw koleżeńskich, a szerzej społecznych,
n Kształtowanie umiłowania kraju ojczystego i pozytywnych uczuć wobec przedstawicieli innych narodów, ras, wyznań.
Metoda ośrodków pracy zakłada pogodną, pełną życzliwości atmosferę zajęć szkolnych. Ciepły klimat emocjonalny budzi u dzieci upośledzonych umysłowo wiarę we własne siły, która u wielu z nich została poważnie nadszarpnięta wskutek ujemnego bilansu przeżytych sukcesów i porażek wynikających z trudności intelektualnych.
Wprowadzenie w nurt życia społecznego to możliwość udziału dzieci w różnego rodzaju uroczystościach szkolnych i lokalnych, seansach filmowych, spektaklach teatralnych, w zwiedzaniu muzeów i innych instytucji kulturalnych.
Jest to również najlepsza droga w kierunku wychowania estetycznego.
Metoda ośrodków pracy umożliwia praktyczne zapoznanie się z zastosowaniem poznawanych reguł życia społecznego, zakłada bowiem bezpośrednie kontakty z różnymi ludźmi i instytucjami.
Przy tej okazji ma ono możliwość „wprowadzania w życie” zachowań zgodnych z oczekiwaniami społecznymi oraz kształtowania u siebie szacunku dla wysiłku i zasług osób ze swojego otoczenia.
INTEGRACJA ORGANIZACYJNO - METODYCZNA
n JEST ORGANIZACYJNĄ FORMĄ KSZTAŁCENIA, CHARAKTERYZUJĄCĄ SIĘ SPECJALNĄ KONSTRUKCJĄ ZAJĘĆ W CIĄGU DNIA.
n LEKCJE KAŻDEGO DNIA TWORZĄ CAŁOŚĆ, JEDNOSTKĘ METODYCZNĄ, KTÓRĄ PROWADZI JEDEN NAYCZYCIEL
n TREŚCI WYWODZĄCE SIĘ Z RÓŻNYCH DZIEDZIN WIEDZY ZAPLANOWANE NA DANY DZIEŃ REALIZUJE SIĘ W RÓŻNYCH MOMENTACH ZAJĘĆ.
UCZNIOWIE KILKAKROTNIE W CIĄGU DNIA:
n Obserwują przedmioty, zjawiska czy procesy,
n Wyrażają swoje spostrzeżenia,
n Czytają,
n Piszą,
n Liczą,
n Wykonują różne czynności ruchowe,
n Plastyczne,
n Praktyczne,
n Rozwiązują różnorodne problemy wynikające z opracowania danego tematu.
n Impulsem do podjęcia wielostronnej aktywności jest odpowiednie zainteresowanie się ucznia tematem zajęć. Ma to miejsce przede wszystkim w II etapie dziennego ośrodka pracy, określanym jako „ukazanie celu pracy w danym dniu i wzbudzenie zainteresowania tematem ośrodka”.
n Każdy cykl zajęć nauczyciel powinien rozpoczynać od czegoś co wzbudzi w dziecku zdziwienie, zrodzi pytanie czekające na odpowiedź.
n Owych odpowiedzi powinno ono szukać w trakcie własnej aktywności poznawczej zorganizowanej przez nauczyciela dzięki zastosowaniu całej gamy rozmaitych metod kształcenia.
METODA OŚRODKÓW PRACY OBEJMUJE:
n ZAJĘCIA WSTĘPNE
n OBSERWACJĘ, CZYLI GROMADZENIE MATERIAŁU (DO DALSZEGO OPRACOWANIA)
n OPRACOWANIE ZEBRANEGO MATERIAŁU
n EKSPRESJĘ , CZYLI ZASTOSOWANIE POZNANEGO MATERIAŁU W PRAK- TYCE I RÓWNOCZEŚNIE JEGO UTRWALENIE
n ZAKOŃCZENIE DNIA PRACY
Nauczyciel, w wybranym momencie zajęć, uznanym za najsłuszniejszy, wprowadza ćwiczenia na wprawę w czytaniu, pisaniu
i liczeniu.
ZAJĘCIA WSTĘPNECELE:
n Rozładowanie napięć psychicznych uczniów, uspokojenie uczniów nadpobudliwych, uaktywnienie dzieci apatycznych;
n Pogłębienie rozwoju dziecka, usprawnienie fizyczne;
n Wyrabianie umiejętności obserwacji otaczającego środowiska i zmian w nim zachodzących;
n Kształtowanie pojęć związanych z pogodą, jej zmianami, pojęć czasowych i przestrzennych;
n Wyrabianie nawyków związanych z higieną i samoobsługą.
1. Zajęcia wstępne obejmują następujące czynności:
n Wzajemne powitanie się;
n Ćwiczenia, gry, zabawy ruchowe, zabawy muzyczno – ruchowe;
n Zajęcia porządkowe:
- sprawdzenie listy obecności,
- kontrola czystości,
- praca dyżurnych,
- opieka nad roślinami i zwierzętami hodowanymi w klasie,
- przygotowanie pomocy do pracy;
n Obserwacje zmian przyrodniczych i analizę stanu pogody –prowadzenie kalendarza pogody;
n Indywidualne ćwiczenia w zakresie higieny osobistej i samoobsługi;
n Omówienie spraw aktualnych, szczególnie absorbujących dzieci;
n Kontrola pracy domowej;
n Ustalenie razem z dziećmi – przebiegu pracy w ciągu dnia:
- rozbudzenie zainteresowania tematem ośrodka pracy,
- planowanie i organizacja pracy.
Zajęcia wstępne,
zwłaszcza na początku roku szkolnego, w klasie I, kiedy dzieci nie są jeszcze wdrożone do szybkiego wykonywania poszczególnych czynności, trwają nieraz całą godzinę lub dłużej.
W miarę nabywania przez dzieci różnych sprawności w wykonywaniu codziennych zajęć czas trwania „zajęć wstępnych” staje się coraz krótszy.
2. Obserwacja, czyli gromadzenie materiału
1. Obserwacja dowolna:
- zetknięcie się dzieci z poznawanym
zjawiskiem w jego naturalnym
środowisku (lub środowisku zastępczym),
- Samodzielne zbieranie wiedzy o nowym zjawisku (rzeczy).
2. Obserwacja kierowana:
- naprowadzanie uwagi dzieci na istotne, często pominięte przez nich fragmenty, szczególy,
- uzupełnienie wiadomości zgromadzonych
w trakcie obserwacji.
3. Na obserwację przeznaczamy od 30 do 40 minut.
3. Opracowanie zebranego materiału
n Weryfikacja wiadomości zgromadzonych w czasie obserwacji.
n Uzupełnienie wiadomości zebranych
w czasie obserwacji.
n Uporządkowanie wiadomości zebranych w czasie obserwacji.
n Powiązanie w logiczną całość wiadomości zabranych w czasie obserwacji z wiadomościami zdobytymi poprzednio.
n Ukształtowanie (wyrobienie) właściwego stosunku dzieci do omawianego zjawiska (rzeczy) i sposobu postępowania dzieci.
n Ćwiczenia odprężające i korektywne.
Ta część dziennego ośrodka odbywa się w klasie i zajmuje najwięcej czasu, trwa bowiem około 60 minut i obejmuje:
n Przypomnienie spostrzeżeń z obserwacji,
n Wykorzystanie przyniesionych eksponatów i wykorzystanie środków dydaktycznych i tekstu (wspomaganie słabej pamięci uczniów),
n Dzielenie się wrażeniami, spostrzeżeniami,
n Ustalenie odpowiedniego stosunku dziecka do przedmiotu, zjawiska, ukierunkowanie sposobu działania i postępowania wobec niego, wskazanie na konsekwencje płynące ze zdobytych wiadomości i możliwość zastosowania ich
w praktyce.
4.Ekspresja
Uwzględniając różnorodność form wyrażania przeżyć wyróżniamy następujące rodzaje ekspresji:
1. Ekspresję konkretną
2. Ekspresję oderwaną
Ekspresja konkretna
n Zajęcia gospodarskie (przygotowywanie posiłków, porządkowanie, czynności samoobsługowe, hodowanie roślin, zwierząt, zbieranie owoców, warzyw);
n Majsterkowanie (modelowanie, konstruowanie);
n Zajęcia plastyczne (rysowanie, malowanie, klejenie, wydzieranie, wycinanie);
n Zajęcia muzyczne (śpiewanie piosenek, ich inscenizacja, zabawy rytmiczne);
n...
jamajka22