W8
UKŁAD LIMFATYCZNY ( odpornościowy to nazwa funkcjonalna)
- składa się z narządów i naczyń limfatycznych oraz krążących limfocytów
- centralne narządy limfatyczne: grasica, szpik kostny
- obwodowe narządy limfatyczne: śledziona, węzły chłonne i grudki limfatyczne, migdałki, wyrostek robaczkowy
- układ limfatyczny i komórki pełniące funkcje obronne występujące poza układem limfatycznym w wątrobie, nerkach, mózgu, błonach śluzowych związanych z układem pokarmowym, oddechowym i moczopłciowym.
- Narządy limfatyczne centralne zapewniają mikrośrodowisko niezbędne do prawidłowego dojrzewania lmfocytów. Obwodowe zaś wychwytują antygeny z tkanek i stanowią miejsce kontaktu antygenów z komórkami układu odpornościowego – limfocytami. Filtrują limfę i odprowadzają ja do układu krwionośnego. Tam następuje aktywacja limfocytów.
- System naczyń limfatycznych i krwionośnych umożliwia krążenie limfocytów i łączy narządy limfatyczne w funkcjonalną całość. Istnieją miejsca styku obu układów.
- Grasica jest za mostkiem, ponad sercem. Największe węzły chłonne to pachowe i pachwinowe. Śledziona jest narządem krwiolimfotwórczym (przeważają tam ilościowo erytrocyty nad leukocytami). Duzo tkanki limfatycznej jest w błonach śluzowych układu pokarmowego; w kępkach Peyera na jelicie i w węzłach mezenchymatycznych na krezce pomiędzy jelitami. W głowie jest duże zgromadzenie grudek i małych węzłów (największe to przyuszne, policzkowe i podżuchwowe, mniejsze potyliczne, szyjne powierzchniowe, zauszne, szyjne głębokie)
Funkcje układu odpornościowego (limfatycznego to oczyszczanie limfy i utrzymanie równowagi płynów ustrojowych)
Funkcja czynniki i zaburzenia rezultat
Obrona à bakterie, wirusy, pierwotniaki,pasożyty,grzyby à alergie , niedobory odporności
Nadzór à zmutowane komórki, uszkodzone i stare komórki własne à choroby nowotworowe i autoimmunizacyjne
Homeostaza à współpraca z układem nerwowym i hormonalnym à różne zaburzenia funkcji układu odpornościowego
KOMÓRKI KRWI
Elementy morfotyczne krwi: leukocyty, erytrocyty, płytki krwi.
Leukocyty: - granulocyty ( neutrofile, eozynofile, bazofile)
- limfocyty (T, B, NK)
- monocyty
Komórki żerne
Występują w płucach , wątrobie, tkankach poza układem limfatycznym.
Ich zadaniem jest fagocytoza patogenów. Do tej grupy należą makrofagi, monocyty i neutrofile. Makrofagi po strawieniu bakterii są zdolne do dalszej fagocytozy, neutrofile zaś obumierają po wykonaniu swojego zadania i przyczyniają się tym do powstawania i poszerzania stanu zapalnego.
Eozynofile
Uczestniczą w obronie przeciwpasożytniczej. W czasie odpowiedzi produkują przeciwciała przeciw pasożytom (IgE). Wykrycie robaka skutkuje wydzieleniem enzymów litycznych i białek tworzących pory w osłonie robaka.
Bazofile
(jak i eozynofili jest ich mało, liczba zwiększa się przy infekcjach pasożytniczych i alergiach). W narządach generalnie nie występują, są to komórki tkankowe. Ich granule mają dużo czynnych biologicznie związków jak np. histamina. Są produkowane konstytutywnie. Histamina powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, ułatwiając przepływ neutrofilom.
Komórki NK (należą do limfocytów)
Mają aktywność cytotoksyczną. Rozpoznają białka HHCI zdrowych komórek organicmu i dzięki czemu są w stanie się zorientować, które komórki należą do ciała. Funkcja bójcza uruchamiana jest przez receptory, które wiążą się z ligandem na komórkach.
Limfocyty
Heterogenna populacja- limfocyty B produkują przeciwciała Th- wspomagające funkcje odpornościowe innych komórek, Tc – zabijają komórki docelowe, Treg- hamują aktywność limfocytów T
Komórki dendrytyczne
Jest ich niewiele , mają małą zdolność do fagocytozy. Ich funkcją jest prezentacja antygenu. Bez nich nie rozwinie się prawidłowa reakcja odpornościowa (jest kluczowa w rozwoju odporności, w której biorą udział limfocyty T)
Hematogeneza
Proces powstawania erytrocytów, płytek krwi i leukocytów z komórek macierzystych szpiku kostnego (hematopoetyczne komórki macierzyste)
Miejsca hematogenezy
- woreczek żółciowy – pierwsze tygodnie życia płodowego
- wątroba i śledziona- trzeci miesiąc życia płodowego ( do 7 miesiąca)
- szpik kostny – dalsze miesiące życia płodowego, po urodzeniu hematogeneza w wątrobie i śledzionie ustaje
Hematopoetyczne komórki macierzyste (0,05% w szpiku kostnym)
Limfoidalne komórki macierzyste mieloidalne kom. macierzyste
-kom. progenitorowe - kom. progenitorowe
- limfocyty T,B, NK - kom. dendrytyczne, bazofile, neutrofile,
komórki dendrytyczne eozynofile, makrofagi, monocyty, płytki,
erytrocyty
GRASICA
Centralny narząd limfatyczny i gruczoł wydzielania wewnętrznego. Narząd limfonabłonkowy, w którym odbywa się: dojrzewanie limfocytów T, indukcja tolerancji pierwotnej oraz produkcja hormonów.
Pewna populacja niedojrzałych limfocytów T opuszcza szpik kostny i dostaje się do grasicy.
Składa się z płatów, a te z płacików. Otoczona jest błoną łącznotkankową, która beleczkami wnika do kory grasicy. W części korowej znajdują się przede wszystkim niedojrzałe limfocyty T; w miarę dojrzewania przesuwają się do rdzenia, skąd dostają się do układu krwionośnego. W korze jest dużo makrofagów, w rdzeniu większość komórek dendrytycznych, które zajmują się sekrecją limfocytów, które prawidłowo rozpoznają własne białka.
Komórki obronne rozpoznają obce związki (głównie białka)
Rodzaje odporności
Odporność wrodzona odporność nabyta
- bardziej anatomiczne: limfocyty B (odpowiedź humoralna)
-àskóra, błony śluzowe limfocyty T (odpowiedź komórkowa)
- bariery fizjologiczne:
àtemperatura, niskie pH
-mediatory chemiczne:
à interferon, lizozym, układ dopełniacza
-komórki:
à żerne, NK
Układ dopełniacza- jego białka są elementem obronnym. 20 białek działających na zasadzie kaskady enzymatycznej. Jej końcowe enzymy wbudowują się w błonę bakterii i rozkładają ją.
Komórki uczestniczące w odporności wrodzonej:
- tuczne ( są chemotaktyczne dla komórek żernych w sytuacji zakażenia)
- neutrofile, makrofagi tkankowe (komórki fagocytujące)
- komórki cytotoksyczne, limfocyty NK
Receptory dla patogenów na komórkach odporności wrodzonej: TLR 1, TLR6, TPR 4, MD-2, TLR5, TLR9 – rozpoznają białka, lipidy, lipopolisacharydy, CpG, DNA itp.
W odpowiedzi nabytej limfocyty Tc i Th rozpoznają tylko białka (muszą być one im zaprezentowane). Limfocyty B rozpoznają nie tylko białka,ale przedewszystkim.
WĘZEŁ CHŁONNY – typowy narząd limfatyczny
- filtruje limfę ( drobne cząstki stałe, antygeny wolne i zaadsorbowane na powierzchni komórek, mikroorganizmy, komórki nowotworowe)
- aktywuje limfocyty T i B
- bierze udział w odpowiedzi immunologicznej
Zbudowany jest z 3 warstw i otoczony torebką łącznotkankową. W warstwie korowej siedzą głównie limfocyty B, w przykorowej – T , w rdzeniowej oba rodzaje. Węzły jako jedyne naczynia limfatyczne mają zarówno naczynia limfatyczne doprowadzające i odprowadzające. Krążenie limfy – wiele (do 10) naczyń doprowadzających i jedno (do3) naczynie odprowadzające.
Włosowate naczynia krwionośne i naczynia limfatyczne splatają się ze sobą. Przepływ limfy przez naczynia dzieje się tylko dzięki pracy mięśni. Zastawki zapewniają ruch jednokierunkowy.
ŚLEDZIONA – NARZĄD KRWIOLIMFATYCZNY
Funkcje:
- magazynowanie krwi i krwinek
- współudział w wytwarzaniu bilirubiny
- fagocytoza erytrocytów, leukocytów i trombocytów
- udział w odpowiedzi immunologicznej
- wytwarzanie limfocytów i monocytów przez całe życie, a innych krwinek w życiu płodowym
- filtracja krwi
Ukrwienie przez tętnicę i żyłę śledzionową. Organ pokryty jest błoną łącznotkankową. Przeważają w jego wnętrzu erytrocyty (miazga czerwona) i dxnury limfocytów B; pęcherzyki z limfocytami T (miazga biała)
TKANKA LIMFATYCZNA W SKÓRZE
Dendrytyczne komórki Langerhansa wyłapują patogeny i transportują je naczyniami limfatycznymi do najbliższego węzła, gdzie uruchamiana jest odpowiedź immunologiczna.
Występują tu również makrofagi i limfocyty jako luźne komórki, nie ma ani węzłów ani grudek limfatycznych.
TKANKA LIMFATYCZNA ZWIĄZANA Z UKŁADEM POKARMOWYM.
Kępki Peyera.Leżą jedna za drugą wzdłuż całego jelita. Nie są otoczone torebką łącznotkankową. Występują w warstwie podśluzowej (tam dochodzą naczynia krwionośne i limfatyczne)
Wyspecjalizowane komórki nabłonkowe jelita (komórki M) wychwytują patogen i transportują go w kieszonce do kępek.
Węzły mezenchymatyczne (z reguły 5 ). Przez nie przechodzą komórki układu odpornościowego.
Podział na części korową i rdzeniową jest charakterystyczny dla węzłów limfatycznych i grasicy.
Grasica ma niewiele odprowadzających naczyń limfatycznych – większość transportu odbywa się poprzez krew.
Krążenie limfy:
- z tkanek
- węzeł chłonny
- coraz większe naczynia limfatyczne
- przewód piersiowy
- żyła podobojczykowa
- serce
- tkanki (tętnicami)
Serca limfatyczne w przewodzie piersiowym powodują pulsowanie naczyń limfatycznych.
Są dwa główne naczynia limfatyczne ; wpadają one do żył podobojczykowych
KRĄŻENIE LIMFOCYTÓW.
biologia