§ 1. Przepisy regulujące przewóz towarów w transporcie kolejowym

1. Przewóz towarów niebezpiecznych odbywa się na podstawie:

a)      Konwencji o Międzynarodowym Przewozie Kolejami (COTIF)  - Załącznik B do Konwencji stanowiący Przepisy Ujednolicone do Umowy o Międzynarodowym Przewozie Towarów Kolejami (CIM).

b)      Umowy o międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Towarowej SMGS

2. Konwencję COTIF podpisały: Albania, Algieria, Austria, Belgia, Bośnia - Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irak, Iran, Irlandia, Liban, Lichtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Maroko, Monako, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Serbia i Czarnogóra, Słowacja, Słowenia, Syria, Szwajcaria, Szwecja, Tunezja, Turcja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy. Akces do uczestnictwa w konwencji złożyła Ukraina.
3. Umowę SMGS podpisały -   Kraje Wspólnoty Niepodległych Państw, powstałe po rozpadzie ZSRR oraz Mongolia, Wietnam, Korea, Chiny.
4. Jednolite zasady wypełniania listów przewozowych dla przesyłek niebezpiecznych, sposobu załadowania, zabezpieczenia i oznakowania przesyłek niebezpiecznych regulują:

a)      W ramach Konwencji COTIF - przewóz materiałów niebezpiecznych objęty jest postanowieniami Regulaminu dla Międzynarodowego Przewozu Kolejami Towarów Niebezpiecznych (RID) stanowiącego Aneks nr 1 do Umowy CIM,

b)      W ramach Umowy SMGS – załącznik nr 2 do Umowy.

§ 2. Zakres przedmiotowy i zasady stosowania postanowień Regulamin RID

1. Regulamin dla Międzynarodowego Przewozu Kolejami Towarów Niebezpiecznych (RID) jest podzielony na siedem części, z których każda podzielona jest na działy, natomiast każdy dział na rozdziały i podrozdziały,

a)      Część I – zawiera przepisy ogólne, tj. definicje, jednostki miary, obowiązki dla nadawcy, przewoźnika i odbiorcy,

b)      Część II – określa klasyfikację materiałów niebezpiecznych – ustala klasy, podklasy i przepisy szczególne dla poszczególnych klas,

c)      Część III – zawiera szczegółowy wykaz towarów niebezpiecznych z podziałem na: nazwę, klasę, kod klasyfikacyjny, grupę pakowania, nalepki ostrzegawcze, przepisy specjalne dotyczące rozszerzonego zakresu tematycznego materiału niebezpiecznego,  instrukcje pakowania, itp.

d)      Część IV – określa zasady zastosowania opakowań, dużych pojemników do przewozu luzem, opakowań dużych, cystern przenośnych, cystern metalowych i kontenerów cystern z tworzyw sztucznych wzmocnionych włóknem -  w zależności od stopnia stwarzanego zagrożenia, wg kryterium - zagrożenie duże, średnie i małe,

e)      Część V – ustala procedury ekspedycyjne, tj. przepisy w zakresie oznakowania przesyłek niebezpiecznych, wzory nalepek ostrzegawczych oraz zasady umieszczania nalepek ostrzegawczych i wypełniania dokumentów przewozowych,

f)        Część VI – zawiera wymogi i przepisy dotyczące opakowań, dużych pojemników do przewozu luzem, opakowań dużych, cystern przenośnych, cystern metalowych i kontenerów z tworzyw sztucznych wzmocnionych włóknem. Ustala kodyfikację opakowań w których jest możliwy przewóz materiałów niebezpiecznych (np. przewóz w koszu, bębnie ze sklejki, aluminiowym, skrzyni tekturowej, z wiekiem zdejmowanym, ściankami pyłoszczelnymi, wodoodporne itp.)

g)      Część VII – zawiera przepisy o warunkach przewozu, załadunku i wyładunku, manipulowaniu ładunkiem (przepisy o przewozie sztuk ładunku, przepisy o przewozie luzem, przepisy o załadunku, wyładunku i manipulowaniu ładunkiem, układanie przesyłek podczas przewozu, oddzielania przesyłek itp.)

§ 3. Towary niebezpieczne w przewozie koleją

1.      Towary niebezpieczne są to materiały i przedmioty, które ze względu na właściwości fizyczne, chemiczne lub biologiczne stwarzają potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa w przypadku niewłaściwego obchodzenia się z nimi w czasie całego procesu przewozowego lub w przypadkach awaryjnych, mogące spowodować śmierć, zagrożenie zdrowia, zniszczenie środowiska naturalnego lub dóbr materialnych.

2. Z punktu widzenia regulacji transportowych, w zakresie transportu kolejowego towarami niebezpiecznymi są wszystkie substancje, których przewóz jest zabroniony lub dopuszczony na ściśle określonych warunkach, zawartych w przepisach szczególnych, tj:  Regulaminie RID i Załączniku nr 2 do Umowy SMGS. W rozumieniu tych przepisów, do towarów niebezpiecznych zalicza się materiały i przedmioty zakwalifikowane do jednej z dziewięciu klas.

§ 4. Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych

1. Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych polega na zaliczeniu danego materiału lub przedmiotu do właściwej klasy niebezpieczeństwa, którą określa się na podstawie dominującego zagrożenia stwarzanego przez dany materiał niebezpieczny. Wyróżnia się następujące klasy materiałów niebezpiecznych:

a)      Klasa 1 - materiały wybuchowe i przedmioty z materiałem wybuchowym – obejmuje materiały, które ze względu na swe właściwości mogą spowodować zagrożenie wybuchowe tj:

§         nitroceluloza, prochy nitroglicerynowe, trotyl, dynamit oraz wszystkie opakowania po tych materiałach,

§         przedmioty wypełnione materiałami wybuchowymi (zapalniki, naboje itp.),

§         materiały zapalające (ognie sztuczne, zapałki, lonty, inne materiały pirotechniczne),

b)      Klasa 2 - gazy – należą do niej między innymi:

§         gazy sprężone

§         gazy skroplone (np. dwutlenek węgla, azot, chlor)

§         gazy rozpuszczone pod ciśnieniem (amoniak, acetylen),

§         gazy palne (metan, tlenek węgla, ciężki wodór, mieszaniny gazów)

§         gazy niepalne (tlen, argon, azot),

§          

c)      Klasa 3 - materiały ciekłe, zapalne – obejmuje między innymi:

§         Materiały ciekłe zapalne, o temperaturze zapłonu do 21 OC (benzyny, etery)

§         Materiały ciekłe zapalne o temperaturze zapłonu powyżej 21 OC (oleje napędowe, środki smarne, nafta, alkohole),

d)      Klasa 4 - materiały stałe, zapalne – posiadają wspólną cechę łatwego zapalania się od iskry lub płomienia). Obejmuje trzy podklasy (materiały samo reaktywne i stałe, wybuchowe i odczulone)

§         Do tej klasy należą między innymi; trociny, makulatura, siarka, celuloid, kauczuk, pył węglowy, naftalen, fosfor.

e)      Klasa 5 - materiały  podtrzymujące palenie (utleniające) – to te, które bardzo łatwo się utleniają powodując zapalenie, niektóre z nich przy spalaniu wytwarzają gazy toksyczne. Klasa zawiera 2 podklasy (materiały utleniające i nadtlenki organiczne),

§         Należą do nich m.in.; azotan amonu, nawozy sztuczne, nadtlenek wodoru, nadtlenek sodu, nadtlenek potasu, wodorotlenki.

f)        Klasa 6 - materiały trujące i zakaźne - do organizmu dostają się przez drogi oddechowe, błony śluzowe, skórę i w sposób trwały lub nietrwały uszkadzają tkanki. Substancje trujące zawsze skażają środowisko i klasyfikuje się je w zależności od stopnia szkodliwości:

§         Silnie trujące – np. kwas cyjanowodorowy,

§         Trujące – np. mieszanina przeciwstukowa do paliw silnikowych,

§         Materiały zakaźne – stanowią je substancje szkodliwe, które pod dostaniu się do organizmu nie powodują śmierci.

g)      Klasa 7 - materiały promieniotwórcze – oznaczają każdy materiał zawierający izotopy promieniotwórcze o  aktywności przekraczającej 7,4 Bq (Bekereli), wysyłające promieniowanie niewidoczne i niewyczuwalne przez człowieka, wykrywalne jedynie za pomocą aparatów radiometrycznych i indykatorów.

§         Do klasy tej zalicza się między innymi: argon, antymon, kobalt, german, rtęć, jod, molibden, rad, stront. Nie zalicza się natomiast kopalin i rud zawierających naturalnie występujące izotopy promieniotwórcze,

h)      Klasa 8 - materiały żrące – to ciecze i substancje stałe, które samodzielnie lub poprzez ich opary działają żrąco na naskórek, błony śluzowe, drogi oddechowe. Zatruwają całe organizmy żywe i powodują skażenie środowiska. Należą do nich:

§         Kwasy –  kwas siarkowy dymiący, kwas nadchlorowy, kwas octowy, siarczany, wodorosiarczany,

§         Zasady – amoniak, hydrazyna, siarczki amonu, benzynoaminy,

i)        Klasa 9 - Różne materiały i przedmioty niebezpieczne – należą do nich m.in.:

§         Materiały, które wdychane z postaci drobnego pyłu mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia,

§         Materiały, które w razie pożaru mogą tworzyć dioksyny,

§         Materiały wydzielające pary zapalne, np. akumulatory litowe,

§         Materiały zagrażające środowisku, tj. preparaty i odpady, które nie są zakwalifikowane do poszczególnych klas,

§         Drobnoustroje i organizmy zmienione genetycznie,

2.      ...