TEMAT LEKCJI: Z dziejów książki
TYP LEKCJI: ćwiczeniowa, eksponująca, problemowa
CELE LEKCJI:
1. Ogólny: zapoznanie z dziejami książki od starożytności po współczesność ze szczególnym uwzględnieniem zmian formy książki.
2. Operacyjny: uczeń po lekcji:
a. rozumie:
o znaczenie pojęć: zwój, kodeks, inkunabuł,
o zasady sporządzania książek w starożytności, w średniowieczu i nowożytnych,
o uznaje, że los książek uzależniony jest od biegu historii,
o trud ludzi kształtujących dzieje książki i ich wyczucie piękna,
a. pamięta:
o terminy: zwój, kodeks, inkunabuł, e-book,
a. potrafi:
o opisać dzieje książki,
o sprawniej posługuje się Słownikiem języka polskiego,
o na podstawie wykonanych ćwiczeń sporządzić mind-mapy,
o sprawniej posługiwać się techniką dramy.
METODY PRACY
1. Podające (informowanie):
o pogadanka
o wyjaśnienie
o rozmowa kierowana.
1. Eksponująca (przeżywanie):
o samodzielność w budowaniu scenek (drama)
o zobaczenie fragmentu filmu Imię róży Umberto Eco
o oglądanie albumów.
1. Praktyczna (działanie):
o słoneczko
o wyszukiwanie informacji w wydawnictwach informacji bezpośredniej.
1. Problemowe (odkrywanie):
o sporządzanie mind-mapów
o burza mózgów.
POMOCE DYDAKTYCZNE
· czyste karteczki; magnesy
· karteczki z poleceniami dla uczniów
· Słownik języka polskiego PWN. Red. M. Szymczak. Warszawa 1993.
· program komputerowy Historia świata
· mapy ścienne: Starożytny Wschód i Średniowieczna Europa
· tablica poglądowa.
PLAN LEKCJI
CZĘŚĆ LEKCJI
PRZEBIEG LEKCJI - CZYNNOŚCI
I. WSTĘPNA
1. Podanie tematu lekcji i zapis w zeszycie.
2. Zaznajomienie uczniów z zakresem pracy.
II. PODSTAWOWA
1. Burza mózgów na polecenie nauczyciela.
2. Analiza tablicy poglądowej - dzieje książki (omówienie nauczyciela).
3. Ćwiczenia uczniów - wyjaśnianie pojęć według Słownika języka polskiego i EWOK-u.
4. Przegląd informacji i ilustracji zawartych w programie komputerowym Historia świata.
5. Prezentacja wiedzy.
6. Dyskusja na kartkach - słoneczko.
7. Fragmenty filmu - Imię róży U. Eco.
8. "Białe kruki".
9. Wykorzystanie elementów dramy - piękno iluminacji w książkach rękopiśmiennych.
III. KOŃCOWA
1. Podsumowanie przez nauczyciela.
2. Sporządzanie map pamięci przez uczniów, podsumowanie nabytej na zajęciach wiedzy i doświadczeń.
TOK LEKCJI
I. CZĘŚĆ WSTĘPNA
· · Podanie tematu lekcji oraz zaznajomienie uczniów z zakresem pracy na lekcji.
1. Burza mózgów - uczniowie na karteczkach odpowiadają na polecenia nauczyciela "Kiedy myślę o dziejach książki przychodzi mi na myśl...". Przytwierdzanie karteczek do tablicy.
2. (ewentualne odpowiedzi: tabliczki gliniane, papirus, papier, pismo, Starożytny Egipt i Grecja, skryba, Biblia Gutenberga).
Dzieje książki: (analiza tablicy poglądowej) - pogadanka nauczyciela
Szukanie na mapach państw i miast istotnych dla dziejów książki: Egipt, Nil, Pergamon; Europa średniowieczna: Moguncja, Kraków, Warszawa.
3. Podział na grupy. Uczniowie losują karteczki z poleceniami na temat formy książek. Wyjaśnianie pojęć według Słownika języka polskiego, EWOK-u oraz albumów:
o tabliczka gliniana i woskowa
o zwój papirusu
o kodeks (papirusowy, pergaminowy)
o inkunabuły
o starodruki
o zbiory audiowizualne.
1. Przegląd informacji i ilustracji na komputerze (Historia ŚwiataR KulturaR Pismo):
a. początki pisma (piktogramy wyryte na glinianej tabliczce ok. 2900 lat p.n.e.),
b. papirus (egipski papirus z ok. 1100r p.n.e.R pismo egipskie i chińskie, księga zmarłych),
c. pergamin (hebrajska Biblia),
d. papier (produkcja papieru),
e. iluminowane manuskrypty (poj. iluminacja,
f. druk,
g. maszyna do pisania,
h. edytor tekstu.
1. Prezentacja wiedzy:
2. Każda grupa przedstawia zebrane informacje. Mówi o obszarze występowania danej formy książki, okresie historycznym, cywilizacji, rozwoju pisma. Zastosowano tutaj elementy dramy, gdyż uczniowie wchodzą w rolę.
3. Dyskusja na kartkach - słoneczko
· · Nauczyciel rozdaje uczniom po cztery małe kartki, na których każdy wpisuje cztery charakterystyczne cechy danej formy książki. Nauczyciel kładzie na podłodze 6 żółtych kółek z papieru z napisami: "zwój", "tabliczka gliniana", "kodeks", "inkunabuł", "starodruk", "zbiory audiowizualne". Wokół nich układa po dwie kartki (razem 12), tworząc z nich "promienie" słoneczek. Zadaniem uczniów jest wydłużenie tych promieni - jeśli ich uwagi "pokrywają" się z propozycjami nauczyciela, lub stworzenie nowych "promieni" - jeśli są odmienne.
Powstaje w ten sposób sześć słoneczek, które wszyscy oglądają, czytają swoje uwagi zamieszczone na promieniach.
Przykładowe teksty:
· zwój
· · - występuje w Egipcie, Chinach, Rzymie,
o wykonany był z papirusu lub jedwabiu,
o rodzaje pisma to przede wszystkim egipskie hieroglify, chińskie pismo,
o okres występowania ...
· tabliczka
· · - występuje w Mezopotamii, Grecji, Rzymie,
o wykonana była z gliny lub wosku,
o rodzaje pisma to przede wszystkim pismo klinowe oraz alfabet grecki i łaciński,
o okres występowania...
· kodeks
o występuje w Rzymie, krajach średniowiecznej Europy,
o miał formę zszytych kart z pergaminu lub papieru,
o początkowo był pisany ręcznie, później drukowany,
o forma kodeksu, która przetrwała do dziś to książka drukowana,
· inkunabuł
o druk wydany przed rokiem 1501 (od czasu wynalezienia druku),
o wzorowanie książki drukowanej na rękopiśmiennej,
o bogate zdobnictwo ręczne (inicjał, iluminacje),
o dane dotyczące zawartości i powstania dzieła zamieszczone w kolofonie,
· starodruk (stare druki)
o wydawnictwa opublikowane do końca XVIII w.,
o obejmują także inkunabuły,
o ręczne wytwarzanie wszystkich składników,...
agabogusz